Strażnicy Czasu

W dąbrowskiej dzielnicy Gołonóg, przy skrzyżowaniu ulicy Gwardii Ludowej z Piłsudskiego, tuż obok budynku dawnego "Domu Chłopa" znajduje się ciekawe historycznie miejsce. Obecnie, w charakterystycznym obniżeniu terenu znajduje się boisko pobliskich Warsztatów Terapii Zajęciowej. Przed laty znajdowała się tam piaszczysta wydma, porosła sosnowym borem. Stąd też nazwa tego terenu - Borowa Góra. Na mapie Zagłębia Dąbrowskiego z 1926 roku, tuż obok punktu wysokościowego dostrzec można trzy charakterystyczne krzyżyki:

http://mapy.orsip.pl/imap/?locale=pl&gu ... onID=53121
Skojarzenie z cmentarzem nie jest przypadkowe. Na stronie nieżyjącego już Pana Adama Drożdża znaleźć można wyjaśnienie tej zagadki:

Mała Góra nazywana jest czasami "Borową Górką" co jest błędem. Borowa Górka bowiem, znajdowała się, do lat pięćdziesiątych ubiegłego wieku, przy ulicy Gwardii Ludowej, za "Domem Chłopa". Rosło na niej kilkadziesiąt wysokich drzew sosnowych, wśród których widoczne były resztki pomników i krzyży, na grobach ludzi, zmarłych na cholerę, w czasie epidemii w 1910 r. Pokłady piasku z tego wzniesienia były eksploatowane przez kilkanaście lat z przeznaczeniem na budowę osiedli mieszkaniowych.

http://naszgolonog.net/mala_gora/index.htm
W księdze gości do powyższego portalu znaleźć można równie elektryzująca informację:

Dom Chłopa-stoi na dawnej Borowej Górce na której był chyba cmentarz bo bawiąc się tam napotykaliśmy w piachu czaszki i piszczele.

O cmentarzu w tym miejscu pisał również Marian Kantor - Mirski:

W kilkadziesiąt lat po drugiej przebudowie*, porzucono pierwotny cmentarz grzebalny, a nowy otworzono na wzgórzu poza kościołem. Resztki starego cmentarza z kilku sosnami i dwoma pomnikami rozpadającemi się, widnieją po lewej stronie drogi wiodącej do Ząbkowic (przy zetknięciu się z drogą prowadzącą do Łosienia).

* Chodzi o przebudowę gołonoskiego kościoła w 1758 roku.
Jeśli wierzyć przedwojennemu Strażnikowi Czasu, wygląda na to, iż pierwotnie był to stary cmentarz parafialny. Pochówków epidemicznych zapewne dokonano później.
Próżno dziś szukać w tym miejscu śladów po wspomnianych pomnikach. Już na mapach z lat 1958-61 zaznaczono tam tylko wyrobisko piaskowni:

http://mapy.orsip.pl/imap/?locale=pl&gu ... onID=53122
Piasek z tego miejsca sprzedano na potrzeby powstających w pobliżu osiedli. Za uzyskane pieniądze wybudowano widoczny na mapie dom kultury, zwany "Domem Chłopa" (obecny budynek WTZ "Otwarte Serca").
Z informacji uzyskanych przez Falę wynika, iż eksploatację piasku na Borowej Górze rozpoczęto już w trakcie II wojny światowej, na potrzeby powstającej linii umocnień.
Niestety nie posiadam żadnych wzmianek, co stało się ze znajdowanymi tam szczątkami ludzkimi. Warto więc otoczyć to miejsce pamięcią.
Poniżej mała galeria zdjęć z obecnego wyglądu miejsca po dawnym cmentarzu:

Znalazłem jeszcze taką wzmiankę:

Źródło.