Strażnicy Czasu

W rozmowie z Przewodniczącym Rady Gminy Gdów p. Tadeuszem Ciężarkiem oraz Sekretarzem Gminy Gdów p. Józefem Zającem dowiedziałem się, że figurujące na pomniku jako jedno z 96-u, nazwisko "por. Jan Fitzke" zostało zaklejone na podstawie kilkakrotnie kierowanej do Urzędu prośby żyjących członków jego rodziny.

Pomnik na plantach w Rynku przechodzi gruntowną renowację. Popękane płyty lastriko są zastępowane płytami z piaskowca.
Zamontowana została nowa, główna tablica granitowa w innym układzie kolumn, uzupełnionych brakującymi nazwiskami.
Poniżej ma być umieszczona niewielka tablica upamiętniająca wymordowanych podczas Holocaustu miejscowych Żydów (napis stylistycznie nie zgadza się z jej projektem).

Na pomniku pojawi się jeszcze jedna tablica zawierająca nazwiska mieszkańców Ziemi Gdowskiej, poległych podczas I wojny światowej. Odsłonięta zostanie podczas lokalnych obchodów 100. Rocznicy Odzyskania przez Polskę Niepodległości.

Jakiś nagminny błąd się wkrada w te tablice! Identyczna historia miała miejsce w Sosnowcu, w przypadku pomnika upamiętniającego Umschlagplatz.
Na szczęście błąd poprawiono.
Mam nadzieję, że podobnie stanie się w Gdowie.

Może to jakaś pechowa autokorekta tekstu w edytorze

Pomnik jest już obłożony nowymi płytami z piaskowca.
Pozostał do wykonania montaż jednego orła, krzyża, symboli patriotycznych oraz dwóch tablic, a także fugowanie i specjalna impregnacja piaskowca.
Po konsultacjach z polonistami treść małej tablicy została przekazana do poprawki.

W dniu dzisiejszym, staraniem Urzędu Gminy oraz zakładu kamieniarskiego "Skalnex" zakończone zostały prace renowacyjne przy pomniku na Rynku w Gdowie. Odnowiony pomnik, w przeddzień obchodów 100. rocznicy Odzyskania Niepodległości godnie się prezentuje. W dolnej części jego czoła umieszczona jest nowa tablica zawierająca 55 nazwisk mieszkańców Ziemi Gdowskiej, poległych na frontach I wojny światowej. Zostanie ona odsłonięta podczas lokalnych uroczystości w dniu 11 listopada br.
Pod wielką tablicą upamiętniającą poległych podczas II wojny światowej, zawierającą obecnie 100 nazwisk mieszkańców Gminy - narodowości polskiej, umieszczono drugą, poświęconą pamięci ponad pół tysiąca współmieszkańców - narodowości żydowskiej.

Kilka osób, które spotałem dziś przy odnowionym pomniku zauważyło znaczącą różnicę w układzie treści tablic.

Na dolnej tablicy, przy nazwiskach poległych podczas I wojny światowej widnieją miejscowości z której oni pochodzili.

Nie ma tej informacji na wielkiej tablicy z nazwiskami poległych podczas II wojny światowej.
Postanowiłem to dla zainteresowanych uzupełnić.
Na początek część 1 i 2:

Zginęli w kampanii wrześniowej II wojny światowej.

mjr Antoni Wyporek – Niegowić
por. pilot Tadeusz Szostak – Gdów (zginął w bitwie o Anglię)
por. Andrzej Piotrowski – Niewiarów
por. Władysław Wolski – Niewiarów
por. Karol Pilch – Książnice
sierż. Jozef Zięba – Marszowice (zginął w bitwie o Monte Casino)
student Józef Tuleja – Marszowice
strz. Mieczysław Żyła – Gdów
strz. Mieczysław Zawadzki – Gdów
strz. Wojciech Gumuliński – Gdów
strz. Rudolf Kurek – Gdów (zginął w bitwie o Monte Casino)
strz. Wojciech Sobek - Gdów (zginął w bitwie o Monte Casino)
strz. Józef Trojański – Gdów
strz. Franciszek Klęsk – Gdów (zginął w bitwie o Monte Casino)
strz. Stanisław Giza – Zręczyce
strz. Stefan Gierczyk – Zręczyce
strz. Franciszek Kocwa – Niewiarów
strz. Jan Konieczny – Niewiarów
strz. Stanisław Dyląg – Zręczyce
strz. Julian Pisarski – Fałkowice
strz. Piotr Subtelny – Pierzchów
strz. Stanisław Stachel – Pierzchów
strz. Paweł Pilch – Książnice
strz. Karol Szostak – Książnice
strz. Józef Węgrzyn – Wieniec
strz. Stanisław Pudlik – Winiary
strz. Benedykt Wajtrąb – Winiary
strz. Władysław Strojek – Szczytniki
strz. Piotr Dudzik – Szczytniki
strz. Andrzej Żupnik – Świątniki Dln.
strz. Antoni Miszczyk - Świątniki Dln.
strz. Stanisław Zagól – Jaroszówka
strz. Fryderyk Mętel – Marszowice
strz. Józef Seweryn – Książnice
strz. Władysław Kucharski – Krakuszowice
strz. Władysław Zawadzki – Krakuszowice

Zginęli rozstrzelani przez NKWD (tablica katyńska)

mjr. kaw. Franciszek Bednarski – Kunice (zginął w Charkowie)
kpt. Stefan Anlauf – Wiatowice - (zginął w Charkowie)
por. Jan Fitzke – Gdów (zginął w Katyniu)
(..). Tadeusz Mączka – Niegowić (zginął w Charkowie)
rtm. Stefan Dunikowski – Bilczyce (zginął w Katyniu)
rtm. Jan Jelonek – Liplas (zginął w Charkowie)
rtm. Wojciech Sobór – Krakuszowice (zginął w Miednoje)
str. postr. Franciszek Słomka – Szczytniki (zginął w Miednoje)
str. postr. Jan Kaczmarczyk – Siedlec, ożeniony na Grzybowej (zginął w Miednoje)

Część 1 cd.

Zginęli w obozach koncentracyjnych (Oświęcim, Mathausen, Buchenwald).

ks. Leon Grabski – Gdów
Jan Włudyka – Gdów
Adolf Grenik – Gdów
Władysław Grzesik – Gdów
Edward Dybel – Gdów
Stefan Stelzer – Gdów
Rudolf Rybak – Gdów
Franciszek Kowalski – Bilczyce
Józef Ścibor – Bilczyce
Stanisław Grabowski – Liplas
Stanisław Grabowski – Bilczyce
Franciszek Mikurda – Zręczyce
Władysław Obrzydowski – Zręczyce
Stanisław Tyrański – Zręczyce
Jan Badyl – Zręczyce
Tadeusz Woźniak – Zręczyce
Leon Kołos – Szczytniki
Franciszek Górecki – Czyżów
Józef Obruśnik – Gdów
Józef Miksa – Krakuszowice
Franciszek Marszałek – Krakuszowice
Kazimierz Kołos – Szczytniki
ks. Stanisław Żeliwski (nazwisko rodowe Żyła) - Gdów

Zginęli w obozach koncentracyjnych – cd.

Umieszczona poniżej mała tablica z hebrajskimi literami upamiętnia współmieszkańców Gdowa i okolic narodowości żydowskiej, którzy zginęli sierpniu 1942 w obozie koncentracyjnym Bełżec.
Listę ponad 600 nazwisk i imion można pobieżnie prześledzić, czytając następujące wątki:
viewtopic.php?f=424&t=8201 (wątek niedokończony, zawiera dopiero 8 stron)
viewtopic.php?f=148&t=1075&start=100 (więcej na kolejnych stronach)
http://www.gazetagdowianin.pl/wiadomosc ... i-z-gdowa/

O upamiętnieniu gdowskich Żydów poinformowano:
Izraelski Instytut Pamięci Męczenników i Bohaterów Holocaustu YAD VASHEM
Ambasadę Polski w Izraelu - Ambasadora Nadzwyczajnego Marka Magierowskiego


Poniżej próba przetłumaczenia z angielskiego treści listu, który został złożony w YAD VASHEM przez dr. Daniela Kemplera:

18 listopada 2018
YAD VASHEM
Jerozolima

Panowie
mam zaszczyt poinformować o odsłoniętym w dniu 11.11.2018 odnowionym pomniku poświęconym poległym kombatantom z gminy Gdów, w powiecie wielickim, Polska.

Dzięki interwencji synów rodziny Kemplerów, którzy urodzili się i wychowali w tej wówczas wiosce oraz życzliwej pomocy i poparciu miejscowego burmistrza, pana Zbigniewa Wojasa, a także lokalnego pasjonata historii p. Franciszka Daniela - na frontowej ścianie pomnika została umieszczona tablica w języku polskim: „Na pamiątkę setek Żydów z Gdowa, którzy zginęli w Holocauście” i dodanymi hebrajskimi literami (...)
Uroczystość poświęcenia miejsca pamięci, poprzedzona została defiladą, w której uczestniczyli obywatele oraz duchowni.

Historycznie, miejscowa ludność Gdowa utrzymywała bardzo dobre, pozytywne relacje z tutejszą społecznością żydowską, która przed wybuchem drugiej wojny światowej liczyła ponad 300 osób. W pierwszych latach okupacji liczba ta wzrosła do ponad 700 osób - Żydzi z Krakowa i okolic przenieśli się do Gdowa, w nadziei na przetrwanie prowadzonej przez nazistów zagłady.

W sierpniu 1942 r. wszyscy Żydzi z Gdowa oraz sąsiedniego obszaru zostali zmuszeni do przeprowadzki do Wieliczki. Po kilku strasznych dniach zostali deportowani przez nazistów bydlęcymi pociągami na śmierć w komorach gazowych niemieckiego obozu zagłady Bełżec, w ramach operacji Reinhardt.

W końcu /po 76 latach/ informacja o zagładzie żydowskiej społeczności Gdowa została publicznie i oficjalnie upamiętniona.

Jako jednemu z członków rodziny Kemplerów - przy udziale moich krewnych z rodziny Kertyńskich z Wrocławia - było dla mnie wielkim honorem móc zainicjować wysiłek upamiętnienia naszej utraconej wspólnoty, w tym zamordowanych członków mojej rodziny.

Niech spoczywają w pokoju.

Dr. Daniel Kempler
Tel Aviv