Chorzów, Górnośląski Park Etnograficzny - wiatrak z Grzawy

Posty: 27829
Rejestracja: niedziela 08 lut 2015, 20:46
Lokalizacja: Frankenstein

Chorzów, Górnośląski Park Etnograficzny - wiatrak z Grzawy

Postautor: Karolina Kot » wtorek 17 lut 2015, 17:22

Na terenie chorzowskiego skansenu w Wojewódzkim Parku Kultury i Wypoczynku, znajduje się interesujący, drewniany młyn wietrzny o mieszanej konstrukcji koźlako - paltraka, przeniesiony z Grzawy, wsi położonej w województwie śląskim, w powiecie pszczyńskim, w gminie Miedźna.
Obiekt pochodzi z 1813 roku, pracował mniej więcej do końca I Wojny Światowej.
Do Chorzowa trafił w roku 1964.
Aktualnie jest remontowany, część zniszczonych fragmentów konstrukcji wymieniana jest na nowe.


Wiatrak posiada drewniany kozioł (stąd koźlak), ale jednocześnie jest obudowany murowanym cokołem (stąd konstrukcja paltraka).
Źródło: Damian Adamczyk, Młyny zbożowe w województwie śląskim
Archiwalne zdjęcia (sprzed remontu) są mojego autorstwa i pochodzą z roku 2012. Fotografie wykonane w trakcie restauracji obiektu powstały latem 2014 roku.
Lokalizacja w skansenie
Załączniki
Wiatrak 1.JPG
Wiatrak 1.JPG (32.75 KiB) Przejrzano 18394 razy
Wiatrak 3.JPG
Wiatrak 3.JPG (51.88 KiB) Przejrzano 18394 razy
Wiatrak 5.jpg
Wiatrak 5.jpg (230.75 KiB) Przejrzano 18394 razy
Wiatrak 4.jpg
Wiatrak 4.jpg (146.01 KiB) Przejrzano 18394 razy
Wiatrak 6.jpg
Wiatrak 6.jpg (145.36 KiB) Przejrzano 18394 razy
Wiatrak 8.jpg
Wiatrak 8.jpg (141.98 KiB) Przejrzano 18394 razy
Wiatrak 7.jpg
Wiatrak 7.jpg (102.26 KiB) Przejrzano 18394 razy
Wiatrak 9.jpg
Wiatrak 9.jpg (97.39 KiB) Przejrzano 18394 razy
Wiatrak 2.JPG
Wiatrak 2.JPG (37.11 KiB) Przejrzano 18393 razy
"Wiele zabytków przeszłości, co jeszcze wczoraj istniały, jutro zniknie bezpowrotnie. (...) Obowiązkiem żyjących jest zebrać te ułomki i okruchy najdroższych pamiątek przeszłości i w pamięci przyszłych pokoleń zapisać..."

Posty: 27829
Rejestracja: niedziela 08 lut 2015, 20:46
Lokalizacja: Frankenstein

Re: Chorzów, Górnośląski Park Etnograficzny - wiatrak z Grzawy

Postautor: Karolina Kot » wtorek 17 lut 2015, 17:27

Uparłam się, by odszukać miejsce, w którym do połowy lat sześćdziesiątych XX wieku stał ten wyjątkowy koźlako - paltrak.
Trafiłam bez problemu.
Okazało się, że ślady zniwelowanych fundamentów młyna czytelne są do dziś jako kępa krzaków, nad którą czuwa stara, rozwidlona brzoza.

Lokalizacja- tu właśnie stał nasz wiatrak...
Załączniki
Grzawa - wiatrak.JPG
Grzawa - wiatrak.JPG (116.35 KiB) Przejrzano 18393 razy
Grzawa.jpg
Grzawa.jpg (119.13 KiB) Przejrzano 18393 razy
Grzawa (1).jpg
Grzawa (1).jpg (61.47 KiB) Przejrzano 18393 razy
Grzawa (4).jpg
Grzawa (4).jpg (91.6 KiB) Przejrzano 18393 razy
Grzawa (3).JPG
Grzawa (3).JPG (105.28 KiB) Przejrzano 18393 razy
Grzawa (2).jpg
Grzawa (2).jpg (106.79 KiB) Przejrzano 18393 razy
Grzawa (5).jpg
Grzawa (5).jpg (149.77 KiB) Przejrzano 18393 razy
Grzawa (8).jpg
Grzawa (8).jpg (88.55 KiB) Przejrzano 18393 razy
Grzawa (7).jpg
Grzawa (7).jpg (123.19 KiB) Przejrzano 18393 razy
Grzawa (6).jpg
Grzawa (6).jpg (111.11 KiB) Przejrzano 18393 razy
"Wiele zabytków przeszłości, co jeszcze wczoraj istniały, jutro zniknie bezpowrotnie. (...) Obowiązkiem żyjących jest zebrać te ułomki i okruchy najdroższych pamiątek przeszłości i w pamięci przyszłych pokoleń zapisać..."

Posty: 27829
Rejestracja: niedziela 08 lut 2015, 20:46
Lokalizacja: Frankenstein

Re: Chorzów, Górnośląski Park Etnograficzny - wiatrak z Grzawy

Postautor: Karolina Kot » poniedziałek 08 cze 2015, 21:02

W dniu 7 czerwca 2015 roku, w czasie PreIndustriady w chorzowskim skansenie, odbyła się próba uruchomienia wiatraka, który przeszedł niedawno generalny remont. Prosto nie było i pomocnicy młynarza - wiatracznika musieli najpierw ustawić młyn w odpowiednim kierunku za pomocą tzw. "baby", potem, z powodu zbyt małej siły wiatru założyć na skrzydłach zabytku dodatkowe palety drewniane, czyli "napirzyć śmigi", a na końcu zwolnić hamulec, czyli stawidło.

I zabytkowy młyn wiatrowy ruszył...
F I L M oraz D R U G I. F I L M

Takiego widoku nie mogłam sobie odpuścić!
Załączniki
Wiatrak z Grzawy (1).JPG
Wiatrak z Grzawy (1).JPG (149.9 KiB) Przejrzano 18339 razy
Wiatrak z Grzawy (2).JPG
Wiatrak z Grzawy (2).JPG (157.01 KiB) Przejrzano 18339 razy
Wiatrak z Grzawy (3).JPG
Wiatrak z Grzawy (3).JPG (149.08 KiB) Przejrzano 18339 razy
"Wiele zabytków przeszłości, co jeszcze wczoraj istniały, jutro zniknie bezpowrotnie. (...) Obowiązkiem żyjących jest zebrać te ułomki i okruchy najdroższych pamiątek przeszłości i w pamięci przyszłych pokoleń zapisać..."

Posty: 27829
Rejestracja: niedziela 08 lut 2015, 20:46
Lokalizacja: Frankenstein

Re: Chorzów, Górnośląski Park Etnograficzny - wiatrak z Grzawy

Postautor: Karolina Kot » poniedziałek 30 maja 2016, 20:02

Podczas ostatniej wizyty w chorzowskim skansenie dowiedzieliśmy się, że w dniu 7 lutego 2016 roku, po raz pierwszy od dziesięcioleci, udało się uruchomić wiatrak z Grzawy tylko i wyłącznie z użyciem siły wiatru!
Podobne próby planowano podjąć już wcześniej, jednak ze względu na zły stan zabytku były one zbyt ryzykowne. Dopiero po ukończeniu remontu, w zimowy, wietrzny dzień, odpowiednio ustawiono nasz paltrako - koźlak i zwolniono stawidło.

Rezultaty przeszły oczekiwania opiekunów zabytku.
Śmigi wiatraka, w pełni "napirzone", ruszyły z zawrotną prędkością 12 obrotów ma minutę, bez trudu napędzając ukryte we wnętrzu urządzenia!
Pan Paweł Roszak-Kwiatek nagrał nawet krótki film z tego wydarzenia, dokument ten ma jednak porażającą długość 13 sekund, bo gdy obserwatorzy zdali sobie sprawę z tego, z jaką werwą to całe wiatrowe ustrojstwo wystartowało po wielu dekadach pełnienia roli nieruchomego eksponatu muzealnego, rzucili wszystko i pobiegli przesuwać wiatrak, by zwolnić obroty jego skrzydeł i zapobiec ewentualnym uszkodzeniom mechanizmu!
Po przeprowadzonej na zimno analizie całego zdarzenia wyciągnięto jednak wnioski, że napęd drewnianego zabytku, pracując z taką prędkością, zachowywał się nad wyraz spokojnie, podobnie jak silnik samochodu jadącego po autostradzie.

Latem, kiedy Chorzowski Park Etnograficzny odwiedzają tłumy ludzi, drewniane śmigi często także pozostają w ruchu. Obracają się z prędkością około 4 obrotów na minutę, więc stosunkowo wolno, a napędzane są... energią elektryczną.
Okazuje się bowiem, że otaczające wiatrak drzewa tak skutecznie wytłumiają wiatr, że skrzydła zabytku nie są w stanie poruszyć mielących urządzeń bez pomocy dyskretnie poprowadzonych do wnętrza kabelków...

Oto film z historycznego uruchomienia wiatraka z Grzawy: Wiatrak działający za pomocą wiatru w MGPE w Chorzowie.
Strasznie żałuję, że nie dane mi było zobaczyć czegoś takiego na własne oczy!
Załączniki
Wiatrak w maju 2016 roku.JPG
Wiatrak w maju 2016 roku.JPG (87.03 KiB) Przejrzano 17705 razy
Wiatrak z Grzawy (1).JPG
Wiatrak z Grzawy (1).JPG (45.34 KiB) Przejrzano 17666 razy
Wiatrak z Grzawy (5).JPG
Wiatrak z Grzawy (5).JPG (76.91 KiB) Przejrzano 17666 razy
Wiatrak z Grzawy (4).JPG
Tzw. baba
Wiatrak z Grzawy (4).JPG (113.94 KiB) Przejrzano 17666 razy
Wiatrak z Grzawy (3).JPG
Wiatrak z Grzawy (3).JPG (29.25 KiB) Przejrzano 17666 razy
Wiatrak z Grzawy (2).JPG
Podstawa wiatraka
Wiatrak z Grzawy (2).JPG (91.42 KiB) Przejrzano 17666 razy
Wiatrak z Grzawy (9).JPG
Wiatrak z Grzawy (9).JPG (48.02 KiB) Przejrzano 17666 razy
Wiatrak z Grzawy (8).JPG
Wnętrze wiatraka
Wiatrak z Grzawy (8).JPG (55.25 KiB) Przejrzano 17666 razy
Wiatrak z Grzawy (6).JPG
Wiatrak z Grzawy (6).JPG (32.72 KiB) Przejrzano 17666 razy
Wiatrak z Grzawy (7).JPG
Wiatrak z Grzawy (7).JPG (38.32 KiB) Przejrzano 17666 razy
"Wiele zabytków przeszłości, co jeszcze wczoraj istniały, jutro zniknie bezpowrotnie. (...) Obowiązkiem żyjących jest zebrać te ułomki i okruchy najdroższych pamiątek przeszłości i w pamięci przyszłych pokoleń zapisać..."

Posty: 27829
Rejestracja: niedziela 08 lut 2015, 20:46
Lokalizacja: Frankenstein

Re: Chorzów, Górnośląski Park Etnograficzny - wiatrak z Grzawy

Postautor: Karolina Kot » środa 01 mar 2017, 23:59

Tej zimy miałam przyjemność zwiedzić górne piętro wiatraka z Grzawy i oglądać jego drewniane mechanizmy w ruchu, a nawet spróbować samodzielnie zwolnić stawidło (nie udała mi się ta sztuka ;) ).
We wnętrzu zachowała się belka z datą 1901 (prawdopodobnie dotyczy ona remontu i modernizacji starego koźlaka) oraz kamień młyński z wyrytymi inskrypcjami. Udało mi się odczytać między innymi z nazwisko "Kędzior" i datę "1928".
Załączniki
Wiatrak zimą (1).JPG
Wiatrak zimą (1).JPG (77.1 KiB) Przejrzano 17177 razy
Wiatrak zimą (2).JPG
Wiatrak zimą (2).JPG (37.8 KiB) Przejrzano 17177 razy
Zrekonstruowana baba.JPG
Zrekonstruowana baba.JPG (84.99 KiB) Przejrzano 17177 razy
Koło paleczne i cewia w ruchu (2).JPG
Koło paleczne i cewia w ruchu (2).JPG (27.05 KiB) Przejrzano 17177 razy
Koło paleczne i cewia w ruchu (1).JPG
Koło paleczne i cewia w ruchu (1).JPG (49.84 KiB) Przejrzano 17177 razy
Data na dźwigarze.JPG
Data na dźwigarze.JPG (47.25 KiB) Przejrzano 17177 razy
Kamienie wiatraka w ruchu.JPG
Kamienie wiatraka w ruchu.JPG (32.12 KiB) Przejrzano 17177 razy
Napis na kamieniu w wiatraku z Grzawy.JPG
Napis na kamieniu w wiatraku z Grzawy.JPG (58.71 KiB) Przejrzano 17177 razy
"Wiele zabytków przeszłości, co jeszcze wczoraj istniały, jutro zniknie bezpowrotnie. (...) Obowiązkiem żyjących jest zebrać te ułomki i okruchy najdroższych pamiątek przeszłości i w pamięci przyszłych pokoleń zapisać..."

Posty: 27829
Rejestracja: niedziela 08 lut 2015, 20:46
Lokalizacja: Frankenstein

Re: Chorzów, Górnośląski Park Etnograficzny - wiatrak z Grzawy

Postautor: Karolina Kot » niedziela 28 maja 2017, 18:35

A tak wyglądał nasz grzawski wiatrak z lotu ptaka w maju 2017 roku.
Zdjęcia wykonał mój latający pomocnik, Chronos:
Załączniki
Wiatrak z Grzawy (1).JPG
Wiatrak z Grzawy (1).JPG (132.98 KiB) Przejrzano 16808 razy
Wiatrak z Grzawy (6).JPG
Wiatrak z Grzawy (6).JPG (140.98 KiB) Przejrzano 16808 razy
Wiatrak z Grzawy (2).JPG
Wiatrak z Grzawy (2).JPG (121.11 KiB) Przejrzano 16808 razy
Wiatrak z Grzawy (4).JPG
Wiatrak z Grzawy (4).JPG (117.73 KiB) Przejrzano 16808 razy
Wiatrak z Grzawy (3).JPG
Wiatrak z Grzawy (3).JPG (142.86 KiB) Przejrzano 16808 razy
"Wiele zabytków przeszłości, co jeszcze wczoraj istniały, jutro zniknie bezpowrotnie. (...) Obowiązkiem żyjących jest zebrać te ułomki i okruchy najdroższych pamiątek przeszłości i w pamięci przyszłych pokoleń zapisać..."

Posty: 1871
Rejestracja: środa 19 sie 2015, 18:35
Lokalizacja: Dąbrowa Górnicza

Re: Chorzów, Górnośląski Park Etnograficzny - wiatrak z Grzawy

Postautor: Eworu » poniedziałek 29 maja 2017, 22:38

Następnym razem biere statyw
Załączniki
1 (88).jpg
1 (88).jpg (142.21 KiB) Przejrzano 13339 razy
1 (89).jpg
1 (89).jpg (88.83 KiB) Przejrzano 13339 razy
1 (90).jpg
1 (90).jpg (96.28 KiB) Przejrzano 13339 razy
1 (91).jpg
1 (91).jpg (98.96 KiB) Przejrzano 13339 razy
Zapraszam na moje stronki Opuszczone_Zaglebie oraz Kolekcja_breloków

Posty: 1871
Rejestracja: środa 19 sie 2015, 18:35
Lokalizacja: Dąbrowa Górnicza

Re: Chorzów, Górnośląski Park Etnograficzny - wiatrak z Grzawy

Postautor: Eworu » niedziela 16 lip 2017, 23:24

No i wziąłem


A tu udana próba obrócenia naszego wiatraka:

Załączniki
1 (83).jpg
1 (83).jpg (58.66 KiB) Przejrzano 13339 razy
1 (82).jpg
1 (82).jpg (108.46 KiB) Przejrzano 13339 razy
1 (84).jpg
1 (84).jpg (75.8 KiB) Przejrzano 13339 razy
1 (85).jpg
1 (85).jpg (66.02 KiB) Przejrzano 13339 razy
1 (86).jpg
1 (86).jpg (87.38 KiB) Przejrzano 13339 razy
1 (87).jpg
1 (87).jpg (76.01 KiB) Przejrzano 13339 razy
Zapraszam na moje stronki Opuszczone_Zaglebie oraz Kolekcja_breloków

Posty: 1871
Rejestracja: środa 19 sie 2015, 18:35
Lokalizacja: Dąbrowa Górnicza

Re: Chorzów, Górnośląski Park Etnograficzny - wiatrak z Grzawy

Postautor: Eworu » niedziela 11 mar 2018, 00:17

Kolejny filmik pokazujący obracanie wiatraka, tym razem nagrany z nieco innej perspektywy:
Zapraszam na moje stronki Opuszczone_Zaglebie oraz Kolekcja_breloków

Posty: 27829
Rejestracja: niedziela 08 lut 2015, 20:46
Lokalizacja: Frankenstein

Re: Chorzów, Górnośląski Park Etnograficzny - wiatrak z Grzawy

Postautor: Karolina Kot » wtorek 10 kwie 2018, 09:17

Grzawa, miejsce po naszym wiatraku jest wciąż doskonale czytelne z lotu ptaka:
Załączniki
Miejsce po wiatraku (2).jpg
Miejsce po wiatraku (2).jpg (61.09 KiB) Przejrzano 14991 razy
Miejsce po wiatraku (1).jpg
Miejsce po wiatraku (1).jpg (73.01 KiB) Przejrzano 14991 razy
"Wiele zabytków przeszłości, co jeszcze wczoraj istniały, jutro zniknie bezpowrotnie. (...) Obowiązkiem żyjących jest zebrać te ułomki i okruchy najdroższych pamiątek przeszłości i w pamięci przyszłych pokoleń zapisać..."


phpbb 3.1 styles demo

Wróć do „Województwo śląskie”

Kto jest online

Użytkownicy przeglądający to forum: Obecnie na forum nie ma żadnego zarejestrowanego użytkownika i 1 gość