Racibórz, tak jak wiele innych średniowiecznych miast, posiadał niegdyś miejskie fortyfikacje. Był otoczony fosami i mokradłami oraz ceglanymi murami obronnymi, wzniesionymi prawdopodobnie w 1299 roku na polecenie księcia raciborskiego, Przemysła. Mury okalały miasto także od strony Odry i pierwotnie posiadały jedynie dwie bramy: Odrzańską (zwaną też Zamkową), prowadzącą w kierunku mostu zamkowego oraz Bramę Wielką (zwaną też Mikołajską) na wylocie dzisiejszej ulicy Długiej.
Dopiero w połowie XIV wieku miasto zyskało trzecią bramę, zwaną Bramą Nową, położoną przy wylocie ulicy Nowej. Czwartej, wschodniej bramy, nie wybudowano, gdyż od strony dzisiejszej Płoni nie było uczęszczanych traktów i mieściły się tam jedynie bagna. Dopiero w roku 1835 wzniesiono tzw. Bramę Wodną, służącą celom przeciwpożarowym. Trzy wcześniej wspomniane bramy już wówczas nie istniały, ze względu na zły stan techniczny wyburzono je wraz z częścią murów na początku XIX wieku.
Miejskie mury, wspomagane z zewnątrz przez fosę, były dosyć potężne. Prawdopodobnie liczyły sobie około 4-4,5 metra wysokości i miały grubość 1,5 metra. W pewnych odstępach od siebie wzmacniały je niewielkie baszty i półbaszty. Jeszcze w XVIII wieku źródła wspominają o 9 zachowanych wieżach.
Do dziś przetrwała tylko jedna z nich - tzw. Wieża Więzienna, która wraz z przylegającym fragmentem murów stanowi relikt opisanych wyżej miejskich fortyfikacji.
Została ona wybudowana około 1574 roku w stylu renesansowym po wewnętrznej stronie dawnych murów, na fundamentach starszego obiektu o podobnym charakterze. Pierwotnie miała najpewniej charakter półotwarty, nie posiadała ściany od strony miasta i była rodzajem półbaszty (obiekty tego typu można do dziś podziwiać m.in. w Głubczycach).
Po przebudowie zwieńczono jej szczyt attyką z otworami strzelniczymi i czterema wieżyczkami i umieszczono w jej wnętrzu areszt miejski, który funkcjonował w tym miejscu aż do XIX wieku. Do wieży przylegał wówczas związany z nią budynek także pełniący funkcję izby więziennej i mieszczący mieszkanie klucznika (do dziś zachowało się w murze okno stanowiące pamiątkę po tym nieistniejącym już obiekcie). Nadal można obejrzeć także fragment ceglanych, gotyckim murów miejskich.
Omawiany zabytek zlokalizowany jest przy ulicy Basztowej. W okresie letnim w jego wnętrzu funkcjonuje Izba Muzealna.
Warto zaznaczyć, że do 1945 roku ulica Basztowa była ściśle zabudowana, znajdowały się przy niej kamienice ze sklepami i restauracjami. Budynki te uległy zniszczeniu pod koniec II Wojny Światowej.
Zdjęcia wykonałam w lutym 2018 roku.
Lokalizacja
Źródło informacji:Paweł Newerla "Dzieje Raciborza i jego dzielnic"