Strażnicy Czasu

Na końcu Plant, u stóp Wawelu, przy wylocie ul. Grodzkiej, stoi najmłodszy z pomników - współczesna kopia wydobytego z rzeki Zbrucz w 1848 r. kamiennego posągu Światowida. Oryginał znajduje się w zbiorach Muzeum Archeologicznego w Krakowie.

Na skwerze u zbiegu ul. Basztowej, Dunajewskiego i Garbarskiej, miejscu które pierwotnie należało do Plant, stoi pomnik Tadeusza Rejtana. Odlany w poł. XIX w. w warszawskiej fabryce Lilpopa, został przywieziony i postawiony na krakowskich Plantach w 1889 r. oraz odsłonięty w 1890 r. Stanowi formę neogotyckiej kapliczki nagrobnej z umieszczonym wewnątrz popiersiem Rejtana. Po II wojnie światowej uszkodzony pomnik został całkowicie zdemontowany. Pomnik na nowo odtworzono w 2007 r. Jest przez to jakby "najmłodszym" z pomników Plant.

W 1900 r. na dziedzińcu Collegium Maius Uniwersytetu Jagiellońskiego odsłonięto pomnik wybitnego ucznia tej uczelni, Mikołaja Kopernika.
W 1953 r. pomnik został przeniesiony na Planty i ustawiony przed budynkami Collegium Phisicum i Collegium Novum.
Dzieło Cypriana Godebskiego przedstawia wielkiego astronoma odzianego w strój krakowskiego żaka.

Na Plantach, pomiędzy Pl. Szczepańskim, a ul. Dunajewskiego znajduje się pomnik Artura Grottgera. Został tu postawiony w 1903 r. wg. projektu Wacława Szymanowskiego. Płaskorzeźba na cokole przedstawia symboliczną scenę klęski Powstania Styczniowego, a w tle artystę trzymającego się z rozpaczy za głowę.

Kolejny co do swojego wieku pomnik Plant został postawiony w 1911 r. wg. projektu Tadeusza Błotnickiego. Pomnik upamiętnia postać krakowskiego pisarza Bałuckiego, znanego i tworzącego pod pseudonimem Elpidon.
Michał Bałucki, twórca licznych poematów o cechach późnego romantyzmu oraz pozytywizmu, nie zgadzał się z krakowskimi pisarzami Młodej Polski. Rozgoryczony swoimi niepowodzeniami literackimi, zastrzelił się na krakowskich Błoniach. Mieszkańcy miasta postanowili wystawić mu pomnik przed wejściem do Teatru Słowackiego. Po sprzeciwie kręgów konserwatywnych oraz kościoła, pomnik wystawiono na tyłach teatru - na Plantach. Odsłonięcia dokonano w dziesiątą rocznicę śmierci Bałuckiego.

Pozostałe pomniki postawiono na Plantach po II wojnie światowej. Do galerii słynnych polskich poetów, pisarzy i literatów dołączono w 1985 r. pomnik Tadeusza Boya Żeleńskiego. Stoi w rejonie Wyższego Seminarium Duchownego.

Wcześniej w tym miejscu obok Barbakanu i Bramy Floriańskiej, przez ponad pół wieku - od 1945 do 1997 r. - stał wielki monument, czyli Pomnik Żołnierzy Armii Czerwonej. Obok niego znajdowały się groby 19 żołnierzy radzieckich. Całość została przeniesiona na cmentarz wojskowy w Krakowie przy ul. Prandoty.

Obecnie miejsce po cmentarzu sowieckich żołnierzy zajmuje pomnik Jana Matejki.
Nietypowe dzieło prof. Jana Tutaja jest jednym z najmłodszych pomników na Plantach.
Odsłonięto go w 2013 r. - z okazji 175 rocznicy urodzin i 120 rocznicy śmierci wielkiego polskiego artysty-malarza.

Po drugiej stronie Barbakanu i Bramy Floriańskiej, na wprost gmachu starostwa stoi obelisk oraz krzyż upamiętniający ofiary krwawo stłumionej manifestacji robotników. Więcej na: viewtopic.php?f=260&t=4202

Pomiędzy Filharmonią, a Pałacem Biskupim, od 2006 r. stoi Fortepian Chopina. Podświetlana fontanna została wykonana według powojennego projektu z 1949 r.
A przed II wojną światową, w innym miejscu Plant stał pomnik samego Fryderyka Chopina...

Dodam, że do listy pomników na krakowskich Plantach zaliczana jest tablica na zewnętrznej stronie muru (przy Plantach) dawnego klasztoru Karmelitów Bosych, czyli obecnego Muzeum Archeologicznego.
Treść tablicy przypomina apel Przewodniczącego Rady Państwa PRL, prof. Henryka Jabłońskiego z 1978 r., mówiący o konieczności ratowania zabytków Krakowa.