Kiedy po dotarciu na miejsce zajrzeliśmy przez zakratowane okienka do wnętrza budowli, wszelakie wątpliwości zniknęły.
Były tam! Relikty pieców garncarskich z okresu wpływów rzymskich - nareszcie widzieliśmy je na własne oczy!
Stanowisko archeologiczne w Zofipolu znane jest doskonale każdemu studentowi archeologii. Zostało odkryte przed II Wojną Światową przez Piotra Palucha, miejscowego cukiernika.
Podczas prowadzonych już po wojnie badań archeologicznych odsłonięto tu relikty 34 pieców garncarskich, datowanych na okres rzymski (drugą połowę III wieku i pierwszą połowę wieku IV).
Bardzo rozsądnie postanowiono zachować cztery z nich dla potomności - przykryto je więc dachem tworząc niewielki, ale niesamowicie ciekawy rezerwat archeologiczny.
W czasie kolejnych badań ujawniono nowe piece - w sumie ich liczba sięgnęła prawie setki. Dodatkowo, na terenie rezerwatu archeologicznego w Zofipolu natrafiono na pozostałości dymarek do produkcji żelaza.
Musiał być to bardzo prężnie działający ośrodek garncarski, nastawiony wybitnie na eksport i zaopatrujący w swe wyroby odległe miejscowości, a być może także inne kraje (bliskość koryta Wisły zapewne niezmiernie ułatwiała odległy transport delikatnych wyrobów).
Ceramika, którą wypalano w piecach igołomskich, nazywana była (z powodu charakterystycznego koloru) siwą. Naczynia zostały wykonane starannie na kołach garncarskich.
Skromny pawilon rezerwatu archeologicznego w zasadzie nie jest udostępniony do zwiedzania. Nie prowadzi do niego nawet żadna cywilizowana droga. Znalezione w Zofipolu zabytki można oglądać w mieszczącym się w pomieszczeniach igołomskiego Pałacu Wodzickich Muzeum Archeologicznym i zapewne tam właśnie należy się udać z prośbą o klucze do pawilonu.
My mieliśmy straszliwego pecha - podczas obu naszych wizyt pałac pozostawał w remoncie, przez co obejrzenie ekspozycji musieliśmy przełożyć na później.
W dodatku nad głowami latały nam różnego rodzaju letadła z pobliskiego lotniska, co mnie osobiście mocno rozpraszało.
Nie trudno było jednak zauważyć, iż pola wokół pawilonu, kryjącego pozostałości pieców, wręcz usiane są fragmentami zabytkowej ceramiki. Wszak już Jan Długosz w swoich „Rocznikach, czyli kronikach sławnego Królestwa Polskiego” odnotował, iż:
"Dwie osobliwości są w krainie polskiej cudowne, zadziwiające (…). Jedna, że na polach (...) rodzą się w łonie ziemi garnki, same z siebie, wyłącznie sztuką przyrody, bez jakiegokolwiek dopomagania ludzkiego, wszelkiego rodzaju i różnych kształtów, do tych podobne, których używają ludzie, delikatne wprawdzie i miękkie, gdy tkwią jeszcze w rodzinnym swym gruncie w ziemi, przecie gdy się je wyjmuje [stają się] szczelne i stwardniałe na słońcu i wietrze."
Kto wie, być może arcyciekawe stanowisko w Igołomii - Zofipolu zainspirowało kronikarza do napisania tych słów?
Pałac w Igołomi, będący dziś siedzibą Instytut Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk i mieszczący Pracownię i Muzeum Archeologiczne.
Lokalizacja pawilonu
Źródło informacji: Gąssowski Jerzy, Kempisty Andrzej, "Przewodnik archeologiczny po Polsce"
