Gosprzydowa - kościół pw. MB Gosprzydowskiej

Posty: 203
Rejestracja: poniedziałek 03 lut 2020, 15:59

Gosprzydowa - kościół pw. MB Gosprzydowskiej

Postautor: Jan Poszeptynski » czwartek 26 mar 2020, 19:03

Gosprzydowa – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie brzeskim, w gminie Gnojnik.
Gosprzydowa położona jest na Pogórzu Karpackim, w obrębie Pogórza Wiśnickiego. Zajmuje pagórkowatą, lesistą okolicę, w odległości 15 km na południe od Brzeska, przy drodze krajowej 75. Prawie przez środek wioski przepływa rzeka Uszwica (prawobrzeżny dopływ Wisły), dzieląc ją na dwie części.
Pierwszą wzmiankę o wiosce Gosprzydowej spotykamy u Jana Długosza pod rokiem 1215. Należy zaznaczyć, że jest to wzmianka o wiosce, a nie parafii, która prawdopodobnie w tym czasie jeszcze nie istniała.
Wincenty (Kadłubek) biskup krakowski, chcąc słynny i znakomity kościół krakowski za czasów swego biskupstwa świetniejszym jeszcze uczynić, naznaczył mu na codzienne potrzeby i wieczystym nadaniem odkazał jedenaście dziesięcin snopowych i siedem pieniężnych na wsiach koło miasteczka Czchowa położonych, a do stanu biskupiego należących. Żeby zaś nikt nie czynił wątpliwości, które to wsie do rzeczowych dziesięcin są obowiązane, wymieniam tu ich nazwiska: Gnojnik, Gothprzidowa, Tymowa i (....)
Historia Polski "Dzieła wszystkie" wyd. Przeździecki 1868r. t.II. str 190-191
Wynika więc z wyżej przytoczonego zapisku, że Gosprzydowa istniała już przed 1215 rokiem i należała w tym czasie do dóbr biskupa krakowskiego, który w 1215 roku oddał ją kapitule krakowskiej jako dziesięcinę snopową.
Druga wzmianka o wiosce, a pierwsza o parafii pojawia się w "Monumenta Poloniae Vaticana" (Acta Camerae Apostolicae) pod rokiem 1325.
Należy tutaj zauważyć, że źródła historyczne nie są zgodne co do pierwotnej nazwy wioski. Wpomniany wyżej dokument "Monumenta Poloniae Va ticana" wymienia nazwę Libertas Gotfridi. Z kolei u Długosza wieś ta nazywa się Gothprzydowa. Ponadto u Długosza znajdujemy jeszcze inną nazwę: Wolya Gotfridi.
Jak wynika z opracowania Ks. Piotra Ciszka Ad aeternam rei Memoriam, w dokumentach archiwalnych z roku 1440 wioska nasza figuruje pod nazwą Gotfrydowa.
Źródła są zgodne jedynie co do tego, że pierwotna nazwa wioski pochodzi od nazwiska jej właściciela: Gotfryda de Volya.
Po Gotfrydzie (przyjmuje się, że w okresie średniowiecza) właścicielami Gosprzydowej byli Wielogłowscy herbu Starykoń.
WYPOSAŻENIE WNĘTRZA. Ołtarz główny barokowy, z ok. 1700 r., dwukondygnacjowy, z bramkami po bokach. Dolna kondygnacja ujęta w dwie pary kolumn oplecionych ornamentem z winnej latorośli, dźwigające przełamujące się belkowanie z trójkątnym przyczółkiem; w polu głównym obrazy, podtrzymywane przez rzeźby aniołów, oba łaskami słynące: 1. Matki Boskiej z Dzieciątkiem, z 2. poł. XVI w., malowany na desce, pokryty trybowaną w blasze sukienką; 2. analogiczny z ok. 1700 r., malowany na płótnie; po bokach rzeźby śś. Jana Kantego i Kazimierza, w naczółku rzeźba Boga Ojca. W górnej kondygnacji ujętej dwoma kolumnami, podtrzymującymi przerwane belkowanie, rzeźbione postacie śś. Barbary i Katarzyny i eliptyczny obraz św. Urszuli. Ołtarze boczne: 1. lewy, barokowy z ok. 1700 r., przerobiony w latach 1958-59, ujęty dwoma kolumnami z rzeźbą Chrystusa; 2. prawy, barokowy z XVIII w., w formie krzewu winnej latorośli z rzeźbą Chrystusa Ukrzyżowanego, poniżej obraz św. Antoniego z Padwy, barokowy z XVIII w. W kaplicy ołtarz Grobu pańskiego, wykonany przez Wojciecha Samka z Bochni, z obrazem św. Józefa. Ambona drewniana, barokowa z XVII w., nakryta baldachimem; parapet podzielony kolumnami, na zaplecku tablice dekalogu. Chrzcielnica gotycka z XV w., ośmioboczna, kamienna z h. Starykoń Wielogłowskich i barokowa pokrywą drewnianą. Płaskorzeźba Boga Ojca, barokowa z XVIII w. Organy z 1901 r. wykonane w firmie braci Rieger na Śląsku. Dwa dzwony: 1. Maryja z 1959 r., odlany przez firmę z Wrocławia; 2. nieustalonego pochodzenia. Obecnie w Muzeum Diecezjalnym w Tarnowie znajduje się tryptyk Rodziny Marii z 1. ćw. XVI w., pochodzący z kościoła w Gosprzydowej. Jest to dzieło niejednolite wyk. przez dwóch lub trzech malarzy, o zdekompletowanych kwaterach. W polu głównym przedstawiona została Maria z Dzieciątkiem i Anną Samotrzeć; na awersach: po lewej św. Zofia z córkami, po prawej Chrystus w domu Szymona Faryzeusza i Męczeństwo św. Urszuli i towarzyszek; na rewersach: po lewej Chrystus w Ogrójcu, po prawej Koronowanie cierniem i Ukrzyżowanie. W Muzeum Diecezjalnym w Tarnowie znajduje się tryptyk późnogotycki Rodzina Marii pochodzący z kościoła w Gosprzydowej namalowany w 2. ćw. XVI w.
DZWONNICA wolnostojąca z XVIII w. Drewniana, konstrukcji słupowej, szalowana, nakryta dachem namiotowym pobitym gontami. W niej dzwony: 1. z 1585 r., herbem Starykoń i inicjałami IW (Jan Wielogłowski); 2. z 1959 r.

Obrazek
Dokument z roku 1440 wymienia niejakiego Mikołaja z Wielogłowów, syna Żegoty, pana Gosprzydowej i Tworkowej do czasu dojścia do pełnoletności Irmina z Tworkowej, którego był stryjem i opiekunem. Ród Wielogłowskich, obok Wielopolskich, Siemuszewskich, Polanowskich, Majów, Wronickich i Żarskich, wywodzi się z wielkiego rodu Starzów herbu Topór.
Ostatnią właścicielką posiadłości w Gosprzydowej pochodzącą z rodu Wielogłowskich, a zarazem patronką kościoła była Barbara Wielogłowska, która majątek swój sprzedała Janowi Komarowi w 1798r. Ta ostatnia rodzina opiekowała się kościołem do 1876r.
W latach 1876-1912 właściciele wioski zmieniali się co kilka lat. Byli nimi między innymi:

* Antoni Łuszczkiewicz,
* Zdzisław Włodek żonaty z Albiną Götzówną z Okocimia,
* Hipolit Markuszewski z Podola,
* Antoni Górski - profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego,
* Józef Romer
* Mieczysław Zieliński.

Ostatnim właścicielem był Zygmunt Grabieński Christiani, który w roku 1912 rozparcelował obszar dworski pomiędzy mieszkańców wioski.
Jak pisze Ks. Piotr Ciszek we wspomnianym już opracowaniu Ad aeternam rei Memoriam:
"Wszyscy (właściciele) okazali się bardzo szlachetnymi panami. Dbali o kościół, zwłaszcza o wewnętrzne uposażenie w przybory liturgiczne i o budynki parafialne."
Niezwykle trudna do odtworzenia wydaje się być historia parafii gosprzydowskiej w początkowym okresie jej istnienia. Zachowane w archiwach parafialnych akta obejmują dzieje parafii począwszy dopiero od roku 1677. Analiza źródeł historycznych pozwala jednak domniemywać, że parafia istniała już w roku 1325.

Obrazek
Ołtarz boczny lewy, barokowy z ok. 1700 r., przerobiony w latach 1958-59, ujęty dwoma kolumnami z rzeźbą Chrystusa

Obrazek

W górnej kondygnacji ujętej dwoma kolumnami, podtrzymującymi przerwane belkowanie, rzeźbione postacie śś. Barbary i Katarzyny i eliptyczny obraz św. Urszuli

Obrazek

W ołtarzu głównym znajdują się dwa otoczone kultem obrazy Matki Bożej Gosprzydowskiej, z których jeden powstał w 2 połowie XVI w., drugi ok. 1700 r. O jednym z nich - cudownym, malowanym na płótnie obrazie Najświętszej Maryi Panny, Stanisław Wolski, akademik krakowski napisał wiersz łaciński, drukowany w 1698 r. Czytamy w nim, że obraz Najświętszej Panny cudownym sposobem płakał, że rozlicznych cudów tu wierni doznają w niebezpieczeństwach życia, że Matka Najświętsza w Gosprzydowej jest najlepszą lekarką na wszystkie choroby i cierpienia. Przez okolicznych mieszkańców jest czczona pod wymownym, choć dzisiaj zapomnianym tytułem "Pocieszycielki umierających"

Obrazek

phpbb 3.1 styles demo

Wróć do „Województwo małopolskie”

Kto jest online

Użytkownicy przeglądający to forum: Obecnie na forum nie ma żadnego zarejestrowanego użytkownika i 1 gość