Strażnicy Czasu

Kazimierz, dziś wchodzący w skład miasta Krakowa, kojarzony głównie z dzielnicą żydowską oraz z klimatycznymi knajpkami i kawiarniami, był niegdyś osobnym miastem.
W dniu 27 lutego 1335 roku król Kazimierz III Wielki wydał dla niego przywilej lokacyjny.
Miasto, noszące królewskie imię, zostało lokowane na prawie magdeburskim, pomiędzy dwoma korytami rzeki (należy pamiętać, że obecna ulica Józefa Dietla to tak naprawdę zasypane koryto Starej Wisły).
Budowę murów obronnych rozpoczęto jeszcze za czasów panowania Kazimierza Wielkiego. Pierwotnie posiadały one cztery narożne baszty i tyle samo bram miejskich: Krakowską, Skawińską, Solną i św. Stanisława.

Do dziś zachowały się jedynie niewielkie fragmenty dawnych fortyfikacji, będące w dodatku w dużo gorszym stanie, w porównaniu z murami otaczającymi krakowską Starówkę.
Udało mi się odszukać trzy miejsca, w których widać relikty miejskich obwarowań Kazimierza.
Poniżej zamieszczam także plan przedstawiający Kraków i Kazimierz, pochodzący z XV-wiecznego drzeworytu "Kroniki Świata" Hartmanna Schedla oraz najstarszy znany widok Kazimierza (oczywiście z murami obronnymi i Starą Wisłą), również XV - wieczny.

Trzy lata temu szukałem na miejscu pozostałości po murach obronnych krakowskiego Kazimierza. Postaram się zatem kontynuować ten wątek, zamieszczając w nim swoje zdjęcia z tamtego okresu.

Czwarty zachowany fragment murów ciągnie się wzdłuż ul. Podgórskiej. Broniły one Kazimierza od południa, od strony brzegu Wisły (podobno w średniowieczu płynęła w tym miejscu Wilga, Wisła płynęła dzisiejszymi Al. Dietla).

Zachowany mur przy ul. Podgórskiej jest zarazem murem klasztoru Bonifratrów. Ciągnie się od rogu z ul. Krakowską do rogu z ul. Mostową. Tu na Mostowej stała Solna Brama, otwierająca drogę przez most (dziś kładka Bernatka) w stronę Wieliczki.

Kolejny fragment zachowanego muru dawnego Kazimierza spotkać można przy ul. Miodowej. Oddziela on podwórze kamienicy Landaów - Jordanów, tej która od północnej strony zamyka swoją bryłą ul. Szeroką.
Fragment ciągu tego muru jest też zachowany jako element wysokiej, ceglanej ściany nowoczesnego apartamentowca, zamykającego zabytkowy cmentarz Remuh. Pozostałości średniowiecznego muru zostały wyeksponowane w przyziemnym wnętrzu ekskluzywnego lokalu, mieszczącego się w tym apartamentowcu.

Najdłuższy odcinek murów ciągnie się wzdłuż ul. Paulińskiej. W odremontowanych murach widnieje tablica, głosząca: "W 650 rocznicę założenia miasta Kazimierza jego mury obronne odnowiły Pracownie Konserwacji Zabytków z Gdańska, Kielc, Lublina, Wrocławia i Krakowa". W 1335 r. Kazimierz Wielki wydał przywilej lokacyjny na prawie magdeburskim dla nowego miasta, które nazwano imieniem króla.

Odnowione mury na pewnym odcinku otrzymały nowe blanki. Niestety zabytek, jak to u nas, tradycyjnie został zabazgrany dla niektórych bardzo ważnymi napisami.
Ten odcinek muru jest równocześnie murem klasztornym dla sąsiadujących ze sobą zakonów Augustianów oraz Paulinów ze Skałki.

W 2012 r. pisałem tak:
Mur przy ul. Paulińskiej ciągnie się na długości 246 m. Dzieli się wyraźnie na trzy różne części.
Najwyższa, ta od garaży klasztoru Augustianów Eremitów, jest o konstrukcji mieszanej. Ułożone w murze kamienie są połatane cegłami, zaś koronę brzydko przykrywa, zaczepiona o nią niebieska folia budowlana.
Środkowa część - granicząca z ogrodami obu klasztorów jest dosyć niska. Na kamiennym cokole o konstrukcji cyklopowej umieszczone są współczesne, zębate blanki z cegły, udekorowane napisem CRACOVIA. Pod murem znajduje się też tajemnicze przejście. Trzecia część, ta od strony klasztoru Paulinów na Skałce, znów jest wysoka i okazała. Dolna część z kamienia została podwyższona ceglaną dobudówką, z równo rozstawionymi otworami strzelniczymi.

Najbardziej znanym fragmentem muru, jest ten od strony ul. Dajwór. Tworzy on wschodnią, orientowaną ścianę Starej Bożnicy. Na moich zdjęciach zabytkowy mur zdobią inne, ważne napisy. Odchodzący w bok niższy fragment muru został podparty drągami, bo groził zawaleniem. Obok przemieszczają się tłumy obcojęzycznych wycieczek.

Kilka moich, aktualnych zdjęć.
Jak widać, czynniki atmosferyczne dokonują powolnej, naturalnej renowacji, dzięki czemu wypisana na murze Starej Synagogi nazwa klubu piłkarskiego wyraźnie już wyblakła (chociaż zakochane obok serce dalej się trzyma).
Mur przy ul. Warszauera - przy Synagodze Kupa - na szczęście jest trudno dostępny.

Na Kazimierzu, oprócz zachowanych fragmentów miejskich murów obronnych (fot. 1-5), w wielu miejscach ciągną się długie mury przylegających do fortyfikacji klasztorów (fot. 6-10).
Stanowiły one dodatkową funkcję obronną. Zamknięte szczelnymi murami zakony, podczas ataku wrogich wojsk miały chronić ukrytych i modlących się po kościołach starców, kobiety oraz dzieci.