Pazurek (Ziemkówka) - Błękitne Siedem Źródeł, czyli rozważania teoretyczne o wodach okolic Olkusza

Posty: 1326
Rejestracja: niedziela 25 mar 2018, 18:19

Pazurek (Ziemkówka) - Błękitne Siedem Źródeł, czyli rozważania teoretyczne o wodach okolic Olkusza

Postautor: RUBEX » czwartek 28 mar 2019, 21:27

W Ziemkówce- wypoczynkowej części wsi Pazurek znajduje się ciekawy i smutny zarazem relikt przeszłości- dolina strumyka, a w niej ślady źródeł.
W latach 50. XX wieku układ hydrograficzny wyżyny olkuskiej był zgoła odmienny od stanu obecnego- wiele strumyków przecinało niemal każdą wioskę, rzeczki takie jak Baba (główna rzeka w Olkuszu, swojego czasu zatapiała kopalnie i wypływała spod Zedermana {jeszcze po II wojnie światowej}, stan jej wód był większy od obecnego przepływu Przemszy w Błędowie- obecnie skanalizowana nie płynie bez deszczu) były o wiele większe. Zasilały wówczas niejeden młyn czy jezioro. Można wymieniać w nieskończoność rzeczki o których słuch zaginął, i teraz tylko mosty nad ich suchymi korytami przypominają o ich istnieniu. Przypomnijmy tylko widoczne w lasach stare koryto Białej Przemszy, która wypływała spod Suchej, Baby pod drogą do Kosmolowa i na Kraków, czy też Białej, która płynęła dosłownie z piasków pustyni Błędowskiej. Wystarczy rzut oka na mapę z lat 30. XX wieku żeby dostrzec zmiany jakie zaszły w tej dziedzinie.
Jaka była przyczyna tego stanu rzeczy? odpowiedź jest prosta- kopalnie. Niezupełnie jest to jednak kopalnia "Pomorzany", po której zalaniu jak prognozują niektórzy wszystkie cieki popłyną swoimi korytami, nie są to także starsze sztolnie górnictwa szybowego. Ich udział w odwodnieniu jest niepodważalny, ale mały. Największym sprawcą leja depresyjnego ciągnącego się aż do Wolbromia stała się kopalnia piasku "Szczakowa", której nieczynne wyrobiska widać wszędzie w okolicach Bukowna. Woda zebrana z okolicy wypływa tam i tworzy sieć, z upływem lat coraz bardziej dzikich kanalików w piasku. W ten sposób np. wspomniana Biała Przemsza, w której przed wojną kąpano się swobodnie już w okolicach Jaroszowca, w latach 80. musiała być do tego celu spiętrzana.
W kontekście tych historii Błękitne Siedem Źródeł nie jest wyjątkiem. Zastanowiła mnie nazwa obiektu, więc nie będąc syty krakowskiego mostu wyjechałem wieczorem na eksplorację mało znanych lesistych wzgórz ciągnących się w jednej linii od Braciejówko do Ziemkówki. Wzgórza trzeba przyznać są bardzo ciekawe, wydaje mi się, że na jednej znalazłem ślady fosy, ale równie dobrze mogło to być x innych rowów :D. Wzgórza te mają własny klimat, jest tu zawsze zimniej niż w okolicy. I właśnie przejeżdżając tamtędy przypomniałem sobie historię z monografii Jaroszowca Mariana Zygmunta Maryszewskiego, wg której spod góry Chełm wysuniętej najbardziej na północ miały wypływać owe źródła. Rzekę widziałem na mapach od dawna, nawet tych współczesnych- jedyna zmiana to to że góra Chełm posiada na mapach zamiast nazwy wyłącznie wysokość. Niestety zanim tam dotarłem były już późne godziny wieczorne, i zdjęcia są w najlepszym przypadku poglądowe.
Źródła miały płynąć tu jeszcze w latach 70, i to one przyciągały wówczas do Pazurka turystów. Jedno z nich być może się jeszcze sączy, i jest eksploatowane przez najbliższe gospodarstwo, reszta jest jak najbardziej sucha, jednak zachowały się świetnie widoczne ślady każdego wypływu. Zapewne wyglądało to podobnie do przepięknego źródła Sztoły w Bukownie (ocalało, razem ze źródłem Witeradówki w Witeradowie bo drenuje niższy poziom wodonośny), z tym, że oczywiście wody było tu dużo więcej. Swojego czasu miałem okazję spacerować dolnym biegiem koryta-jest suche niemal na całej długości nawet po deszczach, jedynie młynówka (bo strumień zasilał tartak opisany przez panią Karolinę) niosła nieco deszczówki. Koryto przeplata się z niemieckim rowem przeciwpancernym, i w tym momencie ciężko już je od siebie odróżnić. Chyba najlepszym wspomnieniem po rzece zostaje staw rybny nadal wykorzystywany przez PZW, oraz przepusty pozostawiane przez leśników na bitych drogach tak "na wszelki wypadek"...
Lokalizacja
Załączniki
IMG_zrodla.JPG
IMG_zrodla.JPG (163.77 KiB) Przejrzano 6414 razy
IMG_najwiekszy wyplyw.JPG
IMG_najwiekszy wyplyw.JPG (164.96 KiB) Przejrzano 6414 razy
IMG_wyplyw 2.JPG
IMG_wyplyw 2.JPG (141.93 KiB) Przejrzano 6414 razy
IMG_wyplywy 3 i 4.JPG
IMG_wyplywy 3 i 4.JPG (142.62 KiB) Przejrzano 6414 razy
IMG_nieopodal zrodel.JPG
IMG_nieopodal zrodel.JPG (120.45 KiB) Przejrzano 6414 razy
IMG_przepust.JPG
IMG_przepust.JPG (148.9 KiB) Przejrzano 6414 razy
IMG_mapka z portalu MIIP.jpg
IMG_mapka z portalu MIIP.jpg (244.4 KiB) Przejrzano 6414 razy
"Droga na sam szczyt, a tam nie ma nic - tylko ślady po pokoleniach..."

Posty: 1326
Rejestracja: niedziela 25 mar 2018, 18:19

Re: Pazurek (Ziemkówka) - Błękitne Siedem Źródeł, czyli rozważania teoretyczne o wodach okolic Olkusza

Postautor: RUBEX » poniedziałek 01 kwie 2019, 09:00

A wody wchłonięte przez lej wypływają między innymi tutaj, w dziesiątkach podobnych kanałów na byłej piaskowni w Bukownie. Zdjęcia wykonałem ostatniego dnia września zeszłego roku.
Załączniki
IMG_1473.JPG
IMG_1473.JPG (232.16 KiB) Przejrzano 6367 razy
IMG_1475.JPG
IMG_1475.JPG (240.77 KiB) Przejrzano 6367 razy
IMG_1480.JPG
IMG_1480.JPG (208.93 KiB) Przejrzano 6367 razy
"Droga na sam szczyt, a tam nie ma nic - tylko ślady po pokoleniach..."

Posty: 585
Rejestracja: piątek 04 lis 2016, 18:51
Lokalizacja: Bytom

Re: Pazurek (Ziemkówka) - Błękitne Siedem Źródeł, czyli rozważania teoretyczne o wodach okolic Olkusza

Postautor: Velder » wtorek 23 kwie 2019, 23:08

Przejrzałem sobie z ciekawości dostępne mapy hydrogeologiczne z tego rejonu i wygląda na to, że głównym winowajcą jest jednak kopalnia "Pomorzany".
Chociaż w zasadzie odwadnianie kopalniane nie powinno mieć dużego wpływu na piętro jurajskie, ponieważ w profilu triasu górnego i jury dolnej znajdują się warstwy iłów, które powinny skutecznie izolować piętra wodonośne jury i triasu - ale z geologią często już tak jest, że nic nie jest proste i oczywiste ;).
Lej depresji kopalni "Szczakowa" też nie jest taki wielki jak by się mogło wydawać, bo ograniczony jest do występowania eksploatowanych w niej utworów czwartorzędu (ich zasięg kończy się na wychodniach wapieni i dolomitów triasowych w okolicy Bukowna i Jaworzna). Niemniej wpływ tego leja na wody Białej Przemszy nadal jest ogromny.

Poniżej załączam mapkę z przerysowanym "na oko" zasięgiem lejów depresji okolic "Szczakowej" (kolor czerwony) i Olkusza. Punktami zaznaczyłem główne obiekty odwadniające: 2 z nich to szyby kop. "Pomorzany", a trzeci na północy to ujęcie wody "Łazy" Dąbrowie Górniczej.
Załączniki
pazurek (2).JPG
pazurek (2).JPG (228.08 KiB) Przejrzano 6268 razy

Posty: 2
Rejestracja: piątek 08 mar 2024, 13:07

Zmkówka) - Błękitne Siedem Źródeł, czyli rozważania teoretyczne o wodach okolic Olkusza

Postautor: Admiral » piątek 08 mar 2024, 13:14

Źródełka właśnie się na nowo pojawiły. Rok po zatrzymaniu kopalni !

Posty: 1326
Rejestracja: niedziela 25 mar 2018, 18:19

Re: Pazurek (Ziemkówka) - Błękitne Siedem Źródeł, czyli rozważania teoretyczne o wodach okolic Olkusza

Postautor: RUBEX » piątek 08 mar 2024, 23:40

Muszę koniecznie zobaczyć.
A nieopodal puściło źródło Białej Przemszy, zapełniając pierwotne, nieaktywne od dekad koryto.
"Droga na sam szczyt, a tam nie ma nic - tylko ślady po pokoleniach..."

Posty: 25
Rejestracja: piątek 05 cze 2020, 16:58

Re: Pazurek (Ziemkówka) - Błękitne Siedem Źródeł, czyli rozważania teoretyczne o wodach okolic Olkusza

Postautor: marcel » sobota 09 mar 2024, 06:37

Podobnie Sztoła. W Bukownie płynie nieprzewanie od miesiąca. Poziom wody niższy niż był przed zatrzymaniem pompowania. Za to woda jest krystalicznie czysta a wcześniej płynęła kawa z mlekiem.

Przy okazji czysta woda przepłukała zbiornik przy Leśnym Dworze i po raz pierwszy od 30lat widać w nim dno.
Zapełnia tez dawno nieużywany betonowy basen.

Na razie niestety wsiąka w ziemię po jakichś 3km i dalej koryto jest puste. Więc na spływy kajakowe jeszcze poczekamy.

Za to pojawiają się nowe zalewy w miejscach dawnej ubiórki piasku. Jest więc szana na to że zarzucone projekty Pojezierza Dąbrowskiego choć po części się spełnia.
Załączniki
20240316_085153.jpg
20240316_085153.jpg (241.73 KiB) Przejrzano 191 razy
Ostatnio zmieniony sobota 16 mar 2024, 08:56 przez marcel, łącznie zmieniany 2 razy.

Posty: 27829
Rejestracja: niedziela 08 lut 2015, 20:46
Lokalizacja: Frankenstein

Re: Pazurek (Ziemkówka) - Błękitne Siedem Źródeł, czyli rozważania teoretyczne o wodach okolic Olkusza

Postautor: Karolina Kot » sobota 09 mar 2024, 13:03

Świetne wiadomości! To niesamowite, jak przyroda potrafi się odrodzić!
Z niecierpliwością czekamy na zdjęcia.
"Wiele zabytków przeszłości, co jeszcze wczoraj istniały, jutro zniknie bezpowrotnie. (...) Obowiązkiem żyjących jest zebrać te ułomki i okruchy najdroższych pamiątek przeszłości i w pamięci przyszłych pokoleń zapisać..."

Posty: 2
Rejestracja: piątek 08 mar 2024, 13:07

Re: Pazurek (Ziemkówka) - Błękitne Siedem Źródeł, czyli rozważania teoretyczne o wodach okolic Olkusza

Postautor: Admiral » czwartek 14 mar 2024, 21:23

Źródełko jak nowe.
Załączniki
image0000(1).jpg
Źrodlo
image0000(1).jpg (67.18 KiB) Przejrzano 236 razy

Posty: 1326
Rejestracja: niedziela 25 mar 2018, 18:19

Re: Pazurek (Ziemkówka) - Błękitne Siedem Źródeł, czyli rozważania teoretyczne o wodach okolic Olkusza

Postautor: RUBEX » sobota 16 mar 2024, 23:47

Woda znów wypływa spod stóp Pilichowskiej góry. Kilka niewielkich źródeł zalewa leśną kotlinę, z której woda płynie w kierunku północnym.
Zdjęcia z dziś:
Załączniki
432623446_2439718076230154_9080804587389525795_n.jpg
432623446_2439718076230154_9080804587389525795_n.jpg (284.43 KiB) Przejrzano 175 razy
432683411_933025292157651_6999056376928962024_n.jpg
432683411_933025292157651_6999056376928962024_n.jpg (272.78 KiB) Przejrzano 175 razy
432791582_969281468238477_6477440416539332350_n.jpg
432791582_969281468238477_6477440416539332350_n.jpg (296.26 KiB) Przejrzano 175 razy
419274812_936564594716882_1264939045905689965_n.jpg
419274812_936564594716882_1264939045905689965_n.jpg (193.86 KiB) Przejrzano 175 razy
432671770_7644254675614241_4730812126270618564_n.jpg
432671770_7644254675614241_4730812126270618564_n.jpg (253.05 KiB) Przejrzano 175 razy
432923243_755603666290583_7877989581811730627_n.jpg
432923243_755603666290583_7877989581811730627_n.jpg (297.43 KiB) Przejrzano 175 razy
4329232489581811730627_n (1).jpg
4329232489581811730627_n (1).jpg (115.31 KiB) Przejrzano 175 razy
"Droga na sam szczyt, a tam nie ma nic - tylko ślady po pokoleniach..."


phpbb 3.1 styles demo

Wróć do „Województwo małopolskie”

Kto jest online

Użytkownicy przeglądający to forum: Obecnie na forum nie ma żadnego zarejestrowanego użytkownika i 0 gości