Odsłonięcie to dawny dwupoziomowy kamieniołom, silnie zarośnięty z tylko punktowo odsłaniającymi się ścianami skalnymi. Na poziomie niższym odsłania się
skała zwięzła na świeżych powierzchniach mająca barwę ciemnoszarą. Tylko nieliczne składniki skały są widoczne gołym okiem; są to silnie zwietrzały oliwin barwy zielonożółtej oraz czarny piroksen. Istotnymi składnikami tej skały są również nefelin, plagioklazy oraz szkliwo wulkaniczne, ale są one widoczne dopiero pod mikroskopem.
W literaturze geologicznej dotuczanej obszaru Dolnego Śląska skałę te od czasów pracy Wojno i innych (1951) zwykło się nazywać nefelinitem.
Badania Taborskieg (1992) pokazały, że jest ona bardziej podobna do bazanitu oliwinowego.
Skała ta w niektórych partiach jest wyraźnie porowata, a pustki w skale mają dwojaką genezę – część z nich to pustki po gazach zawartych pierwotnie w lawie, a część to pustki wtórne powstałe po całkowitym zwietrzeniu (i usunięciu materiału zwietrzałego) oliwinów.
W niektórych partiach odsłonięcia widoczna jest charakterystyczna dla tego typu skał oddzielność słupowa – ściana zbudowana jest jak gdyby ze słupów ustawionych jeden przy drugim.
Lawa, tak jak większość ciał, stygnąc kurczy się, a naprężenia wewnętrzne towarzyszące temu procesowi powodują powstanie regularnego zespołu spękań prostopadłych do powierzchni stygnięcia.
W przekroju poprzecznym słupy te mają najczęściej zarys szescio- lub pięcio- kątów i średnicę dochodzącą do 1 m.
Długość słupów widocznych w tym odsłonięcie rzadko przekracza 1,5 m., lecz jest to wynikłego złego zachowania ścian kamieniołomu, a nie ich cecha pierwotna.
Słupy te mogą mieć długość nawet kilku metrów.
Widoczny jest również drugi system spękań, równoległy do powierzchni terenu.
Oba te systemy spękań sprawiają, że skała ta często rozpada się na bloki przypominające trylinki, czyli sześciokątne płyty betonowe wykorzystywane do budowy np. nawierzchni parkingów
lub dróg osiedlowych. Naroża takich bloków łatwiej i szybciej ulegają wietrzeniu, przez co tracą swą „kanciastość” i wyraźnie się zaokrąglają.
Jest to tzw. kuliste wietrzenie bazaltów, dobrze widoczne w górnej części niektórych kolumn.
Więcej informacji:
OPIS GEOSTANOWISKADawid Białek
Kamieniołom obecnie jest mocno zarośnięty, przez co jego zwiedzanie latem jest niesatysfakcjonujące. Poza okresem wegetacyjnym jest znaczne lepiej: ściany wyrobisk stają się czytelne, a przede wszystkim można na własne oczy zobaczyć, jak eksploatacja kamienia postępowała, niemal podcinając kościół w Żelowicach, który z tej perspektywy przywodzi na myśl świątynię w Trzęsaczu nad Bałtykiem.
Wyrobisko mimo upływu lat robi wrażenie, jest ogromne, a na jego dnie tu i ówdzie utworzyły się jeziorka.
Niestety, wszędzie walają się góry wywożonych tu przez lata śmieci.
Obecnie droga do kamieniołomu jest zagrodzona głazami (co niewiele daje), ale patrząc na ostatnie zdjęcie (to z Archimedesem) warto zwrócić uwagę na kamień po prawej stronie.
Nie został ociosany specjalnie. To fragment klasycznej, bazaltowej kolumny (z tego typu form utworzone zostały m.in. słynne Organy Wielisławskie).
Zdjęcia kamieniołomu wykonałam w lutym 2024 roku.
