Jaworzno - "skałka" w Długoszynie

Dział ten poświęcony jest Nauce o Ziemi:
znajdują się tu opisy kamieniołomów, odkrywek, stanowisk geologicznych, a także jaskiń
Posty: 585
Rejestracja: piątek 04 lis 2016, 18:51
Lokalizacja: Bytom

Jaworzno - "skałka" w Długoszynie

Postautor: Velder » sobota 27 maja 2017, 23:58

W północnej części Długoszyna, dzielnicy Jaworzna, w pobliżu skrzyżowania linii kolejowych nad rzeką Białą Przemszą znajduje się interesujące odsłonięcie geologiczne, nazywane czasem „skałką”.
Słowo to ująłem w cudzysłów, bowiem wysoka miejscami na około 8 metrów ściana, de facto skałką nie jest, tylko urwiskiem skalnym. Za to, okoliczne wzgórze, na którego stokach znajduje się odsłonięcie, nosi nazwę Skałka, a w okolicy biegnie także ulica o tejże nazwie (tak, staram się usprawiedliwić naciągany tytuł wątku :)).

Odsłaniają się tu masywne, środkowotriasowe dolomity, należące do formacji dolomitu kruszconośnego. Skały te cechują się przeważnie szarawą barwą (żółtą na powierzchniach zwietrzałych) oraz zazwyczaj całkowitym brakiem śladów skamieniałości. Są za to nośnikiem rud cynku i ołowiu, (inaczej kruszców - stąd nazwa formacji), które były niegdyś przedmiotem wielowiekowej eksploatacji na obszarze Długoszyna. Od nazwy dawnego pola górniczego miałaby się także wywodzić wielokrotnie przewijająca się w okolicy nazwa „Skałka”.

Nasza „skałka” została wyrzeźbiona w stoku wzgórza, który stanowi bardzo wyraźny próg morfologiczny w tym obszarze. Próg ten wyznacza również północną granicę występowania skał środkowotriasowych w rejonie Długoszyna - można by więc powiedzieć, że jest czymś w rodzaju niewielkiej kuesty.
Dodatkowo, w tym miejscu zanikają również niższe ogniwa triasu, bowiem tuż po drugiej stronie rzeki Białej Przemszy, pod warstwą piasków czwartorzędowych stwierdzono tylko starsze utwory karbońskie. Taka nagła przerwa w ciągłości osadów, nasuwa istnienie w sąsiedztwie „skałki” uskoku, który jest też zaznaczany na mapach geologicznych. Wbrew pozorom, wzgórze skałki nie zostało jednak podniesione w związku z działalnością tego uskoku, ponieważ w takim wypadku, byłoby paradoksalnie skrzydłem zrzuconym uskoku, czyli częścią obniżoną (to tak w ramach ciekawostki ;)).

Zastanawiam się, jak powstała ta skalna ściana. Myślałem na początku, że test to twór naturalny (co by zwiększyło atrakcyjność tego miejsca), ale jakoś na to nie wygląda. W internecie można natrafić na informacje, mówiące o istnieniu tutaj kamieniołomu w przeszłości. Jeśli to prawda, to z pewnością dużo surowca z niego nie pozyskano ;). Inną możliwością może być też rozcięcie zbocza, w związku z budową pobliskiej linii kolejowej. Jeśli ktoś miałby jakieś informacje na ten temat, to prosiłbym o podzielenie się nimi, bo zainteresowała mnie ta kwestia :).

Lokalizacja
Zdjęcia wykonałem w marcu 2017 roku.
Załączniki
Skalka w Dlugoszynie (1).jpg
Skalka w Dlugoszynie (1).jpg (195.14 KiB) Przejrzano 19913 razy
Skalka w Dlugoszynie (2).jpg
Skalka w Dlugoszynie (2).jpg (247.83 KiB) Przejrzano 19913 razy
Skalka w Dlugoszynie (3).jpg
Skalka w Dlugoszynie (3).jpg (232.7 KiB) Przejrzano 19913 razy
Skalka w Dlugoszynie (4).jpg
Skalka w Dlugoszynie (4).jpg (202.97 KiB) Przejrzano 19913 razy
Skalka w Dlugoszynie (5).jpg
Skalka w Dlugoszynie (5).jpg (170.51 KiB) Przejrzano 19913 razy
Skalka w Dlugoszynie (6).jpg
Skalka w Dlugoszynie (6).jpg (249.17 KiB) Przejrzano 19913 razy
Skalka w Dlugoszynie (7).jpg
Skalka w Dlugoszynie (7).jpg (196.07 KiB) Przejrzano 19913 razy
Skalka w Dlugoszynie (8).jpg
Skalka w Dlugoszynie (8).jpg (206.4 KiB) Przejrzano 19913 razy
Skalka w Dlugoszynie (9).jpg
Skalka w Dlugoszynie (9).jpg (191.88 KiB) Przejrzano 19913 razy
Skalka w Dlugoszynie (10).jpg
Skalka w Dlugoszynie (10).jpg (211.33 KiB) Przejrzano 19913 razy

Posty: 585
Rejestracja: piątek 04 lis 2016, 18:51
Lokalizacja: Bytom

Re: Jaworzno - "skałka" w Długoszynie

Postautor: Velder » niedziela 28 maja 2017, 00:01

Wiem, że raczej niewiele osób podzieli moją (nieco dziwną ;)) fascynację tym miejscem, dlatego mam jeszcze inną ciekawą rzecz, która może wzbudzi zainteresowanie większej liczby forumowiczów.
Na jednym z ogromnych bloków skalnych, leżących u podstawy urwiska, zauważyłem tajemniczy wyrzeźbiony symbol, przykryty współczesnym „piktogramem”. Znak przedstawia koło, dwa skrzyżowane młotki i cyrkiel – (pomijając skojarzenia z masonami) może jakiś symbol mierniczych górniczych?. Zastanawia mnie, czy jest to coś starego, czy może dzieło jakiegoś znudzonego lokalnego artysty :). Widział ktoś może podobny lub wie co on oznacza?
Załączniki
tajemniczy symbol (1).jpg
tajemniczy symbol (1).jpg (188.07 KiB) Przejrzano 19912 razy
tajemniczy symbol (2).jpg
tajemniczy symbol (2).jpg (177.72 KiB) Przejrzano 19912 razy
tajemniczy symbol (3).jpg
tajemniczy symbol (3).jpg (185.82 KiB) Przejrzano 19912 razy
tajemniczy symbol (4).jpg
tajemniczy symbol (4).jpg (176.63 KiB) Przejrzano 19912 razy

Generał Admin
Posty: 2051
Rejestracja: sobota 07 lut 2015, 23:46
Lokalizacja: Zagłębie Dąbrowskie/Hessen

Re: Jaworzno - "skałka" w Długoszynie

Postautor: kusmanek » poniedziałek 29 maja 2017, 09:24

Rozpocząłeś bardzo ciekawy temat :D
Również podzielam Twoje zainteresowanie tym miejscem. Podczas studiów, przy każdym powrocie z Krakowa, oglądałem długoszynską Skałkę przez okna pociągu.
Samo powstanie tego odsłonięcia wiązałbym z wybudowaniem przez Austro-Węgry linii kolejowej, ale to tylko moje prywatne domysły ;) .
Symbol wyryty w skale jest niesamowity :shock: Brawa za spostrzegawczość :) Nie mam pojęcia skąd może pochodzić, ale faktycznie wygląda na stary. W wolnej chwili poszukam czegoś podobnego.
Co do samej Skałki, to zapisała się ona na stałe w jednej z zagłębiowskich legend: http://www.zaglebiedabrowskie.org/artic ... icle_id=67
Straszny widok przedstawił się ich oczom, skoro przebrnęli rzekę. Na stosach głazów, znajdujących się u podnóża wysokiej, prostopadłej ściany skalnej, leżała kupa trupów ludzkich i końskich, strasznie stłuczonych, najwięcej jednak myśliwych zaciekawiło to, że włócznie pobitych sterczały grotami ku górze; parę trupów było na włócznie nadzianych.
Pan Tenczyński kazał pachołkom olbrzymią kopać mogiłę. Ponieważ zaś grunt na lewym brzegu Przemszy był bardzo skalisty, więc mogiłę wykopano na brzegu prawym, w dość znacznym oddaleniu od wody i w niej złożono zwłoki ludzi i koni.
Do dziś dnia sterczy w lesie nad Przemszą w pobliżu kopalni "Juliusz" duża mogiła porosła sosnami. Ludzie opowiadają, że co rok w lecie, po drugim nowiu księżyca, ukazują się na skałce jakieś białe postacie konnych rycerzy...

Bez wątpienia autorowi legendy chodziło o opisane w tym wątku odsłonięcie. Niestety owa mogiła nie zachowała się do dzisiaj.
Edit:
I jeszcze, tradycyjnie już ode mnie mapy.
Pierwsza, z lat 1763-68, jeszcze przed budową linii kolejowej:
http://mapire.eu/en/map/firstsurvey/?la ... .619571156
skalka1.jpg
skalka1.jpg (155.86 KiB) Przejrzano 19847 razy


Zastanawiam się, czy urwisko nie powstało jednak naturalnie, w wyniku działania Białej Przemszy.

Druga z map, lata 1806-69. Już po powstaniu kolei w tym miejscu:
http://mapire.eu/en/map/secondsurvey/?l ... .619571156
skalka2.jpg
skalka2.jpg (168.49 KiB) Przejrzano 19847 razy
Born to make history

Posty: 585
Rejestracja: piątek 04 lis 2016, 18:51
Lokalizacja: Bytom

Re: Jaworzno - "skałka" w Długoszynie

Postautor: Velder » wtorek 30 maja 2017, 00:40

Oho, no i jest nawet legenda :D.
Długoszyńska Skałka staje się coraz bardziej interesująca. Szkoda tylko, że legenda ma takie ponure zakończenie, ale tak to już nimi bywa ...

Ciekawe mapki :). Widać, że Biała Przemsza trochę podziałała przy zboczu Skałki, więc być może urwisko istniało już zanim powstała linia kolejowa. Chociaż udziału tej ostatniej w ostatecznym wyglądzie odsłonięcia też nie można wykluczyć. Tak czy inaczej można założyć, że w takim stanie istnieje już od dawna :).

A o symbolu wiedziałem już wcześniej, bo natknąłem się jego zdjęcia w internecie. Niestety nigdzie nie ma wyjaśnienia co on oznacza. Tak szczerze, nawet z wiedzą o jego istnieniu w tym miejscu, trudno go było odnaleźć z powodu tego graffiti, pokrywającego płaskorzeźbę :x.

Generał Admin
Posty: 2051
Rejestracja: sobota 07 lut 2015, 23:46
Lokalizacja: Zagłębie Dąbrowskie/Hessen

Re: Jaworzno - "skałka" w Długoszynie

Postautor: kusmanek » czwartek 01 cze 2017, 18:21

Ostatnio przeglądałem kataster galicyjski Długoszyna pod kątem ewentualnych przyczyn powstania Skałki, niestety bez rezultatu. Zaintrygowała mnie jednak inna rzecz.
Nieopodal Skałki, po drugiej stronie rzeki, tuż nad brzegiem, zaznaczono krzyż. Dziwne to miejsce, ale od razu skojarzyłem je z legendą. Poniżej rzeczony fragment mapy:
krzyz.jpg
krzyz.jpg (136.33 KiB) Przejrzano 18565 razy

Równie intrygująco wygląda to miejsce na mapie z lat 1956-61.
http://mapy.orsip.pl/imap/?locale=pl&gu ... onID=79681
Niestety obecnie cały ten teren uległ przekształceniu przez kopalnię.
Born to make history

Posty: 49
Rejestracja: niedziela 01 lis 2015, 12:35
Lokalizacja: Jaworzno

Re: Jaworzno - "skałka" w Długoszynie

Postautor: DerErsatz » sobota 10 cze 2017, 10:33

Niegdyś spotkałem się z informacją, że to jest sztucznego pochodzenia urwisko. Powstało w wyniku budowy kolei przez Austro-Węgry.

Generał Admin
Posty: 2051
Rejestracja: sobota 07 lut 2015, 23:46
Lokalizacja: Zagłębie Dąbrowskie/Hessen

Re: Jaworzno - "skałka" w Długoszynie

Postautor: kusmanek » poniedziałek 25 cze 2018, 11:06

Jakiś czas temu dostałem od pana Wiesława interesującą wiadomość. Wspomina on, iż na drugim brzegu Przemszy, od strony sosnowieckiego Juliusza, znajdował się ośrodek wypoczynkowy o tej samej nazwie - "Skałka".
Miejsce to jest doskonale widoczne na mapie z lat 1958-63:
skalka.jpg
skalka.jpg (152.55 KiB) Przejrzano 18012 razy

http://mapy.orsip.pl/imap/?locale=pl&gu ... nID=119713
Teren ośrodka to ten otoczony ogrodzeniem. Widoczne zabudowania mieściły część mieszkalną i gastronomiczną. W niewielkiej zatoczce mieściła się przystań, obok stało pomieszczenie do przechowywania kajaków.

Niestety, całe to miejsce zniknęło podczas regulacji Białej Przemszy - przez środek przechodzi wał przeciwpowodziowy.
Na cieniowanym modelu terenu można dopatrzeć się zarysu fundamentów: http://mapy.geoportal.gov.pl/imap/?loca ... ID=4003035
Born to make history

Generał Admin
Posty: 2051
Rejestracja: sobota 07 lut 2015, 23:46
Lokalizacja: Zagłębie Dąbrowskie/Hessen

Re: Jaworzno - "skałka" w Długoszynie

Postautor: kusmanek » środa 25 lip 2018, 08:45

Velder pisze:Na jednym z ogromnych bloków skalnych, leżących u podstawy urwiska, zauważyłem tajemniczy wyrzeźbiony symbol, przykryty współczesnym „piktogramem”. Znak przedstawia koło, dwa skrzyżowane młotki i cyrkiel – (pomijając skojarzenia z masonami) może jakiś symbol mierniczych górniczych?. Zastanawia mnie, czy jest to coś starego, czy może dzieło jakiegoś znudzonego lokalnego artysty :). Widział ktoś może podobny lub wie co on oznacza?


Ostatnio w pracy w ręce wpadł mi pas z klamrą ozdobioną podobnym symbolem. Ten z podpisem "DACHDECKER", czyli dekarzy:

Obrazek
Born to make history

Posty: 585
Rejestracja: piątek 04 lis 2016, 18:51
Lokalizacja: Bytom

Re: Jaworzno - "skałka" w Długoszynie

Postautor: Velder » środa 25 lip 2018, 11:08

O, nie wiedziałem, że wszystkie te zawody miały takie wyszukane symbole! :o
Czyli znak ze skałki związany będzie pewnie z jakąś grupą zawodową, pokrewną do tych. Trzeba będzie podążać tym tropem w dalszych poszukiwaniach.

Generał Admin
Posty: 2051
Rejestracja: sobota 07 lut 2015, 23:46
Lokalizacja: Zagłębie Dąbrowskie/Hessen

Re: Jaworzno - "skałka" w Długoszynie

Postautor: kusmanek » środa 25 lip 2018, 12:11

Może to jakiś symbol budowniczych kolei?
To koło wygląda podobnie do loga szwajcarskich kolei z 1895 roku, tak mi się przynajmniej kojarzy:
Obrazek
Born to make history


phpbb 3.1 styles demo

Wróć do „Geologia”

Kto jest online

Użytkownicy przeglądający to forum: Obecnie na forum nie ma żadnego zarejestrowanego użytkownika i 1 gość