Żydzi z Gdowa

Posty: 1089
Rejestracja: poniedziałek 02 mar 2015, 14:48

Re: Żydzi z Gdowa

Postautor: Markot Roman » sobota 25 lis 2017, 15:31

Samuel Sonnenschein, s Jeruchem poślubił Nechę, Małkę Wolf ur w Mordarce 11 sierpnia 1866, c Salki vel Seliga (Eisiga) i Chaji. 3 maja 1890 ur Mojżesz, Aron, zm 13 sierpnia 1890, 21 maja 1891 ur Nechemiasz, 19 lutego 1893 w Bilczycach pod nr 112 ur Chaja, 4 sierpnia 1895 ur Jochnen, 23 sierpnia 1898 ur Jakub, potem w Gdowie pod nr 272 23 kwietnia 1902 - poronienie, 8 marca 1903 ur Markus.

Żoną kupca Samuela Sonnenscheina była córka dzierżawcy klaśnieńskiego browaru, piwowara Eisiga Wolfa. Od rodziny bilczyckich Mentlów zakupił 15 - arową parcelę (p 599/2) na Rudach i na niej wybudował chałupę pod nr 112 (pb 138) a z tyłu małą szopę 6x6 m (pb 137). W manualiach geodezyjnych dochował się szczegółowo wymiarowany szkic z inwentaryzacji tych budynków. Przez niespełna 10 lat począwszy od 1892 r mieszkali tu Sonnenscheinowie i prowadzili niewielki szynk, być może nazywany Pieskówką. Prawdopodobnie karczmę około 1900 r strawił pożar a rodzina z powrotem zamieszkała w Gdowie pod nr 272. Z szynkarza Samuel Sonnenschein stał się ponownie kupcem, na jarmarkach handlował wyrobami koszykarskimi. Niewielką zagrodę przy bocheńskiej drodze, spadek po ojcu Jeruchemie w maju 1908 r przejęła żona Samuela - Necha, Małka.

W lipcu 1911 r Sonnenscheinowie odsprzedali ją Noemu Kemplerowi i z całą rodziną wyruszyli w podróż do Stanów Zjednoczonych Ameryki, gdzie do dziś żyją ich potomkowie. Chałupinę po dwóch latach od Kemplera nabyła Anna Chmielkowa, obecnie stoją tu dwa budynki rodziny Łysków. Niewielką parcelę po spalonej karczmie na Rudach zakupił gdowski piwowar Majer Kornfeld, dziś stoi pusta i jest własnością rodziny Franieków.

PS. Piotr Gumułka w Kronice Gdowa na stronach 482-484 zdaje relację osobliwej historii związanej z chałupą Sonnenscheina - Kemplera - Chmielków przy bocheńskiej ulicy. Z jego opisu wynika jakoby sam Jego Cesarska Mość – Franciszek Józef I, w czasie przejazdu przez Gdów w 1880 r, miał podnieść mizerną chałupkę Chmielków do rangi leśniczówki. Ale autor pomylił co nieco, jak powszechnie wiadomo cesarz słynną podróż przez Galicję w 1880 odbył koleją żelazną i w Gdowie wcale nie był. Zdarzenie to mogło mieć miejsce 22 marca 1912 r podczas przejazdu przez Gdów Arcyksięcia Karola, Franciszka, Józefa. Następca tronu cesarza Austrii w momencie mijania, wtedy lichej chałupy Noego Kemplera zamaskowanej ściętymi świerkami poczuł nagłą, niecierpiącą zwłoki potrzebę wejścia między krzaczki. Wychodząc z nich ocierał buty o trawę i niezadowolony głośno narzekał „co za wstrętna leśniczówka”.
Załączniki
Zagroda nr 112.jpg
Zagroda nr 112.jpg (43.3 KiB) Przejrzano 12121 razy
Szkic z 1892 r.JPG
Szkic z 1892 r.JPG (85.56 KiB) Przejrzano 12121 razy
Szkic z inwentaryzacji zabudowań w 1892 r.jpg
Szkic z inwentaryzacji zabudowań w 1892 r.jpg (94.5 KiB) Przejrzano 12121 razy

Posty: 1089
Rejestracja: poniedziałek 02 mar 2015, 14:48

Re: Żydzi z Gdowa

Postautor: Markot Roman » niedziela 10 gru 2017, 12:12

Ten kronikarski obraz dziejów gdowskich Żydów tworzony na bieżąco, jest wynikiem moich dociekań, analiz i studiowania różnorodnych dokumentów. Niezliczone tomy takich zasobów wciąż czekają na swój czas. Ostatnio w krakowskim archiwum przy ul. Grodzkiej odkryłem nowe źródło informacji, tysiące dawnych aktów notarialnych z kancelarii Dobczyc, Wieliczki czy Bochni. Z pobieżnego wglądu widać, że niosą ogromną dawkę nieznanych dotąd szczegółowych faktów lokalnej historii Gdowa, także dotyczących żydowskiego wątku. Siłą rzeczy z tego powodu kilka wcześniejszych wpisów wymaga uzupełnienia a niektóre nawet skorygowania w treści.

Odkrywanie i ujawnianie zupełnie nowych lub mało znanych kart z przeszłości, daje wielką satysfakcję badaczom i pasjonatom dawnych dziejów. I choć jest przedsięwzięciem bardzo absorbującym to z drugiej strony wielce męczącym i jakże mozolnym. Wymaga sporego nakładu czasu i codziennego, wielogodzinnego ślęczenia przed komputerem nad rozwikłaniem i poukładaniem spraw w przeróżnych aktach. Dlatego dla ogólnej zdrowotności dobrze mieć jakąś odskocznię i od czasu do czasu odpocząć od tego. I teraz właśnie przyszła na mnie taka pora, nie określona żadnym zobowiązującym terminem.

Posty: 27829
Rejestracja: niedziela 08 lut 2015, 20:46
Lokalizacja: Frankenstein

Re: Żydzi z Gdowa

Postautor: Karolina Kot » niedziela 10 gru 2017, 19:12

Czyli przyszedł czas na przerwę w pracy? To w pełni zrozumiałe i zdrowe podejście, ładnie ujęte słowami.
Pisanie na Forum ma być przede wszystkim przyjemnością.
Każdy, kto kiedykolwiek wgłębiał się w jakiś temat jako pionier doskonale wie, ile to czasu zajmuje i jak łatwo popełnić błąd i z odszukanej w archiwaliach informacji wyciągnąć nieprawdziwe wnioski.

Będziemy czekali na nowe wpisy i wiadomości w tym wątku, ale cierpliwości mamy dużo i spieszyć się nie trzeba. Niech się wszystko zdarza w swoim czasie. ;)
Pozdrowienia!
"Wiele zabytków przeszłości, co jeszcze wczoraj istniały, jutro zniknie bezpowrotnie. (...) Obowiązkiem żyjących jest zebrać te ułomki i okruchy najdroższych pamiątek przeszłości i w pamięci przyszłych pokoleń zapisać..."

Posty: 2
Rejestracja: niedziela 31 gru 2017, 16:58

Re: Żydzi z Gdowa

Postautor: Adam M » niedziela 31 gru 2017, 17:41

Najserdeczniejsze życzenia z okazji nadchodzącego Nowego Roku dla Użytkowników strony Zydzi z Gdowa składa rodzina Altera Chaima Kemplera.Mamy nadzieję że będzie to Dobry Rok który obdarzy Was Szczęściem,Zdrowiem i Pomyślnością. Jesteśmy myślami z Wami i dziękujemy za spędzone z Wami w 2017 miłe chwile jakie przeżyliśmy podczas naszego pobytu w Gdowie.Prosimy też o przekazanie Zyczeń mieszkancom Gdowa z którymi spotykaliśmy się w Gdowie doznając z Ich strony życzliwości i sympatii. Mamy nadzieję spotkać się z Wami w 2018 roku w Gdowie i kontynuować naszą przyjażń. Dziękujemy szczególnie Romanowi Markotowi za jego benedyktyńską pracę archiwalną i czekamy z niecierpliwością na dalszy ciąg monografii.Czlonkowie naszej rodziny którzy przeżyli wojnę nie byli obecni w tym czasie w Gdowie więc cała wiedza o tym co miało miejsce pochodzi od Was.Poznajemy w ten sposób historię Zydów z Gdowa, w tym naszej rodziny. Wzięczni -Daniel i Adam

Posty: 27829
Rejestracja: niedziela 08 lut 2015, 20:46
Lokalizacja: Frankenstein

Re: Żydzi z Gdowa

Postautor: Karolina Kot » niedziela 31 gru 2017, 20:00

Pozdrawiamy i także życzymy wszystkiego najlepszego! :)
"Wiele zabytków przeszłości, co jeszcze wczoraj istniały, jutro zniknie bezpowrotnie. (...) Obowiązkiem żyjących jest zebrać te ułomki i okruchy najdroższych pamiątek przeszłości i w pamięci przyszłych pokoleń zapisać..."

Posty: 1
Rejestracja: poniedziałek 08 sty 2018, 17:33

Re: Żydzi z Gdowa

Postautor: zbynek » poniedziałek 08 sty 2018, 17:39

Witam
Mozna otrzymac od Pana całą mape Gdowa? Ta kolorowa.
mail:
zbynek997@gmail.com
Bede wdzieczny

Posty: 2061
Rejestracja: czwartek 12 lut 2015, 22:58

Re: Żydzi z Gdowa

Postautor: Franek D. » sobota 24 mar 2018, 00:29

(...) Myślę, że w tak ważnym roku warto uzupełnić post Markota Romana ze str. 3 „Hellerowie z browaru przy Myślenickiej":
Syn Mojżesza Hellera i Berty z d. Liebenheim – urodzony w Gdowie 28.10.1897 r. Izrael Heller z zawodu pomocnik handlowy, był żołnierzem Legionów Polskich - http://wykaz.muzeumpilsudski.pl/wykaz-l ... 705-heller (patrz część naukowa).
Był legionistą pochodzenia żydowskiego!

Izrael Heller, członek gdowskiej Drużyny Strzeleckiej - po wstąpieniu do LP, od 31.12.1914 r. służył w 10. komp. III baonu 3. pp II Brygady. W lipcu 1915 r. w czasie walk pod Rarańczą został ranny. Wzięty do niewoli został internowany w Bustyahazie, a następnie wysłany na front włoski z 100. pp. Po rozwiązaniu Legionów był żołnierzem PKP. Po odzyskaniu niepodległości, od 18.02.1919 r. do 1921 r. służył w WP.
Zginął w getcie w Tarnowie w 1943 r.
Był odznaczony Krzyżem Walecznych i Krzyżem Niepodległości.

Posty: 1089
Rejestracja: poniedziałek 02 mar 2015, 14:48

Re: Żydzi z Gdowa

Postautor: Markot Roman » sobota 24 mar 2018, 08:20

Dane w wykazie Muzeum Piłsudskiego błędnie podają nazwisko panieńskie matki i datę urodzenia Izraela Hellera.
Załączniki
Metryka ur. Izraela Hellera.jpg
Metryka ur. Izraela Hellera.jpg (108.66 KiB) Przejrzano 11513 razy

Posty: 1089
Rejestracja: poniedziałek 02 mar 2015, 14:48

Re: Żydzi z Gdowa

Postautor: Markot Roman » czwartek 24 maja 2018, 11:16

Żydzi, będąc obywatelami różnych państw, podczas I wojny światowej służyli w kilku armiach, w austro-węgierskiej, niemieckiej, francuskiej, brytyjskiej, amerykańskiej i rosyjskiej. Tym samym walczyli przeciwko sobie co było ich wielkim nieszczęściem. Ilu gdowskich izraelitów poszło na Wielką Wojnę trudno powiedzieć, z pewnością było ich co najmniej kilkunastu, z listy strat 1914-18 znamy dwóch. Byli to: Samuel, Zeinwel Kempler, s Altera Chaima i Feigel Rosenberg ur. 17 października 1893 w Gdowie pod nr 246 w chałupie Karola Korneckiego (ul.Krakowska). Służył ck Inft. IR nr 58, kompania 8, wg listy nr 142 z dnia 15 marca 1915 zginął w dniach 10 -15 luty 1915. Oraz Salomon Weizenhof, s Abrahama i Ryfki Eberstark ur. 28 lutego 1890 w Gdowie pod nr 333 (ul. łapanowska), służył ck LIR nr 16, kompania 6. Wg listy nr 394 z dnia 17 marca 1916 został ranny ale przeżył, wrócił do Gdowa. 3 marcu 1930 dał na zapowiedzi z Chane Grünkraut urodzoną w Zebrzydowicach, córką Mojżesza i Mindli.

Posty: 2061
Rejestracja: czwartek 12 lut 2015, 22:58

Re: Żydzi z Gdowa

Postautor: Franek D. » wtorek 29 maja 2018, 00:03

https://www.gdow.pl/aktualnosci/szukamy-informacji.html
„W związku z 100 rocznicą Odzyskania Niepodległości zwracamy się z prośbą do mieszkańców mających wiedzę na temat udziału swoich krewnych na frontach I wojny światowej o kontakt z Urzędem Gminy Gdów.
Rok 2018 jest wyjątkowy. Jesienią świętować będziemy setną rocznicę Odzyskania Niepodległości. Przygotowania do tego wydarzenia już się rozpoczęły. Chcąc godnie uhonorować walczących o wolność z naszej gminy zwracam się z prośbą do mieszkańców mających wiedzę na temat swoich krewnych poległych na frontach I wojny światowej o kontakt z Urzędem Gminy Gdów.

Przekazanie nazwisk i informacji na ten temat pozwoli odpowiednio upamiętnić tych, którzy poświęcili życie na polu walki o niepodległość.

Zbigniew Wojas
Wójt Gminy Gdów”


Na podstawie powyższego wpisu Markota Romana przekazałem dziś do Urzędu Gminy (w zastępstwie krewnych) informację o Samuelu Kemplerze, ufając, że wkrótce na zmodernizowanym pomniku w gdowskim Rynku zostanie umieszczone jego nazwisko wraz z innymi synami naszej gminy, poległymi podczas I wojny światowej.

Alter Chaim Kempler oraz jego żona Feigel z domu Rosenberg (z Usterii w Marszowicach) prowadzili w centrum Gdowa wielki zajazd (do tej pory brak o nich informacji w tym wątku). Żyjący potomkowie podają, że mieli 9-ro dzieci, wśród których nie wymieniają Samuela /wystąpiłby zakrótki okres połogu Feigli po urodzeniu Sary/:

1. Rosalia (Rózia) ur. ? 1887 w Gdowie, wyszła za mąż za Maurycego Betteila, mieszkali w Krakowie, oboje zginęli w KL Birkenau. Mieli troje dzieci: Jakub ur. 1923, przeżył KL Płaszów, Mauthausen, Ebensee, żyje w Nowym Jorku; Cesia ur. 1925, przeżyła KL Birkenau, żyje w Nowym Jorku; Sara ur. 1928, zginęła w KL Birkenau
2. Sara ur. 5.11.1892 w Gdowie (inne źródeł podają że to była Salomea ur. ? 1895, która poślubiła Salomona Kenera, kupca z Krakowa, oboje zginęli w KL Bełżec. Mieli troje dzieci: Mala ur. 1919, zginęła w Bełżcu; Roman ur. 1923, zginął w Bełżcu; Hermina ur. 1929, zginęła w Bełżcu.
3. Salomon ur. 16. 08.1895 w Gdowie, w 1912 wyemigrował do Nowego Jorku, gdzie żył jako kawaler.
4. Mirel ur. 29.10.1897 w Gdowie (inne źródła podają Mirla ur. ? 1899) wyszła za mąż w Krakowie za Maurycego Wilcenberga, zginęła w KL Bełżec. Mąż w 1939 zdążył wyjechać do ZSRR. Mieli troje dzieci: Kalman ur. 1921, wyjechał z ojcem w listopadzie 1939 do Lwowa, skąd był przesiedlony do Uzbekistanu, żyje w Izraelu; Danusza ur. 1923, zginęła w Bełżcu; Estera ur. 1926, zginęła w Bełżcu
5. Frimet ur. 27.03.1900 w Gdowie (inne źródła podają Frida ur. ?1897) wyszła za mąż w Białej (Bielsko-Biała) za Schnurra, zginęła w KL Birkenau
6. Ryfka ur. 6.09.1901 w Gdowie (inne źródła podają Regina ur. ? 1904) wyszła za mąż za Maurycego Brutto Kiwed w Bielsku- Białej, zginęła w KL Birkenau. Mieli jedną córkę: Henia ur. 1927, zginęła w Birkenau
7. Abraham (Roman) Kempler ur. 4.05.1905 w Gdowie, lekarz stomatologii, mieszkał wraz z żoną w Krakowie, we wrześniu 1939 znalazł się we Lwowie, skąd został deportowany w głąb ZSRR. Tam wstąpił do Armii Andersa, walczył pod Monte Cassino. Zmarł w 1983 w Izraelu. Jego dwoje dzieci żyją w Izraelu: Daniel ur. 1947; Dalia ur. 1950
8. Dawid ur.15.04.1908 w Gdowie, lekarz medycyny po UJ, żołnierz kampanii wrześniowej, od 1939 ukrywał się w Janowie Lwowskim u przyszłego teścia Smyrskiego. Po wojnie z żoną Józefą osiedlił się w Legnicy jako znany na Dolnym Śląsku lekarz. Zmarł we Wrocławiu w 1996. Jego imieniem nazwano jedną z ulic w Legnicy Jego troje dzieci żyją we Wrocławiu: Grażyna ur. 1946; Konrad ur. 1947; Adam ur. 1949.
9. Jakub (Janek) ur. ? 1910 w Gdowie, pozostał przy rodzicach zajmując się zajazdem. Był wielkim miłośnikiem koni. Został zamordowany przez gestapo 1.05.1941 wraz z innymi młodymi Żydami z Gdowa: Bitnerem, Hellerem, Lammerem oraz dwoma braćmi Mincerami. Zginęli podczas ich transportu do Myślenic.

W zbiorach Archiwum Szkoły Podstawowej im. św. Jana Kantego w Gdowie arkusz ocen Samuela Kemplera ur. 17. 10.1893 w Gdowie nie podaje imion rodziców.
Załączniki
Zajazd Kemplerów.JPG
Zajazd Kemplerów.JPG (73.35 KiB) Przejrzano 11027 razy
Feigla i Alter Chaim Kemplerowie.JPG
Feigla i Alter Chaim Kemplerowie.JPG (48.28 KiB) Przejrzano 11027 razy
Arkusze ocen Sary Samuela i Salomona Kemplerów.JPG
Arkusze ocen Sary Samuela i Salomona Kemplerów.JPG (83.11 KiB) Przejrzano 11027 razy


phpbb 3.1 styles demo

Wróć do „Województwo małopolskie”

Kto jest online

Użytkownicy przeglądający to forum: Obecnie na forum nie ma żadnego zarejestrowanego użytkownika i 2 gości