Dziś przejazdem zaglądamy w rejony gdzie byliśmy już 4 lata temu - relacja z 2014 roku
TUTAJW Straupe skrecamy na Ligatne, w droge, ktora niegdys jechalismy i mamy fajne wspomnienia. Wtedy byla to miła, leśna, pylista szutrowka. Teraz przeorał ją jakis gigantyczny ratrak! Jest to najgorszy wariant tarki jaki napotkalismy - deski do prania jak ją nazywają miejscowi. Gorszy nawet chyba od tej na Arabatce!
Dziurawa droga i tworzące sie spontanicznie wyboje mi nie przeszkadzają, ale wstrząsy idealnie regularne powodują rozsypywanie sie pryzm bagazu, wyskakiwanie wtyczek, a o czyms takim jak ładowanie baterii w czasie jazdy to mozna calkiem zapomniec. Mamy wrazenie, ze zaraz wypadną nam zęby i gałki oczne. O tym, ze jest wyjątkowo źle moze świadczyc, ze po raz pierwszy w czasie jazdy poodkręcały sie nam słoiki! I wszystko jest w fasolce, soliance i sosie slodko-kwasnym… 14 km jedziemy grubo ponad godzine.. Ciekawe co na to nasza rozdupczona skrzynia biegów… Po kiego diabła ten ratrak tu puscili? Mogla byc zwykla, lesna, blotnisto szutrowa droga i byloby fajnie. Nie, komus sie nudzilo…
Do Ligatne docieramy promem rzecznym typu pływajacy pomost. Plynelismy juz nim skodusia. A teraz nam nieco drogo wychodzi. 5 euro nam przewoznik zaspiewal. Nie wiem czy wpadlismy w przegrodke ciezarowka czy burzuj z niemieckiego kampera?
U nas za takie ozdobienie domu zapewne zaraz byłby dym....
Koło Skalupes szukamy muzeum “stara baza”, ktore kiedys nam ktos polecil. Ale w tym miejscu jest tylko jakies sanatorium i nikt nic nie wie.
Na biwak zatrzymujemy sie nad rzeczką Amata. Sa tu dwie fajne wiatki pomyslane do spania, z podestami z desek.
Pogoda jest zmienna. Kilkukrotnie chowamy sie do wiaty przed deszczem, ktory zagasza ognisko. Potem znow wychodzi słonce i niesamowicie podswietla czarne chmury. Tęcz naliczylismy z 5. Ciepło nie jest...
Są jednak posrod nas tacy, ktorzy ogromnie sie cieszą z duzej ilosci błota i okolicznych kałuż, w ktore rozmięka cala łąka.
Ten weekend to temin gdzie ciezko w tym kraju o biwakową samotnosc, pustke i cisze. Trafiamy w głowne łotewskie świeto - Noc Świetojanską, ktora jest tu niezwykle szumnie obchodzona a świętowanie trwa nieraz kilka dni. Juz rano w sklepie widzialam szał zakupow - wszyscy lokalsi biegali z wózkami wypełnionymi wódką i specyfikami na grila. Na wiatowisku robi sie rojno i gwarno. Odwyklismy od takiego ścisku i kociokwiku.
Wieczorem przyjezdza ekipa - 5 aut i ze 20 osob. Rozstawiaja namioty, w tym jeden biesiadny na wypadek deszczu, ktory stawiaja tak aby sprytnie otaczał tutejszy stacjonarny stol z ławami. Potem szykują ognisko - ale nie bylejakie. Faceci ida w las z piłami spalinowymi i zaczynają znosic bele jakby sie szykowali do budowy mostu a nie pieczenia kielbasek.
Kilka osob idzie łowic ryby a jeden gosc targa z rzeki gar wody na zupe o objetosci chyba 100 litrow. Wyglada jakby planowali zalozyc tu stacjonarny oboz na przynajmniej rok
Ekipa spod lasu ma tez na skladzie dzieciaka. Jego ojciec podchodzi do nas i pyta czy kabak by przypadkiem nie chcial pograc z jego synkiem w piłke. Kabak oczywiscie bardzo chce, ale dziwna jest ta gra niespelna trzylatka z osmiolatkiem
Kabak sie gubi w grze, czesto nie trafia nóżką w piłke, przewraca sie ale nadrabia ochotą i bojowymi okrzykami. Losza sie nieco nudzi, ale twardo grają chyba ponad pół godziny. A potem piłka ląduje w rzece… Mamy spore przypuszczenia kto jest sprawcą…
Na szczescie ojciec Loszy wskakuje w rzeczne odmęty i ratuje piłke. Gra zostaje uznana za zakonczoną ale nas zapraszaja do swojego obozowiska. Przyjechali tu z Rygi. Co roku w tym terminie, czyli okolo Nocy ŚWietojanskiej skrzykują sie nieraz w kilkadziesiat osób i robią tu minifestyn. Zawsze jest ognisko gigant, konkursy, biegi na orientacje, skakanie na głowke ze skały do rzeki. Oczywiscie jedzenia tez nie moze zabraknąc a przede wszystkim picia. Dzisiejsza impreza to tylko rozgrzewka i preludium - Noc Swietojanska bedzie dopiero jutro. Jutro tez zjedzie wiecej zaproszonych ludzi. Kilka osob z ekipy od razu zaczyna wspominac swoje wyjazdy do Polski, z ktorych zostal im w pamieci straszny tłok, mało lasu i duzo ciekawych zabytków. Skadinad ciekawe spostrzezenie bo to chyba głowne trzy rzeczy rzucajace sie w oczy przy porownaniu naszych krajów.
Nasi nowi znajomi sa z Rygi, tam sie urodzili, ale nie są Łotyszami. Kim są? Tu zdania sa podzielone. Wiekszosc z nich nie posiada łotewskiego obywatelstwa. Posiadaja paszporty bez zadnego obywatelstwa, co jest chyba lokalnym fenomenem, gdzie indziej niespotykanym. Takie przedziwne paszporty dostały sie w rece osob, ktore rozpad Sajuza zastał na terytorium Łotwy, a nie byli rdzennymi Łotyszami. Ot ofiary migracji ludnosci z czasów radzieckich… Ci co mieli gdzie indziej swoj kraj, albo pomysł gdzie go szukac - wyjechali. Część jednak zostala - uznali, ze tu sie urodzili, wychowali, wiec tu jest ich ojczyzna i miejsce na ziemi. Wpadli jednak nieco w pułapke historii i polityki - miejsce sie zmieniło i to z ich wspomnien przestało istniec w takiej formie jak go znali. Paszport łotewski przynalezy obecnie takim ludziom tylko po zdaniu egzaminu z języka i lokalnej historii. Łotewskich nieobywateli łączy to, ze są rosyjskojezyczni. Większość z nich jest dziećmi lub wnukami ludzi, którzy osiedlili się (nie zawsze na wlasne zyczenie) na terytorium dzisiejszej Łotwy za czasów ZSRR. Co niekoniecznie znaczy, ze sa Rosjanami - wielu z nich sie nie identyfikuje z Rosją, wiec niekoniecznie chce sie starac o rosyjskie obywatelstwo.
Anna, z ktorą najwiecej gadam jest wnuczką Ukrainki i Fina, ktorzy wylądowali tu w wyniku wojennych i powojennych zawirowan. Anna wyjątkowo paszport łotewski ma. Twierdzi, ze dostala go bez egzaminu, bo miała szczescie urodzic sie juz po 91 roku. Nic nie musiala zdawac. Albo ktos sie pomylił albo co? Bo ma kolezanki w jej wieku, ktore juz automatu takowego nie dostały. Mimo posiadania obywatelstwa Anna nadal uczy sie łotewskiego. Bo chce go znac choc troche. Twierdzi, ze przydaje sie jej w pracy i lubi go uzywac w kontaktach z łotewskimi znajomymi. Jej brat Stas jednak miał mniej szczescia - bo urodził sie kilka lat wczesniej. Wszyscy z ekipy sie z niego śmieją, bo grzecznie sie uczy łotewskiego ale cos mu nie idzie. Juz 5 razy podchodził do egzaminu i zdac nie moze. Nauka nigdy nie była jego mocną stroną a jak twierdzi - do języków jakos w szczegolnosci nie ma głowy. Woli np. podnosic ciezary. Popisuje sie wiec przed kolegami nosząc kolejne bele drewna. Stas by chcial zdobyc paszport. Teraz probuje jakiejs metody na lewo. Jest skuteczna ale dosyc droga. Paszport wedlug Stasa bardzo sie przydaje. Bez niego nie mozna glosowac i kupowac nieruchomosci. np. ziemi. Trzeba ją dzierżawic albo kupowac “na słupa”. Wielu zawodów nie mozna wykonywac bez obywatelstwa. A z normalnym paszportem łatwiej tez znalezc prace i w kraju i za granicą.
A i bez wlasciwego paszportu niektore podroze są niemozliwe. Jedna z dziewczat z ekipy ostatnio nabyła promocyjne bilety lotnicze do Izraela. I nie wpuscili jej - z racji na tą wlasnie kreske w punkcie obywatelstwo. W wielu miejscach na swiecie uwaza sie, ze obywatelstwo mozna jedynie stracic - za kare za jakies przewinienia i machloje a nie po prostu go nie dostac, ze wzgledu na urodzenie w złym miejscu w złym czasie. Wiec w wielu miejscach do ludzi “z kreską” podchodzi sie mocno nieufnie.
Ktos z ekipy porusza temat, ze ponoc problemem jest tez, ze część “nieobywateli” w ogole nie posyła dzieci do łotewskich szkoł. Rodzice sami ucza je w domu. Albo i nie. Nie wyciaga sie wzgledem nich konsekwencji. Im wolno bo oni nie istnieją. Ponoc gdyby Łotysz nie posłal dziecka do szkoly to grozi mu spora grzywna a nawet wsadzenie do paki. I rosnie pokolenie niewyksztalconych, wkurwionych ludzi, mogących zejsc tylko na droge przestepczą. Ponoc w Rydze nie jest to popularny proceder, czesciej jest spotykany w rejonie Daugavpils i Kraslavy. Nie wiem czy to prawda. Nie mam jak zweryfikowac niektorych informacji, na ile sa prawdziwe a na ile to legendy wyssane z palca, opowiadane na postrach czy dla zwiekszenia dramaturgi sytuacji.
Zastanawiam sie jak jest mozliwa taka sytuacja na Łotwie, ktora nalezy do UE. A unia jak wiadomo ma pierdolca na punkcie niedyskryminowania wszelakich mniejszosci - np. mniejszosci narodowych. Tutaj Anna ma tez gotową odpowiedz. “Nie jestesmy mniejszoscią narodową. Mniejszosci narodowe nalicza sie sposrod obywateli danego kraju, ktorzy deklarują inna narodowosc niz obywatelstwo. A my obywatelami nie jestesmy…” "Ponoc w unii tez walczą z rasizmem - zeby w kraju nie było obywateli drugiej kategorii. A wiesz jakie jest rozwiazanie aby to obejsc?"- i sie śmieje..
Żyjac w polskich realiach naprawde jakos ciezko wyzbyc sie poczucia nierealnosci i abstrakcji sluchajac takich rzeczy!
Anna twierdzi, ze w pewnym sensie rozumie Łotyszy i ich decyzje w latach 90 tych. Ponoc zaraz po upadku sajuza, w nowo utworzonym panstwie okolo 50% ludzi to nie byli Łotysze. Danie im wtedy np. mozliwosci glosowania moglo doprowadzic do nieciekawych dla Łotwy zmian i postanowien.. Metoda moze nieco kontrowersyjna, odkladajaca na bok takie rzeczy jak rownosc czy demokracja - ale jak sie okazalo po latach dosyc skuteczna. I chyba o to chodzilo, aby cel - niepodlegla Łotwa zostal osiągniety.
Moja obecnosc i dopytywanie sie o rozne sprawy wywołuje kłótnie i prawie bójke w drużynie. Chyba zwykle rozmawiają na inne tematy a ja wsadziłam kij w mrowisko
Aleks jest drugim oprocz Anny posiadaczem łotewskiego obywatelstwa. Nauczył sie języka, zdał egzamin. Co nie zmienia faktu, ze jest bardzo prorosyjski i bezrefleksyjnie łyka tamtejszą propagande. Nawet na koszulce ma podobizne Putina w jakis gangsterskich okularkach i napisem "Nas nie dogoniat". Kupił ją na wczasach w Bułgarii, bo jak mozna przypuszczac takowych na Łotwie nie sprzedają. Paszport zdobywał tylko po to aby móc glosowac na prorosyjskie partie. Wierzy, ze niepodleglosc Łotwy jest tylko kwestią czasową, Rosjanie tu wrócą i "role sie odwrócą". Gdy Aleks probuje włączac sie do rozmowy jedna z dziewczat, Elena, od razu go gasi. "Głupi jestes i naiwny! Ruscy mają nas w dupie! Myslisz, ze tam komus na nas zalezy? Zobacz jak Rosja potraktowała Donbas! Tam tez niby byli "ich" ludzie. I tez niby chcieli sie przyłaczyc. Idioci zaczeli sie wychylac! I co? W ch... ich zrobili w najpiekniejszym stylu. Komu potrzebne takie sieroty po sajuzie? Nie mozna tak zyc jedną nogą w przeszlosci! Czas płynie. W polityce nie ma miejsca na sentymenty! Wierz dalej telewizji to daleko zajdziesz!".
Elenie marzy sie paszport europejski. "Czy jestes z Niemiec, Hiszpanii czy Łotwy - miałbys taki sam. Nikt by cie nie pytał o narodowosc czy jezyk, w ktorym mowisz w domu. I mozna by dostawac taki paszport gdy zdasz angielski. Na blachach na autach juz nie mamy panstwowych flag tylko gwiazdki! Czemu by tego nie rozszerzyc?" Angielski Elena zna, lubi i dalej sie go uczy. Po łotewsku umie kilka słow na krzyz i nie zamierza tego zmieniac. "Po kiego diabła sie uczyc jakiegos poganskiego języka, w ktorym mowi nie wiecej jak milion ludzi? Szkoda czasu! To juz lepiej by sie uczyc chinskiego!" Elena najchetniej by wyjechała gdzies na zachod. Takie ma plany. Poki co jednak nie moze, bo opiekuje sie chorą matką.
Mam wrazenie, ze Elena gdyby byla facetem to juz by zebrała w morde. Aleks slyszac wywody o europejskich paszportach robi sie buraczkowy na twarzy i dziwnie charczy. Na szczescie Stas odciaga go do noszenia drewna.
Robert przysluchuje sie naszym rozmowom z usmiechem. "Po kiego diabła wy w ogole zawracacie sobie glowe pierdołami? Jakimis papierami? Nie mam paszportu to nie mam. Nie znam łotewskiego to nie znam. Mam was, mam sąsiadów w bloku, z ktorymi zawsze sie dogadam. Mam fryzjerke i dentyste na dzielnicy, z ktorymi sie porozumiem. W sklepie mowic nie musze, nakłade do koszyka co mi potrzeba i milczac podejde do kasy. Ze szwagrem mam zakład mechaniczny i obslugujemy tych co rozumiemy. Na wakacje przyjade tu - jest pieknie u nas! Po co pchac sie za granice! Co nam wiecej potrzeba? Bede sie jakis jezykow uczyl, papiery wyrabiał, głupotami sie zajmował. Trzeba pracowac i sie bawic - o to chodzi w zyciu". Robert ma polskie pochodzenie i bardzo polsko brzmiace nazwisko. Ponoc z dziadkami w dziecinstwie rozmawial po polsku i troche ten jezyk zna. Jednak nie na tyle abysmy mogli swobodnie porozmawiac. Probujemy ale Robert szybko sie irytuje, ze mnie nie rozumie. Mimo ze staram sie mowic wolno, wyraznie i najprostszymi slowami jakie potrafie wymyslec. Ale litanie do Matki Boskiej zna cała na pamiec. Po polsku oczywiscie. Musze wysłuchac recytacji i pochwalic
Do rozmowy włącza sie Andreas, ktory cały czas łowił ryby i zdawał sie nas nie slyszec albo po prostu ignorowac. Pod pachą niesie flaszke jakiejs pachnacej ziołami cieczy. Mówi, ze to specjalny "napój świetojanski", ktory zawsze robi sie w jego rodzinie. "Nie ma co gadac. Lepiej sie napijmy. To łączy wszystkie narody w tej strefie geograficznej. Nie musimy sie asymilowac z Łotyszami. Mozemy życ obok siebie, kazdy po swojemu. I bedzie dobrze. Grunt, zeby w ludziach nie bylo agresji i nigdy jakas rozpierducha z tego wszystkiego nie wynikneła. Za to sie napijmy!"
Problem łotewskich nieobywateli zawsze mnie bardzo interesowal. Juz podczas poprzednich wyjazdów kilkukrotnie ich spotkalismy, np. w Lipawie czy wioskach koło Vainode. Mam wrazenie, ze jest to grupa najchetniej nawiazująca kontakty w tym regionie i bardziej zainteresowana integracją z przybyszami niz rdzenni Łotysze. Jednak pierwszy raz spotkalam tak duzą ich grupe i to bardzo ciekawą, bo zroznicowaną zarowno pod względem pochodzenia jak i prezentowanych poglądów.
Rano na biwakowisko docierają kolejne ekipy i siadają jedna na drugiej. Nic tu po nas! Dzisiaj to musimy sie gdzies niezle zabunkrowac aby nas nie zadeptali, gdy cały kraj swietuje “na przyrodzie”. Trzeba bedzie wymyslec jakies miejsce, ktore dla wiekszosci ludzi jest nieciekawe. Musi byc chyba z dala od morza, jezior, rzek, parków narodowych, skałek i innych jakichkolwiek ciekawostek. Moze co znajdziemy...
A poki co idziemy sie przejsc kawałek wzdluz rzeki. Fajne czerwonawe skałki tu mają. One sa głowna atrakcją tutejszego parku narodowego.
Na rzece są tez fajne buniory do kapieli. Pogoda jednak jakos nie zacheca. Inni sie kąpią ale ja raczej mysle o nalozeniu kolejnego swetra. Toperz tez nie ma ochoty. Kabakowi wiec tez nie proponujemy, bo a nuz by sie wyłamała i co wtedy?
Jedziemy tez zobaczyc klify Zvartec gdzie bylismy 4 lata temu - zeby zobaczyc je w sloncu. Slonce nie staje jednak na wysokosci zadania… Akurat gdy dojezdzamy na miejsce to skutecznie chowa sie za chmure...
Kładka bujana to najlepsza hustawka!
cdn
