Wokół parkingowych stanowisk wyrasta bowiem zbudowana w latach siedemdziesiątych XIX wieku dawna Fabryka Tytoniu (Kaiserliche Koenigliche Tabakfabrik).
Ten historyczny zakład, będący na przełomie XIX i XX wieku największą fabryką w Krakowie, zatrudniał niegdyś ponad tysiąc pracowników, głównie kobiet.
Produkcji tytoniu nie przerwały obie wojny światowe oraz okres PRL - u, zaniechano jej dopiero w 2002 roku.
Opuszczony kompleks składa się z budynków fabrycznych, administracyjno - biurowych, magazynów, cieplarni, stołówki, stolarni i warsztatów.
Niestety, dotychczasowe plany, związane z renowacją tego obiektu, spełzły na niczym z powodu ogromnych kosztów remontu.
Niedawno pojawiła się dla Zakładów Tytoniowych nowa alternatywa.
Ul. Dolnych Młynów: Kto się wprowadzi do dawnej fabryki papierosów
Nie renowacja, ale czasowa rewitalizacja. Największa w centrum Krakowa postprzemysłowa przestrzeń po Cygar-Fabryce przy ul. Dolnych Młynów zamiast niszczeć, ma zmienić się w zagłębie nowych inicjatyw.
Artykuł otwarty w ramach bezpłatnego limitu prenumeraty cyfrowej
- Jesteśmy otwarci na wszelkie propozycje współpracy - deklarują przedstawiciele nowo powołanej fundacji Tytano, która od października zarządzać będzie zaniedbanymi budynkami po dawnych Zakładach Przemysłu Tytoniowego przy ul. Dolnych Młynów, w trójkącie między Alejami Trzech Wieszczów, Krupniczą i Karmelicką.
Po trwających kilkanaście miesięcy negocjacjach z hiszpańskimi właścicielami terenu udało się wypracować porozumienie. Od zimy w opuszczonych halach fabrycznych i magazynach ruszy Tytano - Miejski Ekosystem Idei, projekt integrujący z sobą środowisko twórców start-upów, programistów IT, projektantów mody, designerów, architektów wnętrz, mikroprzedsiębiorców, artystów i animatorów sceny klubowej. Na udostępnianych stopniowo 15 tys. m kw. ma znaleźć się miejsce dla warsztatów, pracowni, biur, przestrzeni dla co-workingu oraz zarabiająca na bieżące utrzymanie projektu część komercyjna.
Trzeba tu mocno posprzątać
- Nasze działanie jest oddolne. Nie zamierzamy inwestować tu milionów, jedynie przygotować te budynki na potrzeby najemców, aby mogli tu spokojnie pracować nad autorskimi projektami - mówi Łukasz Kumecki wraz z Anną Marią Kwiatek, współzałożyciel fundacji Tytano. - Budynki są w dobrym stanie, choć przez 11 lat po zakończeniu produkcji trzeba tu mocno posprzątać, przeprowadzić prace renowacyjne i zabezpieczające - dodaje w rozmowie z "Gazetą Wyborczą".
Fundacja nie zamierza ingerować w pozostające pod nadzorem konserwatora budynki. - Chodzi nam wyłącznie o to, aby ta przestrzeń żyła. Po zamknięciu dawnej fabryki Miraculum na Zabłociu mnóstwo z działających tam inicjatyw zmuszone będzie poszukać nowego miejsca albo rozkwitnąć w innych miastach. A już teraz w Krakowie dzieje się tak wiele, że potrzeba na to naprawdę sporej powierzchni. Dawna Cygar-Fabryka nadaje się do tego doskonale - dodaje Anna Maria Kwiatek.
Miał być hotel i kompleks apartamentowców
Przez 125 lat produkcji papierosów z podkrakowskiego tytoniu nikt nawet nie myślał, że w otwartej jeszcze za czasów cesarza Franza Jozefa w 1876 r. C.K. Rządowej Fabryce Tytoniu (Kaiserliche Koenigliche Tabakfabrik) działać będzie kulturalny inkubator. Przez kilkadziesiąt lat przełomu XIX i XX wieku była największym zakładem Krakowa, zatrudniając ponad tysiąc pracowników (w tym 90 proc. kobiet). Fabryka przetrwała obie wojny, czasy PRL-u i zmiany po 1989 r. Zakłady przy Dolnych Młynów opustoszały dopiero w 2002 r., kiedy amerykański potentat tytoniowy Philip Morris zakończył w nich produkcję i postanowił je sprzedać.
Nowy właściciel, tajemnicza spółka Immobiliaria Camins z Hiszpanii, nie kwapił się do remontu fabrycznych budynków. Nic dziwnego, generalny remont 10 murowanych obiektów (w tym m.in. administracyjnego, biurowego, magazynów, cieplarni, stołówki, stolarni i warsztatów) wyceniano kilka lat temu na kilkadziesiąt milionów złotych.
Jeszcze w 2010 r. blisko było do podpisania umowy na hotel i kompleks apartamentowców za 150 mln zł. Ostatecznie projekt upadł. Teraz wybrano rozwiązanie pośrednie.
Lepsze jakieś działanie niż żadne
Co na to konserwator zabytków? - Z powodu trwającego już ileś lat impasu podjąłem niedawno decyzję o wpisaniu całego kompleksu dawnych zakładów tytoniowych do rejestru zabytków. W ścisłym centrum Krakowa to największy zachowany zespół byłych obiektów przemysłowych o jednolitym stylistycznie charakterze. Z tego co wiem, właściciele terenu zaskarżyli jednak moją decyzję, przez co jest nieprawomocna - informuje Jan Janczykowski.
Konserwator przychylnie patrzy jednak na plany adaptacji Cygar-Fabryki przez fundację Tytano. - Lepsze jakieś działanie niż żadne. Przestrzeń przy Dolnych Młynów niesie z sobą ogromne możliwości. Znam wstępne plany nowych zarządców i poza drobiazgami nie widzę tam nic, co miałoby wzbudzić mój sprzeciw. Myślę, że wspólnie możemy dojść do szybkiego porozumienia - zapowiada. Podkreśla też, że uprawomocnienie decyzji o wpisaniu obiektów do rejestru zabytków otworzy drogę do starania się o dotacje na rewitalizację.
Fundacja Tytano daje sobie kilka miesięcy na uporządkowanie przestrzeni i nawiązanie współpracy z miastem i potencjalnymi donatorami, mecenasami lub sponsorami. - Oferujemy dobre ceny wynajmu oscylujące wokół 25 zł za metr. Chcemy zaprosić do współpracy twórcze środowiska z Zabłocia, Kazimierza, Podgórza. Już rozpoczęliśmy współpracę z Maciejem Wąsikiem z klubu Baraka przy organizacji galerii street artu, fotografem Przemkiem Krzakiewiczem, artystą Bartkiem Materką.
- Słyszeliśmy o przełomie na Dolnych Młynów i jesteśmy zainteresowani. Rozmowy są bardzo owocne - mówi Bartek Schejbal, współwłaściciel klubu Fabryka z Zabłocia, który z powodu sprzedaży terenu po starej fabryce Miraculum szuka nowej lokalizacji.
Poprzemysłowe przestrzenie
Jak dotąd w Krakowie poprzemysłowe przestrzenie wykorzystywano m.in. przy budowie Galerii Kazimierz (dawne rzeźnie), centrum handlowego Zakopianka (opuszczone budynki Solvay) oraz Muzeum Inżynierii Miejskiej (XIX-wieczna zajezdnia tramwajowa przy ul. Św. Wawrzyńca).
Podobne postindustrialne aranżacje spotkać można w wielu miejscach świata, m.in. w Londynie (galeria Tate Modern w dawnej elektrowni Bankside Power Station), Berlinie (zamknięty w 2012 r. Tacheles w dawnym domu handlowym przy Oranienburger Strasse) oraz w Madrycie (kulturalny kompleks Matadero w dawnych rzeźniach oraz La Tabacalera - dawna... fabryka tytoniu).
Źródło
Lokalizacja
Obiekt wypatrzyła moja Mama, a zdjęcia wykonałam latem 2015 roku.
POLECAM!