Strażnicy Czasu

W tym ważnym dla historii Miejscu Pamięci stoi nietypowy pomnik.
Tu w czasie okupacji, na tzw. Placu Zgody odbywały się apele oraz selekcje ludności Krakowskiego Getta.
Dziś na rozległym placu zobaczyć można odlane z żeliwa i brązu, ustawione rzędami krzesła.
33 dużych oraz 37 normalnych (na których można usiąść) krzeseł, symbolizuje tragiczny czas likwidacji krakowskiego getta. Inspiracją nietypowego pomnika była treść książki Tadeusza Pankiewicza - "Apteka w getcie krakowskim". Autor opisał w niej moment deportacji, w której niemiecki żołnierz z balkonu apteki fotografuje siedzących na placu Żydów. Opisał też inną scenę pustego już placu, z walającymi się na nim krzesłami, wyniesionymi z opróżnionych po Żydach kamienic.

Cztery lata temu wykonałem tu trochę zdjęć. Jak widać otoczenie placu wyraźnie się zmieniło.

W czasach PRL-u miejsce upamiętniała skromna tablica, wmurowana w ścianę jednej z kamienic stojących przy placu: "Pamięci bohaterów i męczenników getta krakowskiego zmordowanych przez barbarzyńców niemieckich"

Stojący przy placu dawny dworzec autobusowy z widocznymi na nim liczbami 1941 – 1943, pełnił rolę posterunku SS w getcie żydowskim. Do niedawna w jego mrocznym wnętrzu paliły się świeczki.

Przed wojną Plac Zgody był miejscem targowym dla mieszkańców Podgórza. Podczas okupacji został zamieniony na plac apelowy i selekcyjny dla mieszkańców krakowskiego getta.

W jego płn-wsch rogu stała jedna z 4 bram getta. Tędy wyprowadzano „wybrańców” do pracy w fabryce Schindlera.
Natomiast w pd-zach rogu, w kamienicy pod nr 18 znajdowała się "Apteka pod Orłem" należąca do Polaka Tadeusza Pankiewicza, który udzielał Żydom pomocy (obecnie mieści się tu muzeum)

Na placu, w czerwcu 1942 r. Niemcy zabili znanego artystę, poetę i pieśniarza, Mordechaja Gebirtiga.

Na Placu Bohaterów Getta, co jakiś czas pojawiają się wycieczki młodzieży z Izraela. Plac jest dla nich jednym z punktów Trasy Pamięci.

Obok żydowskiego Kazimierza, Podgórze było drugą dzielnicą z dużym udziałem (1/3) społeczności żydowskiej. To właśnie w tej dzielnicy, 3 marca 1941 r. Niemcy założyli tzw. Judischer Wohnbezirk (Żydowską Dzielnicę), w której "ze względów zdrowotnych", za Wisłą stłoczono Żydów z całego Krakowa. W Getcie ściśnięto 7 razy więcej ludzi, niż żyło tu wcześniej.
Plac jest Miejscem Męczeństwa.
W 1942 r. podczas dwukrotnego wysiedlania Żydów z Getta, na ówczesnym Placu Zgody zabito po kilkuset osób.
W 1943 r. (13 i 14 marca) podczas likwidacji Getta na Placu zgładzono ok. 2 tys. osób. Ze wspomnień Tadeusza Pankiewicza z Apteki pod Orłem: "Strzały od samego rana nie ustają ani chwilę. Na wprost mych okien ustawiają starców i rozstrzeliwują ich. Dla oszczędności kilkoro dzieci rozstrzeliwano jedną kulą".

Dziś, w zachodniej pierzei Placu Bohaterów Getta, w jej ślepym zaułku, na tynku oficyny widoczne są ślady po kulach.

W 2006 r. przeprowadzono wielki remont Placu Zgody (nazwa upamiętniała zgodne połączenie dwóch miast – Krakowa i Podgórza). Plac stał się pomnikiem zaprojektowanym przez Piotra Lewickiego i Kazimierza Łataka. Ten nietypowy pomnik tworzy 80 krzeseł.
Jedno z większych (tych nie do siedzenia) stoi samotnie na krawędzi ruchliwej trasy.

Wycieczka ze szkoły podstawowej:
- Proszę Pani, a czemu tu jest tak dużo krzeseł?
- Żeby samochody nie parkowały.

Na Placu Bohaterów Getta, obok Apteki Pod Orłem viewtopic.php?f=177&t=6798 jest wystawa poświęcona lekarzom żydowskim z krakowskiego Getta. Jak czytamy z tablic:
"Przed wojną blisko połowa krakowskich lekarzy była żydowskiego pochodzenia. Pracowali w szpitalach publicznych, prywatnych gabinetach, a przede wszystkim w żydowskim szpitalu na ul. Skawińskiej na Kazimierzu.
Po utworzeniu Getta w Krakowie owi lekarze stworzyli na jego terenie sprawnie działający system opieki zdrowotnej, dzięki któremu wśród kilkunastu tysięcy stłoczonych w katastrofalnych warunkach ludzi nie doszło do wybuchu epidemii. W Getcie działały szpitale przy ul. Józefińskiej, ul. Rękawka i Pl. Zgody oraz izba chorych na ul. Limanowskiego.
W czerwcu i październiku 1942 r. Niemcy przeprowadzili dwie akcje wysiedleńcze z Getta. Wywieziono wówczas ok. 11 tys. Żydów do obozu zagłady w Bełżcu. W czasie wysiedlania żydowscy lekarze uratowali setki ludzi, przyjmując fikcyjnie chorych do szpitala zakaźnego, do którego Niemcy obawiali się wejść. 28 października kilkoro lekarzy zginęło, ponieważ nie chcieli opuścić swoich pacjentów.
13 i 14 marca 1943 r. Niemcy ostatecznie zlikwidowali krakowskie Getto. Drugiego dnia akcji wymordowali pacjentów szpitala zakaźnego. Pozostali przy życiu lekarze trafili do obozów koncentracyjnych.
Tylko niewielka ich część przeżyła Holocaust. Po wojnie zdecydowali opuścić Polskę".