Ruda Śląska - koksownia "Orzegów"

[Velder]

W Rudzie Śląskiej, przy ulicy Hlonda w dzielnicy Orzegów, znajdują się pozostałości zabudowań dawnej koksowni.

Koksownia „Orzegów” została założona w 1903 roku i należała do „Górnośląskich Zakładów Koksowniczych i Fabryk Chemicznych” w Zabrzu.
Jej powstanie było ściśle związane z odkryciem na tych terenach bogatych złóż węgla. Gdy na początku XX wieku w pobliskiej kopalni „Gotthard” (później „Karol”) stwierdzono obecność pokładów węgla koksującego, zabrzańskie przedsiębiorstwo koksochemiczne wystąpiło z inicjatywą wybudowania w Orzegowie koksowni. Teren pod zakład wydzierżawiono od rodziny Schaffgotschów, a budowę rozpoczęto już w 1900 roku. Trzy lata później pracę rozpoczęła pierwsza bateria pieców koksowniczych, drugą włączono do ruchu w 1907 roku. Pięć lat później oddano do użytku wytwórnię benzolu.
Najcenniejszy element zespołu koksowni stanowiły trzy baterie koksownicze różnych typów oraz maszyna wsadowo– wypychowa. Do zabudowy zakładu należały również zaplecze przygotowawcze oraz budynek przetwórstwa chemicznego.

Zakład został zlikwidowany w 1976 roku. Po zamknięciu, nowym właścicielem stało się „Przedsiębiorstwo Remontowe Urządzeń Koksowniczych” z Knurowa, które na terenie zajmowanym przez koksownię planowało utworzyć nowy zakład. Tych planów nigdy jednak nie zrealizowano i w konsekwencji teren od lat jest nieużytkowany.

Koksownia „Orzegów” reprezentuje ostatni i najstarszy tego typu zakład na terenie Polski. Do dnia dzisiejszego zachowały się jedynie budynek wieży węglowej, zbiornik smoły oraz część komór pierwszej baterii koksowniczej wraz z odcinkiem brukowanej drogi dojazdowej.


Źródło informacji:

• Gminny Program Opieki nad Zabytkami Miasta Ruda Śląska na lata 2015-2018
• Wstępne Sprawozdanie Z Inwentaryzacji Obiektów Przemysłowych w Województwie Śląskim

Zdjęcia pochodzą z 2017 roku

koksownia Orzegow (7).jpg (249.88 KiB) Przejrzano 10778 razy

koksownia Orzegow (8).jpg (169.26 KiB) Przejrzano 10778 razy

koksownia Orzegow (9).jpg (216.25 KiB) Przejrzano 10778 razy

koksownia Orzegow (10).jpg (172.8 KiB) Przejrzano 10778 razy

koksownia Orzegow (1).jpg (233.6 KiB) Przejrzano 10778 razy

koksownia Orzegow (2).jpg (225.74 KiB) Przejrzano 10778 razy

koksownia Orzegow (3).jpg (190.29 KiB) Przejrzano 10778 razy

koksownia Orzegow (4).jpg (168.86 KiB) Przejrzano 10778 razy

koksownia Orzegow (6).jpg (109.98 KiB) Przejrzano 10778 razy

koksownia Orzegow (5).jpg (129.21 KiB) Przejrzano 10778 razy

[Velder]

A tutaj kilka zdjęć baterii koksowniczej.
Jest to obiekt murowany z cegły, pierwotnie dwukondygnacyjny. Pierwszą kondygnację tworzyły sklepione kolebkowe komory paleniskowe z zewnętrznymi otworami wsadowymi, zamknięte łukiem pełnym. Właściwy ciąg baterii ze ścianą południową był cofnięty w stosunku do lica przyziemia i stanowił drugą kondygnację obiektu.
W zasadzie to, co widać od ulicy to tylko mała część kompleksu komór i tuneli ukrytych w pobliskim zagajniku. Większość z nich się obecnie pozapadała tworząc bardzo ciekawy labirynt. Mam nadzieję, że w związku z przyszłymi planami rekultywacji tego terenu uda się zachować chociaż część tego klimatycznego miejsca.

koksownia Orzegow - bateria koksownicza (15).jpg (156.17 KiB) Przejrzano 10776 razy

koksownia Orzegow - bateria koksownicza (1).jpg (192.1 KiB) Przejrzano 10776 razy

koksownia Orzegow - bateria koksownicza (2).jpg (248.06 KiB) Przejrzano 10776 razy

koksownia Orzegow - bateria koksownicza (8).jpg (233.32 KiB) Przejrzano 10776 razy

koksownia Orzegow - bateria koksownicza (3).jpg (142.2 KiB) Przejrzano 10776 razy

koksownia Orzegow - bateria koksownicza (4).jpg (147.92 KiB) Przejrzano 10776 razy

koksownia Orzegow - bateria koksownicza (5).jpg (231.14 KiB) Przejrzano 10776 razy

koksownia Orzegow - bateria koksownicza (6).jpg (248.2 KiB) Przejrzano 10776 razy

koksownia Orzegow - bateria koksownicza (7).jpg (225.08 KiB) Przejrzano 10776 razy

koksownia Orzegow - bateria koksownicza (9).jpg (205.03 KiB) Przejrzano 10776 razy

[Velder]

koksownia Orzegow - bateria koksownicza (10).jpg (231.21 KiB) Przejrzano 10776 razy

Niektóre tunele są na tyle długie, że panują w nich egipskie ciemności. Jako że lubię wszelakie podziemia, to ta część koksowni spodobała mi się najbardziej

koksownia Orzegow - bateria koksownicza (11).jpg (113.8 KiB) Przejrzano 10776 razy

koksownia Orzegow - bateria koksownicza (12).jpg (139.85 KiB) Przejrzano 10776 razy

koksownia Orzegow - bateria koksownicza (13).jpg (70.53 KiB) Przejrzano 10776 razy

koksownia Orzegow - bateria koksownicza (14).jpg (77 KiB) Przejrzano 10776 razy

[Velder]

Jak wspomniałem, na początku tego roku pojawiły się plany rekultywacji terenu po koksowni. Trzymam kciuki, że dojdą one do skutku, bo szczególnie będąca w kiepskim stanie wieża węglowa wymagałaby 'intensywnej opieki'.

Ruda Śląska: Na terenie dawnej koksowni w Orzegowie ma powstać piękny park

Blisko 17 mln zł ze środków unijnych otrzyma Ruda Śląska na rekultywację terenu po dawnej koksowni Orzegów. Dzięki tym środkom do życia przywróconych zostanie prawie 5 ha zdegradowanego terenu. W miejsce starej koksowni w Orzegowie powstanie ogólnodostępny teren zielony z alejkami, ławkami i ścieżką dydaktyczną. Odrestaurowane zostaną także pozostałości zabytkowych obiektów byłego zakładu. W tym roku miasto chce wyłonić firmę, która zaprojektuje całość, a następnie zrealizuje przedsięwzięcie. Inwestycja ma być gotowa w 2020 r.

- Chcemy te tereny otworzyć dla mieszkańców, którzy zyskają kolejną zieloną przestrzeń. Dzięki rekultywacji będzie można z niej bezpiecznie korzystać. Dodatkowo poprzez zabezpieczenie zachowanych fragmentów budynków koksowni zadbamy o ocalenie historii tego miejsca - podkreśla Grażyna Dziedzic, prezydent Rudy Śląskiej.

Projekt uzyskał akceptację ekspertów z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i tym samym otrzymał dofinansowanie z Unii Europejskiej. Przewiduje on rekultywację i remediację terenu po byłej koksowni Orzegów. - Najważniejszą częścią zadania będzie zneutralizowanie niebezpiecznych związków, które zalegają nie tylko w gruncie, ale i w wodach podziemnych - tłumaczy wiceprezydent Michał Pierończyk. - W dalszej kolejności zajmiemy się dziką roślinnością. Chcemy ją uporządkować, a także wykonać nowe trawniki, z których będą mogli korzystać mieszkańcy - dodaje.

Jak zapowiadają rudzcy samorządowcy dodatkowo na całym obszarze objętym inwestycją utworzone zostaną alejki z latarniami, pojawią się także ławki i inne obiekty małej architektury. Wybudowany zostanie również parking dla samochodów, dzięki czemu miejsce to będą mogli odwiedzać mieszkańcy pozostałych dzielnic Rudy Śląskiej, bądź innych miast. Istotną częścią przedsięwzięcia będzie również zabezpieczenie ruin budowli po byłej koksowni. Planujemy utworzyć ścieżkę dydaktyczną, która obejmowałaby pozostałości po dawnym zakładzie oraz teren, na którym się znajdował. Byłyby tam informacje o historii tego miejsca i funkcjonowaniu koksowni - zapowiada dr Łukasz Urbańczyk, Miejski Konserwator Zabytków.

Wartość całej inwestycji oszacowana została na ponad 19,9 mln zł, a dofinansowanie, które właśnie pozyskało miasto wynieść ma blisko 17 mln zł. Środki pochodzą z Programu Infrastruktura i Środowisko na lata 2014-2020. - Inwestycję chcemy zrealizować w systemie „zaprojektuj - wybuduj”. Oznacza to, że wyłoniony w przetargu wykonawca zarówno opracuje dokumentację projektową jak i zrealizuje całość inwestycji. Procedurę przetargową w tym zakresie chcemy zakończyć w tym roku - zapowiada Michał Pierończyk.


Źródło: dziennikzachodni.pl

Poniżej jeszcze trzy stare pocztówki, udostępnione na stronie Miejskiego Konserwatora Zabytków miasta Ruda Śląska, na których załapało się kilka ujęć koksowni.
Niestety archiwalnych fotografii tego zabytku jest jak na lekarstwo, a te które są, nie zdradzają wiele szczegółów.

[Velder]

Coś tu chyba ruszyło. Zaczęli wycinkę drzew, porządkują teren. Ciekawe jak to będzie wyglądać.

[Velder]

Z terenu dawnej koksowni w Orzegowie wywieziono już 11 tysięcy ton odpadów!

Na terenie dawnej koksowni w Orzegowie trwają prace, które przywrócą pięciohekratową działkę do użytku mieszkańców. Teren zostanie przede wszystkim oczyszczony. Do tej pory wywieziono z niego już 11 tysięcy ton odpadów!

Powstaje kolejna przestrzeń, gdzie rudzianie będą mogli odpocząć, zrelaksować się, dzieciaki pobawić na placu zabaw, a przy okazji będzie można dowiedzieć się czegoś o historii Rudy Śląskiej - mówi Grażyna Dziedzic.

Warto przypomnieć, że Ruda Śląska otrzymała blisko 17 mln zł ze środków unijnych na rekultywację terenu po dawnej koksowni Orzegów. Dzięki tym środkom do życia przywróconych zostanie prawie 5 ha zdegradowanego terenu. Powstanie tam ogólnodostępny teren zielony z alejkami, ławkami i ścieżką dydaktyczną. Odrestaurowane zostaną także pozostałości zabytkowych obiektów byłego zakładu. Inwestycja ma być gotowa w 2020 r.

Zadbamy również o pozostałości po zabytkowym zakładzie, czyli o budynek wieży węglowej, fragment ciągu komór pierwszej baterii koksowniczej oraz zbiornik smoły. Ruiny zostaną odnowione i zabezpieczone, a także wykorzystane do celów rekreacyjnych. Mam nadzieję, że miejsce to będzie chętnie uczęszczane przez mieszkańców. Przypomnę, że całość prac będzie kosztować 21 milionów złotych. 85% z tej kwoty pozyskaliśmy z NFOŚiGW - mówiła Grażyna Dziedzic.

Jak zapowiadają rudzcy samorządowcy, dodatkowo na całym obszarze objętym inwestycją utworzone zostaną alejki z latarniami, pojawią się także ławki i inne obiekty małej architektury. Wybudowany zostanie również parking dla samochodów, dzięki czemu miejsce to będą mogli odwiedzać mieszkańcy pozostałych dzielnic Rudy Śląskiej, bądź innych miast.

źródło: rudaslaska.com.pl, 30.08.19

Wygląda na to, że zdecydowano się jednak na wyburzenie znacznego fragmentu baterii koksowniczej. Nie miałem wielkich złudzeń patrząc na jej stan, ale mimo to szkoda trochę, bo była to jak dla mnie najbardziej klimatyczna część byłej koksowni. Pozostaje tylko mieć nadzieję, że pozostawią jak najwięcej. Poniżej aktualne zdjęcia: