Łatwo do nich trafić - wystarczy kierować się na widoczny z daleka, 80 - metrowy komin.
W wyrobiskach eksploatowano serpentynity, bogate w wiele cennych minerałów, wliczając w to między innymi opale i mój ulubiony chryzopraz.
Ten zielony chalcedon, zabarwiony związkami niklu, przyjmuje formę żył biegnących w skałach. Niestety, w szklarskim kamieniołomie są one już wyeksploatowane.
Zawsze byłam bardzo dumna z mojego zielonego kamyka, który nosiłam na szyi prawie stale, z małymi przerwami, od dziecka.
Ostatnio spotkałam dawnego pracownika szklarskiej huty. Straszy mężczyzna aż się zatrząsł na widok mojego chryzoprazu, starannie opatulonego miedzianym drucikiem i noszonego w formie wisiorka.
Wyjaśnił mi, że w swojej pracy widział dużo ładniejsze okazy, które lądowały na pryzmie z odpadami.
Mały Książę też pewnie tak się przez chwilę czuł.
Opis stanowiska geologicznego:
Opisywane geostanowisko znajduje się w południowej części miejscowości Szklary.
Dostęp do niego jest dość dobry. Kamieniołom zlokalizowany jest na stokach Szklanej
Góry (371,9m n.p.m.). Najłatwiej się tam dostać pierwszą drogą gruntową za
Szklarami, jadąc w kierunku Kłodzka. Należy skręcić na wschód (zakręt przed
skrzyżowaniem z drogą na Siodłowice). Droga gruntowa prowadzi do góry i skręca w
lewo. Od miejsca, w którym droga zablokowana jest wałem ziemnym należy przejść
50 m na północ a później skręcić w lewo (na zachód). Po kilkudziesięciu metrach
widać nieczynny, obecnie zalesiony kamieniołom.
i dalej:
Serpentynit w tym miejscu związany jest z tzw. kompleksem ofiolitowym. Ofiolit to
bardzo charakterystyczna sekwencja skał, które tworzą dno oceanu. Wyliczając od
dołu, są to następujące skały: perydotyt i dunit, gabro, dajki (rodzaj żył) bazaltowe,
bazalty poduszkowe i osady oceaniczne. Gdzie tutaj jest serpentynit? Serpentynit to
skała metamorficzna (inaczej – przeobrażona), która powstaje na bazie perydotytu i
dunitu. Ze skałą tą, poza Szklarami, możemy spotkać się również w południowej
części Masywu Ślęży – buduje ona wzniesienie Raduni. W skałach serpentynitowych
często spotykamy się ze złożami cennych minerałów i pierwiastków. Podobnie jest w
przypadku Szklar – obecne są tutaj rudy bardzo cennego pierwiastka – niklu, który
powszechnie wykorzystuje się m.in. w przemyśle chemicznym, energetycznym czy
samochodowym. Tak więc w Szklarach eksploatowano skałę, która przed setkami
milionów lat stanowiła dno nieistniejącego już oceanu.
Bogate złoża niklu w Szklarach odkryto w drugiej połowie XIX w. i od lat 80.
rozpoczęto ich eksploatację, która trwała do roku 1983. Eksploatacja odbywała się w
kamieniołomach oraz w kopalni. Wraz z wydobyciem w Szklarach zajmowano się
także przetwórstwem wydobytego urobku – do dziś możemy zobaczyć pozostałości
po funkcjonującej tu przed latami hucie. Gdy eksploatacja stała się nieopłacalna
kopalnię i hutę ostatecznie zamknięto a bardzo wielu mieszkańców pobliskich
miejscowości zostało bez pracy. Dziś zabytki górnictwa oraz dziedzictwo geologiczne
okolic Szklar stają się przedmiotem rosnącego zainteresowania Dolnoślązaków i
mieszkańców innych rejonów Polski. Jednym ze świadectw dawnej świetności
górnictwa na tym terenie jest omawiany na niniejszym stanowisku kamieniołom. W
jego obrębie powinniśmy zwrócić uwagę na dwa elementy – antropogeniczne i
naturalne. Kamieniołom jako całość jest obiektem, który został zbudowany przez
człowieka. W znacznym stopniu przemodelował on partię szczytową oraz stoki
Szklanej Góry. Obiekt, który jest przedmiotem naszego zainteresowania, jest tylko
jednym z wielu kamieniołomów na tym terenie. Jego rozmiary robią znaczne
wrażenie. Zaobserwować możemy, że wybudowany jest on w charakterystyczny dla
tego typu form sposób – stoki są sterasowane. Każdy kolejny poziom wydobycia
oddzielony jest od nadległego stromą (czasem pionową) ścianą skalną. Takie
fragmenty kamieniołomu związane są z eksploatacją. Ale znajdziemy też te, gdzie
materiał odkładano – tworzą one usypane hałdy. Na opisywanym terenie mamy więc
do czynienia z formami antropogenicznymi dwojakiego typu. Występują tu również
elementy naturalne, które związane są z typowymi procesami geomorfologicznymi.
Po pierwsze, gdy z drugiego poziomu (licząc od góry) spojrzymy na ścianę skalną,
natychmiast zauważymy, że stopień jej degradacji jest niejednakowy. Część odcinków
jest bardzo dobrze zachowanych i sprawia wrażenie bardzo „twardej” i stabilnej
ściany skalnej. Część natomiast jest wyraźnie zwietrzała. Ta sama skała w nierównym
stopniu poddaje się niszczącym procesom zewnętrznym, które nazywamy
wietrzeniem. Bardziej spękane odcinki szybciej poddają się degradacji niż te
masywne. Ponieważ człowiek eksploatował tutejszą skałę, doskonale ujawniło się,
które fragmenty mas skalnych były bardziej podatne na wietrzenie. Wiąże się z tym
kolejne zjawisko geomorfologiczne – odpadanie. Jak już wspomniano, odcinek
niezwietrzały jest bardzo dobrze zachowany, w wysokim stopniu stabilny. Z odcinka
zwietrzałego natomiast powoli odpadają odspojone fragmenty skały – możemy je
zobaczyć u podnóża tych sztucznie utworzonych ścian jako kilkumetrowej długości
niewielkie rumowiska. Na omawianym stanowisku widać jeszcze jedno zjawisko
naturalne, tym razem związane z działalnością przyrody ożywionej – sukcesję
roślinną. Kamieniołom porasta dość zwarty las, składający się w przewadze z sosen.
Wielkość drzew wskazuje, że mają one kilkadziesiąt lat. Ich wiek współgra z
zakończeniem na tym terenie działalności kamieniołomu.
Źródło: Opis geostanowiska
Lokalizacja
Zdjęcia wykonałam w październiku 2019 roku.
Trzeba się pospieszyć - kamieniołom powoli znika pod hałdami różnej maści odpadów, których zwałowisko rośnie z miesiąca na miesiąc.
