Maria Cunitzc/Kunic (czy też w zapisach łacińskim i niemieckim Cunitia, Cunitz, Kunitz) urodziła się 29 maja 1610 w Świdnicy. Przyszła na świat w rodzinie miejskiego lekarza, Henryka Cunitz, który przybył do Świdnicy około 1607 roku i zamieszkał w domu “Pod Złotym Chłopkiem”.
Otrzymała staranne wykształcenie, znała język grecki, łacinę, francuski, niemiecki, polski, włoski i hebrajski. Interesowała się m.in. medycyną, matematyką, astronomią i historią.
W wieku 19 lat spotkała matematyka i astronoma Eliasa Kretzschmeyera, który za swoje dzieło Horologium Zodiacale uzyskał tytuł szlachecki Leonibus (von Löwen). Dzięki tej znajomości Maria przeniosła swoje wcześniejsze zainteresowania astrologią na problem ówczesnej astronomii, jakim była zapoczątkowana przez Kopernika debata nad budową Wszechświata.
W 1630, po śmierci ojca Marii, wyszła za mąż za Eliasa. Wraz z nim wspólnie obserwowała (z dachu swojego domu w Świdnicy) planety: Wenus i Jowisza, pracując w nocy, a śpiąc w dzień[8]. Ze związku z Eliasem Maria miała trzech synów: Eliasa Theodora, Antona Heinricha i Franza Ludwiga.
Ze względu na jej dokonania zwano ją „Śląską Pallas” oraz „Drugą Hypatią”, a jej praca, "Urania propitia", wydana własnym sumptem w Oleśnicy w 1650 roku, będąca udoskonaleniem Tablic rudolfińskich Keplera, przyniosła jej sławę europejską. Napisała ją w Łubnicach, niedaleko klasztoru, gdzie wraz z mężem znalazła schronienie w czasie wojny trzydziestoletniej u boku ksieni, Zofii Łubieńskiej, zarządzającej klasztorem należącym do Konwentu cysterek z Ołoboku.
"Urania propitia" zawierała nowe tablice astronomiczne, tzw. efemerydy oraz w bardziej jasny i prosty sposób rozwiązywała (korygując wcześniejsze obliczenia) „problem Keplera”, który zagęszczał maksymalnie sfery w przestrzeni trójwymiarowej.
W 1656 roku, podczas pożaru Byczyny, spaliła się większość jej dorobku naukowego: notatek i rękopisów.
Maria i Eliasz prowadzili kilkuletnią korespondencję z Janem Heweliuszem, a następnie z francuskim astronomem Ismailem Bouillaudem. Jej listy przechowywane są w Bibliotheque Nationale de France oraz w Bibliotheque de l’Observatoire w Paryżu. Znany jest też fakt jej korespondencji z Johannem Albrechtem Portnerem z Ratyzbony oraz z sekretarzem królowej Polski, Pierre’em Desnoyersem.
Maria Cunitz owdowiała w roku 1661 i potem zaprzestała działalności naukowej.
Johann Caspar Eberti w 1727 roku napisał: „Cunicia (Maria) albo Cunitzin, córka sławnego pana Henryka Cunitiego, [...]. Uczona niewiasta, błyszcząca zarazem jak królowa pośród śląskich niewiast, mówiła siedmioma językami: niemieckim, włoskim, francuskim, polskim, łaciną, greką i hebrajskim, była doświadczona w muzyce i potrafiła sporządzić piękny obraz. Przy tym była bardzo zajęta astrologią [...]; rozważania astronomiczne były jej największą przyjemnością".
- Wikipedia, wpis zmoderowany
Maria Cunitz w Świdnicy ma już ulicę swojego imienia oraz niezbyt udaną ławeczkę przed ratuszem na rynku.
A we wrześniu 2022 roku, na ścianie kamienicy znajdującej się na rogu ulicy Saperów i Wrocławskiej (ulica Wrocławska 33), powstał piękny mural, przedstawiający Panią Astronom, ukazaną jako personifikacja Uranii.
Moim zdaniem jest o niebo (nomen omen) lepszym upamiętnieniem tej wyjątkowej kobiety, niż wspomniana wyżej ławeczka.
Autorem działa jest pan Julian Nowicki, artysta z Bydgoszczy.
Zdecydowaliśmy więc, że pokażemy uczoną pod postacią Uranii, mitologicznej personifikacji astronomii. Urania była przedstawiana jako kobieta z diademem w postaci gwiazdy, w dłoni trzymała kulę symbolizującą planetę, często dodatkowo jakieś urządzenie np. astrolabium i cyrkiel. Znalazłem odpowiednie grafiki, ale wciąż czegoś brakowało – mówi Julian Nowicki. – Pomyślałem o jakimś elemencie humorystycznym. I tak po naradach z projektantką pojawił się siedzący na dłoni piesek. To ukłon w stronę inwestorki, bowiem postanowiliśmy uwiecznić jej ukochanego pupila. Psiak trzyma w pyszczku cyrkiel, jakby przed chwilą podczas zabawy „skradł” go astronomce.
Źródło
Zdjęcia wykonałam w grudniu 2023 roku.
