Sirius

[Gniewko]

Może powinienem to wpisać w dział "Po nitce do kłębka", ale.... nie uprzedzajmy wypadków...

Kłodzko, ulica Krasińskiego 11. Ten dom zaciekawił mnie już dwa miesiące temu. Pytałem o niego w Muzeum Ziemi Kłodzkiej, Ratuszu, PTTK, wypytałem kilku znanych mi pasjonatów historii Kłodzczyzny.

Nic.

Taki duży budynek przy koszarach, widoczny na archiwalnych zdjęciach (jednego nie znałem do dziś).
Pozbierałem teraz wszystkie jego kadry z różnych wątków Forum (bo już o nim pisałem w innych kontekstach).

Dziś wróciłem do Kłodzka z Żórawiny ok. południa, załatwiłem swoje sprawy i... uciekł mi pociąg do Dzierżoniowa. Co było robić? Powlokłem się właśnie tam w nadziei na jakikolwiek trop...

To, co się wydarzyło, przerosło moje oczekiwania!

c.d.n.

[Gniewko]

Stałem u drzwi wejściowych i czekałem. Po chwili zjawiła się objuczona siatkami lokatorka. Zaatakowałem.

"Panie, tu mieszkali Żydzi, to był żydowski dom. Tu nie było mieszkań jak teraz, a ogromne, puste pomieszczenia. Nie tylko na parterze, ale też na obu piętrach. Jak pan chce wiedzieć więcej, to - do ADM-u".

To zadzwoniłem. Odebrała Pani Marta Młynarczyk i nie ukrywam, że...

Ta Fantastyczna Dziewczyna zrobiła mi dzień , bo...

Od razu wiedziała o co mi chodzi. Przypomniała o strzałkach LSR. Już w rozmowie napomknęła, że podobno, w jakimś okresie czasu mieściła się tu klinika położnicza dla żon oficerów stacjonujących w pobliskich koszarach. A potem przyszedł od Niej mms z archiwalnym zdjęciem z roku 1912. Będę do niego wracać, gdyż zawiera kilka istotnych szczegółów, niewidocznych od razu.

Kim był Paul Weiss(1855-1926)? Nie był zwykłym kamieniarzem. Był rzeźbiarzem. Wykonał kilka pomników (m.in. ofiar Wielkiej Wojny, w Ludwikowicach, Ołdrzychowicach, Wojtówce, pomnik Feldmarszałka von Moltke w Kłodzku)



c.d.n

[Gniewko]

Okoliczni mieszkańcy są zdania, że gdzieś nieopodal musiał znajdować się cmentarz, gdyż tu i ówdzie poniewierają się krzyże, resztki cokołów, płyty nagrobne. Oczywiście to pozostałości po warsztacie kamieniarskim (od roku 1879).

Ale dzięki zdjęciu Pani Marty znamy nazwisko twórcy stojącej przed domem kapliczki i mniej więcej - datę jej powstania.

Paul Weiss posiada jeszcze jeden niezwykły epizod w swojej biografii: przed Wielką Wojną (a może później też), był wiceprezesem Völkische Turnverein - Męskiego Towarzystwa Gimnastycznego opartego w swych założeniach na nacjonalistycznej doktrynie Friedricha Ludwiga Jahna. Trzecia Rzesza uznała go za bohatera narodowego.

Jednak na fotografii z 1912 roku nie widać napisu "Sirius". Dlaczego?

c.d.n.

[Gniewko]

Jeszcze dwie kwestie i zbliżamy się do końca opowieści.

Adres. Na wizytówkach warsztatu widnieje ulica Reichensteiner strasse (Mickiewicza), ale bez numeru. Obecna Krasińskiego to dawniej Hannsdorfer Weg.
Jednak przed rokiem 1929, w owym budynku melduje się krajowa firma ubezpieczeniowa - Landesversicherungsanstalt.
I - sorry, że tylko taki skrawek książki adresowej przedstawiam - widać tu numer (4), ale też nazwę: Haus Sirius

Pani Marta zwróciła też uwagę na fakt, że w roku 1912 w oknach są tylko kobiety. Starałem się wyostrzyć relief na fasadzie: "Soli Deo Gloria" (chwała jedynemu Bogu). To m.in. motto Kościoła Ewangelicznych Chrześcijan, wspólnoty protestanckiej, która udzielała się wyjątkowo charytatywnie. Może więc faktycznie była tam kiedyś klinika położnicza.

c.d.n.

[Gniewko]

W latach dwudziestych ubiegłego wieku właścicielem firmy Paula Weissa zostaje niejaki Hans Glaubitz.
Napis "Soli Deo Gloria" znika z lica budynku, a w jego miejscu pojawia się dziwny relief.

Co to może być?

[Gniewko]

Zanim przejdę do sedna, jeszcze kilka słów o Paulu Weissie:

Urodził się w 1856 roku w Wirach koło Świdnicy. Ukończył szkołę rzeźbiarską we Wrocławiu. Ożenił się z Martą Marią Lux (+1903) i miał z nią córkę Gertrudę Clarę. Drugi związek zawarł z Emmą GLAUBITZ (1865-1934). W latach osiemdziesiątych XIX wieku był właścicielem gospody w Glatz - Römische Bade. W 1912 był współzałożycielem Stowarzyszenia Właścicieli Nieruchomości, członkiem honorowym Glätzisches Gebirgsverein. Później też Towarzystwa Krajoznawczego (VfGH), członkiem Kłodzkiej Grupy Artystycznej, poetą. Udzielał się w Straży Pożarnej, ale też chórze i teatrze. Syn młynarza był "człowiekiem renesansu".

Jego dom zbudowano w latach 1900-1902 wg projektu Emila Gietzena, ale w 1913 zmieniono elementy fasady wg Friedricha Preislera. I nazwano go " Villa Sirius".

Była wszakże jeszcze jedna taka budowla. W Baden pod Wiedniem. Mieszkał w niej pewien chemik, który w 1906 roku wynalazł i opatentował "drobiażdżek", który zrewolucjonizował światowy przemysł. ....c.d.n.

[Gniewko]

Tym wynalazkiem był koloidowy drucik do żarówki edisona.
Wzmacniający moc światła do tego stopnia, że wykorzystany komponent użyto w latarniach morskich (np w Stilo, obok mojego ćwierćhektara), reflektorach, portach i na kolei.

Villę Sirius pod Wiedniem zburzyli naziści, gdyż Hans Kužel był Żydem.

c.d.chyba jednak nie nastąpi. A szkoda, bo właśnie chciałem się przenieść z tym światłem w Sudety

[budrys]

Trochę fotek jest tutaj. https://polska-org.pl/5051696,Klodzko,Dom_nr_11.html
A tu villa sirius w Baden-Baden. https://www.stadtwiki-baden-baden.de/wiki/Villa_Sirius/
Foto Paula Weissa. https://polska-org.pl/6599766,foto.html