Chrzanów - Kościelec, nieistniejący pałac Starzeńskich

[Karolina Kot]

Pałac powstał na przełomie XVIII i XIX wieku, na malowniczym wzgórzu w Kościelcu, obecnej dzielnicy Chrzanowa.
Jego ostatnimi właścicielami (do czasu wybuchu II Wojny Światowej) byli Starzeńscy.
Pałac spłonął w niewyjaśnionych okolicznościach w styczniu 1943 roku. Po pożarze nie został odbudowany. Jego wypalone mury, chociaż niezwykle malownicze, nie były poddawane konserwacji. Niszczały więc z roku na rok.
W połowie lat 80-tych XX wieku podjęto decyzję o całkowitym wyburzeniu pozostałości po zabytku. Nie było pieniędzy na konserwację, a nadwyrężone ściany zagrażały zawaleniem.

Dziś po przepięknym zabytku pozostało puste miejsce, wyraźnie odznaczające się wśród otaczającego je, pięknego parku. Z ogromnego pałacu Starzeńskich zachowała się jedynie kupa gruzu, tworząca kształtny pagórek o planie prostokąt, z którego tu i ówdzie wystają cegły i fragmenty budowli oraz część południowo - wschodniego narożnika.
Ponadto do dziś ostał się także piękny, kamienny mur, chroniący niegdyś zabytek od strony południowej. W murze majaczą niewyraźnie ślady dawnej furty i bramy.
I chociaż pojawili się ludzie gotowi podjąć się odbudowy pałacu, nadal przerażającym pozostaje fakt takiego rażącego zaniedbania, którego ceną było istnienie zabytku, położonego nie na Ziemiach Odzyskanych, a w Małopolsce, w Chrzanowie.

(Pozwoliłam sobie zamieścić poniżej archiwalne zdjęcia pałacu, by uzmysłowić Czytelnikowi, jaką stratę poniósł Chrzanów wraz ze zniszczeniem tego zabytku. Fotografie przewijają się w sieci często, są dostępne na kilku stronach internetowych).

Lokalizacja pałacu
Zdjęcia pochodzą z kwietnia 2011 roku.

[Karolina Kot]

Na wschód od pałacu znajdował się niegdyś zespół gospodarczy z XVIII/XIX wieku. Zachowały się z niego głównie ruiny (jeden z obiektów, ten na zdjęciach poniżej, wygląda jeszcze w miarę dobrze). Uratowany został także drewniany spichlerz, pochodzący z roku 1798, który został przeniesiony do Nadwiślańskiego Parku Etnograficznego w Wygiełzowie.

Nieopodal parku pałacowego znajduje się zabytkowy kościół pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela.
Tuż obok niego, na narożniku muru, znajduje się zabytkowa figura Chrystusa
Miłosiernego, wykuta z piaskowca, ozdobiona napisem cokole: "Pójdźcie do Mnie wszyscy".
Uważa się, że została ona wzniesiona przez właściciela pałacu, hrabiego Adama Starzeńskiego.

[borg3]

Tak się składa, że jestem rodowitym mieszkańcem Kościelca. Zagadnienia dotyczące mojego Osiedla jak i pałacu są mi dobrze znane. Uważam, że w tekście wprowadzającym jest trochę nieścisłości. Przede wszystkim nie wiem, co ma Chrzanów do ziem odzyskanych? Uważam, że o prawdę dotyczącą danego terenu, trzeba pytać tubylców. Wiele wyjaśnią.

[Karolina Kot]

Witam serdecznie!

Bardzo dziękuję za zalogowanie się na naszym Forum.
Doskonale sobie zdaję sprawę z tego, że odwiedzając jakieś miejsce przejazdem na pewno nie zgłębię wszystkich jego tajemnic i ciekawostek przez piętnaście minut, w dodatku biegając z aparatem fotograficznym. Żadna wizyta w lokalnym muzeum i przeczytana książka nie zastąpi wiedzy, jaką ma osoba od lat mieszkająca obok interesującego mnie obiektu.
Dlatego wszelakie uwagi lub korekty udzielane na Forum przez lokalnych mieszkańców są dla mnie ogromnie ważne i wielokrotnie starałam się już wcześniej zachęcać do takich działań.
O bardzo wielu miejscach i ciekawych historiach dowiedziałam się tylko dlatego, że komuś chciało się pofatygować i napisać wiadomość na elektroniczną pocztę Administracji Strażników Czasu.
A czasem ja sama zagadywałam napotkane osoby (zwłaszcza staruszków) o dawne dzieje.

Informacje zebrane od "tubylców" (osobiście nie przepadam za tym określeniem), zwłaszcza tych bardziej wiekowych, bywają naprawdę bezcenne, wiele wątków na Forum powstało dzięki tego typu tropom.
Gorąco zatem namawiam i proszę o uzupełnienie tematu i o informacje dotyczące nie tylko samego pałacu. Kościelec jest tak ciekawym miejscem, że należy mu się znacznie więcej uwagi, której - przyznaję - dotychczas nie miałam mu czasu poświęcić.

Przede wszystkim nie wiem, co ma Chrzanów do ziem odzyskanych?

A to akurat było pewnego rodzaju porównanie, chodziło mi o pałace znajdujące się m.im. na Dolnym Śląsku, które popadły w ruinę i przestały istnieć, bo w pewnym sensie przyzwolono na to. Tyle, że tamte dobra należały do niemieckich właścicieli, a pałac w Kościelcu był przed wojną własnością polskiej rodziny o szlacheckich korzeniach. I wydawać by się mogło, że ówczesne władze powinny o niego staranniej zadbać, nawet, jeśli uległ zniszczeniom, a z jakiegoś powodu nie zrobiono tego.

Zresztą wszystko jedno.
Szkoda mi wszystkich tego typu zabytków po równo. Polskich, poniemieckich, pożydowskich, każdych.

Przy okazji pozwolę sobie uzupełnić wątek o bardziej aktualne zdjęcia. Pochodzą z sierpnia 2018 roku. Widać na nich miejsce po pałacu oraz wyremontowany mur z figurą Chrystusa.