Bytom - grodzisko na Górze św. Małgorzaty

Posty: 27830
Rejestracja: niedziela 08 lut 2015, 20:46
Lokalizacja: Frankenstein

Bytom - grodzisko na Górze św. Małgorzaty

Postautor: Karolina Kot » sobota 24 paź 2015, 21:07

W Bytomiu, nieopodal głównego dworca kolejowego, na wzgórzu położonym ponad brzegami rzeczki Bytomki, zwanym popularnie "Małgorzatką", znajduje się neogotycki, ceglany kościółek, wybudowany pod koniec XIX wieku w miejscu starego, drewnianego. Niewielką świątynię otacza nadal użytkowany cmentarz.
Niewiele przejeżdżających w pobliżu osób wie, iż właśnie to wzniesienie stanowi miejsce pierwotnej lokalizacji miasta. To właśnie tu powstała pierwsza osada obronna, z której z czasem wyrósł obecny Bytom, ulokowany już w innym miejscu, położonym na północ od rzeki.
Badania archeologiczne, prowadzone jeszcze przed II Wojną Światową, potwierdziły istnienie na Wzgórzu św. Małgorzaty średniowiecznego grodziska, otoczonego wałem oraz fosą.
Więcej odkryć przyniosły prace badawcze z 2014 roku.

W Bytomiu-Szombierkach archeolodzy natrafili na ślady średniowiecznego grodziska

Wśród znalezisk są fragmenty ceramiki i substancja służąca do ich szkliwienia, datowana na XII wiek. To oznacza, że na Śląsku szkliwionych naczyń używano masowo 300 lat wcześniej, niż w innych częściach Polski. To ważny przełom w badaniach historii Bytomia.
Do tej poru archeolodzy i historycy dysponowali jedynie zapisami, wskazującymi na istnienie grodziska. Brakowało dowodów. Co prawda w 1926 roku niemieccy archeolodzy podjęli badania wzgórza Małgorzaty, jednak znaleziska uznali za niezbyt interesujące. - Teraz nam się udało - mówi dr Jacek Pierzak, archeolog ze śląskiego urzędy konserwatora zabytków.
Badania były rzeczywiście imponujące. szerokość wykopów dochodziła do 20 metrów (dla porównania katowicki przedwojenny drapacz chmur ma wysokość ok. 35 metrów). Ich głębokość sięgała 8 metrów. Ale efekty były z punktu widzenia naukowców imponujące. Między innymi ze względu na znaleziska wskazujące, że na tym terenie już w XII wieku używano dużej liczby szkliwionych naczyń, które w reszcie Polski upowszechniły się dopiero w XV wieku. Może to być związane z wydobyciem w rejonie Bytomia rud srebra i ołowiu, z których uzyskiwano m.in. materiał do szkliwienia. Zresztą istnienie kopalń rud na tym terenie potwierdza m.in. wydana w 1136 roku bulla Innocentego II. Można więc przyjąć założenie, że gród miał chronić pola wydobywcze i sam urobek. Poszukiwania - ani te przedwojenne, ani obecne, nie były przypadkowe. Ukształtowanie terenu samo podpowiadało, że wzgórze Małgorzaty było idealnym miejscem na założenie grodziska. Wyniesione nad terenem z jednej strony chronione jest przez rzekę Bytomkę, z innych dostępu do niego broniły podmokłe łąki.
Czy grodzisko na wzgórzu Małgorzaty można utożsamiać z obiektem na wzgórzu, uwiecznionym przez Albrechta Durera w portretach miast z cyklu "Podróż przez Europę środkową"? Na podpisanym "Beuthen" obrazie wyraźnie widać górujące nad średniowiecznym miastem zabudowania obronne. - Byłbym ostrożny - mówi dr Pierzak. - Nasze ustalenia wskazują, że opisane jako Bytom miasto ma cechy naszego Bytomia i... Bytomia Odrzańskiego. A ta wyprawa z lat 1536-1537, podczas której powstały portrety miast, prowadziła przez oba te miasta. Na razie archeolodzy mają nadzięję, że w toku dalszych badań, które mają zamiar wznowić w przyszłym roku, uda im się natrafić na ślady najstarszej bytomskiej świątyni pw. św. Małgorzaty, którą ufundował około 1170 roku Bolesław Kędzierzawy.
Dziś na wzgórzu Małgorzaty stoi neogotycki kościółek, otoczony przez cmentarz.

Dziennik Zachodni

Po przeniesieniu miasta w nowe miejsce (czyli na teren dzisiejszego Starego Miasta), Wzgórze Małgorzaty pełniło już tylko funkcje sakralne.
Wyobraźcie sobie przykościelny cmentarz, założony w obrębie średniowiecznego grodu, rozrastający się z roku na rok i funkcjonujący z krótkimi przerwami do dziś.
Ziemia na tym wzgórzu stanowi dziś swoisty keks wzbogacony licznymi ułamkami ceramiki, pochodzącymi z okresu od wczesnego średniowiecza po współczesność, przemieszanymi niemiłosiernie... z fragmentami ludzkich kości.

Lokalizacja
Poniższe zdjęcia pochodzą z marca 2013 roku:
Załączniki
Tabliczka - grodzisko.jpg
Tabliczka - grodzisko.jpg (182.85 KiB) Przejrzano 14463 razy
Cmentarz na grodzisku.jpg
Cmentarz na grodzisku.jpg (142.05 KiB) Przejrzano 14463 razy
Brama cmentarna i stoki grodziska.jpg
Brama cmentarna i stoki grodziska.jpg (202.06 KiB) Przejrzano 14463 razy
Cmentarz na majdanie.jpg
Cmentarz na majdanie.jpg (170.99 KiB) Przejrzano 14463 razy
Wał.jpg
Wał.jpg (108.43 KiB) Przejrzano 14463 razy
Kość strzałkowa - fibula.jpg
Kość strzałkowa - fibula.jpg (118.69 KiB) Przejrzano 14463 razy
Głowa kości ramiennej - caput humeri.jpg
Głowa kości ramiennej - caput humeri.jpg (109.89 KiB) Przejrzano 14463 razy
Najpewniej fragment kości udowej.jpg
Najpewniej fragment kości udowej.jpg (123.49 KiB) Przejrzano 14463 razy
Ceramiki jak mrówków.jpg
Ceramiki jak mrówków.jpg (68.82 KiB) Przejrzano 14463 razy
Ulica Małgorzatki biegnie w dawnej fosie.jpg
Ulica Małgorzatki biegnie w dawnej fosie.jpg (90.57 KiB) Przejrzano 14463 razy
"Wiele zabytków przeszłości, co jeszcze wczoraj istniały, jutro zniknie bezpowrotnie. (...) Obowiązkiem żyjących jest zebrać te ułomki i okruchy najdroższych pamiątek przeszłości i w pamięci przyszłych pokoleń zapisać..."

Posty: 27830
Rejestracja: niedziela 08 lut 2015, 20:46
Lokalizacja: Frankenstein

Re: Bytom - grodzisko na Górze św. Małgorzaty

Postautor: Karolina Kot » sobota 24 paź 2015, 21:12

Zdjęcia wykonane w październiku 2015 roku:
Załączniki
Kościół.JPG
Kościół.JPG (121.29 KiB) Przejrzano 14461 razy
Kościół (2).JPG
Kościół (2).JPG (121.38 KiB) Przejrzano 14461 razy
Kościół (1).JPG
Kościół (1).JPG (95.45 KiB) Przejrzano 14461 razy
Relikty wału w obrębie cmentarza.JPG
Relikty wału w obrębie cmentarza.JPG (107.15 KiB) Przejrzano 14461 razy
Wały grodziska (2).JPG
Wały grodziska (2).JPG (105.41 KiB) Przejrzano 14461 razy
Wały grodziska (1).JPG
Wały grodziska (1).JPG (98.92 KiB) Przejrzano 14461 razy
Wały grodziska (5).JPG
Wały grodziska (5).JPG (115.3 KiB) Przejrzano 14461 razy
Wały grodziska (4).JPG
Wały grodziska (4).JPG (122.41 KiB) Przejrzano 14461 razy
Wały grodziska (3).JPG
Wały grodziska (3).JPG (96.98 KiB) Przejrzano 14461 razy
Wały grodziska (6).JPG
Wały grodziska (6).JPG (119.95 KiB) Przejrzano 14461 razy
Wały grodziska (7).JPG
Wały grodziska (7).JPG (96.57 KiB) Przejrzano 14461 razy
Kwitnące wały.JPG
Kwitnące wały.JPG (107.67 KiB) Przejrzano 14461 razy
Widok ogólny.JPG
Widok ogólny.JPG (48.53 KiB) Przejrzano 14461 razy
"Wiele zabytków przeszłości, co jeszcze wczoraj istniały, jutro zniknie bezpowrotnie. (...) Obowiązkiem żyjących jest zebrać te ułomki i okruchy najdroższych pamiątek przeszłości i w pamięci przyszłych pokoleń zapisać..."

Posty: 27830
Rejestracja: niedziela 08 lut 2015, 20:46
Lokalizacja: Frankenstein

Re: Bytom - grodzisko na Górze św. Małgorzaty

Postautor: Karolina Kot » sobota 24 paź 2015, 21:23

A tak wygląda bytomskie grodzisko okiem naszego forumowego latającego zwiadowcy, Huginna:
Załączniki
Grodzisko w Bytomiu okiem Huginna (4).jpg
Grodzisko w Bytomiu okiem Huginna (4).jpg (72.34 KiB) Przejrzano 14461 razy
Grodzisko w Bytomiu okiem Huginna (3).jpg
Grodzisko w Bytomiu okiem Huginna (3).jpg (68.65 KiB) Przejrzano 14461 razy
Grodzisko w Bytomiu okiem Huginna (2).jpg
Grodzisko w Bytomiu okiem Huginna (2).jpg (61.51 KiB) Przejrzano 14461 razy
Grodzisko w Bytomiu okiem Huginna (1).jpg
Grodzisko w Bytomiu okiem Huginna (1).jpg (55.9 KiB) Przejrzano 14461 razy
Grodzisko w Bytomiu okiem Huginna (5).jpg
Grodzisko w Bytomiu okiem Huginna (5).jpg (90.82 KiB) Przejrzano 14461 razy
"Wiele zabytków przeszłości, co jeszcze wczoraj istniały, jutro zniknie bezpowrotnie. (...) Obowiązkiem żyjących jest zebrać te ułomki i okruchy najdroższych pamiątek przeszłości i w pamięci przyszłych pokoleń zapisać..."

Posty: 585
Rejestracja: piątek 04 lis 2016, 18:51
Lokalizacja: Bytom

Re: Bytom - grodzisko na Górze św. Małgorzaty

Postautor: Velder » sobota 31 mar 2018, 23:36

Remont i archeologiczne wykopaliska

Czy pod posadzką kościoła Świętej Małgorzaty kryją się pozostałości prastarej romańskiej świątyni sprzed nadania Bytomiowi praw miejskich? Na to pytanie powinni udzielić odpowiedzi archeolodzy, którzy rozpoczną tam wykopaliska.

Wykopaliska rozpoczną w kwietniu archeolodzy z Muzeum Górnośląskiego, a zainspirowały ich do tego przeprowadzone w 2009 roku badania posadzki świątyni i jej otoczenia przy użyciu georadaru. Urządzenie zastosowane przez specjalistów z krakowskiego Zakładu Badań Nieniszczących KPG Sp. z o. o. wykryło trzy zmiany w podłożu, występujące w obrębie samego kościoła i na dziedzińcu. Jak dotychczas przeprowadzenie badań było niemożliwe bez zniszczenia wnętrza obiektu. Zarządzający parafią księża werbiści otrzymali jednak unijne dofinansowanie w wysokości 2,4 miliona złotych z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach projektu „Konserwacja i zachowanie zabytkowego kościoła św. Małgorzaty w Bytomiu”. [...]

Prace wykopaliskowe w kościele są dla archeologów bardzo istotne z uwagi na szansę wzbogacenia wiedzy o początkach naszego grodu. Obecny kościół, wzniesiony dzięki inicjatywie księdza Norberta Bończyka, powstał w 1881 roku i jest to prawdopodobnie już czwarta świątynia stojąca na Wzgórzu Małgorzatki. Archeolodzy liczą, że w miejscach wskazanych przez georadar natrafią na pozostałości po romańskiej świątyni wzniesionej w 1165 roku, a więc prawie sto lat przed lokacją Bytomia przez księcia Bolesława Kędzierzawego.

„Małgorzatka” jest postrzegana jako kolebka Bytomia. Stąd też dwa lata temu na dziedzińcu kościelnym ustawiono replikę tympanonu Jaksy, najstarszego znajdującego się w Polsce tympanonu fundacyjnego kościoła. Jego oryginał znajduje się w Muzeum Architektury we Wrocławiu. Na tympanonie widnieje wizerunek fundatora naszego kościoła oraz jego syna Leszka.

Jeżeli badania potwierdzą istnienie romańskiej świątyni, po której w obecnym miejscu stały jeszcze dwa drewniane kościoły, to będzie to wielka sensacja w środowisku archeologicznym. Nie jest również wykluczone, że niejednorodne wskazania georadaru mogą świadczyć o miejscach pochówku w tym miejscu dawnych zakonników premonstratensów, a może wcześniej rezydujących na wzgórzu benedyktynów. Dopiero po nich przybyli do Bytomia ojcowie misjonarze werbiści. Prace archeologiczne oraz remont kościoła potrwają do końca tego roku. Na archeologiczne rewelacje trzeba więc trochę poczekać.

źródło: Życie Bytomskie nr 12, 19.03.2018

Posty: 27830
Rejestracja: niedziela 08 lut 2015, 20:46
Lokalizacja: Frankenstein

Re: Bytom - grodzisko na Górze św. Małgorzaty

Postautor: Karolina Kot » piątek 04 maja 2018, 22:02

Prace wykopaliskowe są prowadzone głównie we wnętrzu kościoła, z którego usunięto charakterystyczną posadzkę z kafli o wyglądzie biało - czarnej szachownicy, ale część wykopów umieszczono także na zewnątrz.
W zwałach ziemi - co oczywiście absolutnie nie dziwi i nie zaskakuje - przewalają się fragmenty ludzkich szczątków.

Zdjęcia pochodzą z pierwszej połowy maja 2018 roku.
Załączniki
Grodzisko - widok ogólny.JPG
Grodzisko - widok ogólny.JPG (67.13 KiB) Przejrzano 13041 razy
Wykopaliska (1).JPG
Wykopaliska (1).JPG (67.21 KiB) Przejrzano 13041 razy
Wykopaliska (4).JPG
Wykopaliska (4).JPG (99.77 KiB) Przejrzano 13041 razy
Wykopaliska (3).JPG
Wykopaliska (3).JPG (64.46 KiB) Przejrzano 13041 razy
Wykopaliska (5).JPG
Wykopaliska (5).JPG (107.47 KiB) Przejrzano 13041 razy
Wykopaliska (2).JPG
Wykopaliska (2).JPG (40.72 KiB) Przejrzano 13041 razy
Wykopaliska (6).JPG
Wykopaliska (6).JPG (120.33 KiB) Przejrzano 13041 razy
Wykopaliska (7).JPG
Wykopaliska (7).JPG (117.12 KiB) Przejrzano 13041 razy
Zerwana posadzka (3).JPG
Zerwana posadzka (3).JPG (102.98 KiB) Przejrzano 13041 razy
Zerwana posadzka (2).JPG
Zerwana posadzka (2).JPG (95.65 KiB) Przejrzano 13041 razy
Zerwana posadzka (1).JPG
Zerwana posadzka (1).JPG (77.34 KiB) Przejrzano 13041 razy
Wykopaliska (8).JPG
Wykopaliska (8).JPG (111.36 KiB) Przejrzano 13041 razy
Ludzkie kości (1).JPG
Ludzkie kości (1).JPG (102.21 KiB) Przejrzano 13041 razy
Ludzkie kości (5).JPG
Ludzkie kości (5).JPG (62.26 KiB) Przejrzano 13041 razy
Ludzkie kości (4).JPG
Ludzkie kości (4).JPG (88.25 KiB) Przejrzano 13041 razy
Ludzkie kości (3).JPG
Ludzkie kości (3).JPG (86.3 KiB) Przejrzano 13041 razy
Ludzkie kości (2).JPG
Ludzkie kości (2).JPG (87.83 KiB) Przejrzano 13041 razy
"Wiele zabytków przeszłości, co jeszcze wczoraj istniały, jutro zniknie bezpowrotnie. (...) Obowiązkiem żyjących jest zebrać te ułomki i okruchy najdroższych pamiątek przeszłości i w pamięci przyszłych pokoleń zapisać..."

Posty: 27830
Rejestracja: niedziela 08 lut 2015, 20:46
Lokalizacja: Frankenstein

Re: Bytom - grodzisko na Górze św. Małgorzaty

Postautor: Karolina Kot » piątek 04 maja 2018, 22:25

A skoro byliśmy już na miejscu i pogoda dopisywała, to przy okazji powstało także kilka "widoków ogólnych" oraz filmik:
Załączniki
Grodzisko (1).jpg
Grodzisko (1).jpg (101.19 KiB) Przejrzano 13038 razy
Grodzisko (2).jpg
Grodzisko (2).jpg (127.21 KiB) Przejrzano 13038 razy
Grodzisko (3).jpg
Grodzisko (3).jpg (131.64 KiB) Przejrzano 13038 razy
Grodzisko (4).jpg
Grodzisko (4).jpg (126.08 KiB) Przejrzano 13038 razy
"Wiele zabytków przeszłości, co jeszcze wczoraj istniały, jutro zniknie bezpowrotnie. (...) Obowiązkiem żyjących jest zebrać te ułomki i okruchy najdroższych pamiątek przeszłości i w pamięci przyszłych pokoleń zapisać..."

Posty: 27830
Rejestracja: niedziela 08 lut 2015, 20:46
Lokalizacja: Frankenstein

Re: Bytom - grodzisko na Górze św. Małgorzaty

Postautor: Karolina Kot » niedziela 20 maja 2018, 10:29

Archeolodzy z Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu już dokonali pierwszych odkryć.

Do końca maja potrwają prace archeologiczne na terenie i przy kościele Świętej Małgorzaty w Bytomiu. Archeolodzy z Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu prowadzą intensywne prace wewnątrz świątyni, gdzie natrafiono na kamienną konstrukcję.

- Dzięki wykopaliskom udało się nam dotrzeć nie tylko do konstrukcji kamiennej, wcześniej odkryliśmy również groby dziecięce, prawdopodobnie z XIX wieku, a w nich okucia trumien i krzyżyki. Ponadto podczas prac archeologicznych prowadzonych zarówno wewnątrz jak i na zewnątrz kościoła, natrafiliśmy na ceramikę, najstarszą z XII-XIII wieku oraz średniowieczne i nowożytne monety – mówi Beata Badura z Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu. - Prace, których główna część przypada na wnętrze kościoła św. Małgorzaty, będziemy prowadzić do końca maja. Archeologia jest jednak nieprzywidywalna i w przypadku istotnych odkryć, zakres prac może zostać zwiększony, a termin zakończenia wykopalisk może ulec przesunięciu – dodaje Beata Badura.

W kilku miejscach wewnątrz kościoła, podczas prac archeologicznych, odkryto dawną konstrukcję kamienną, która jest przedmiotem dalszych badań. Czy są to jednak pozostałości po nieistniejącym już kościele romańskim? Odpowiedź poznamy już wkrótce, bowiem w dalszym ciągu prowadzone są tam prace.

Całkowity koszt prac wyniesie około 2,4 mln zł, a w jego ramach zostanie wykonana: instalacja centralnego ogrzewania, co wymaga zerwania posadzki wewnątrz kościoła, izolacja fundamentów, naprawa dachu i wieży wraz z odwodnieniem, czyszczenie, naprawa i konserwacja witraży, uzupełnienie ubytków w elewacji obiektu sakralnego, prace konserwacyjne posadzek, ścian i stropów, a także montaż monitoringu wokół kościoła.

Warto dodać, że podstawą prac archeologicznych są wykonane w 2009 roku badania georadarowe, które wykazały aż trzy zmiany w podłożu w obrębie kościoła oraz jedną poza obiektem sakralnym. Na chwilę obecną trwające badania wykopaliskowe zweryfikowały pozytywnie dwie z nich.

Matylda Wieczorek, 20 maja 2018
Źródło: silesion.pl
"Wiele zabytków przeszłości, co jeszcze wczoraj istniały, jutro zniknie bezpowrotnie. (...) Obowiązkiem żyjących jest zebrać te ułomki i okruchy najdroższych pamiątek przeszłości i w pamięci przyszłych pokoleń zapisać..."

Posty: 27830
Rejestracja: niedziela 08 lut 2015, 20:46
Lokalizacja: Frankenstein

Re: Bytom - grodzisko na Górze św. Małgorzaty

Postautor: Karolina Kot » wtorek 25 cze 2019, 07:49

Prace na cmentarzu dawno już zostały zakończone, sfinalizowana została także renowacja kościoła.
Załączniki
Kościół (1).JPG
Kościół (1).JPG (133.85 KiB) Przejrzano 11108 razy
Kościół (2).JPG
Kościół (2).JPG (107.65 KiB) Przejrzano 11108 razy
Kościół (4).JPG
Kościół (4).JPG (55.87 KiB) Przejrzano 11108 razy
Kościół (3).JPG
Kościół (3).JPG (67.65 KiB) Przejrzano 11108 razy
Małgorzatka (1).JPG
Małgorzatka (1).JPG (137.81 KiB) Przejrzano 11108 razy
Małgorzatka (2).JPG
Małgorzatka (2).JPG (136.56 KiB) Przejrzano 11108 razy
"Wiele zabytków przeszłości, co jeszcze wczoraj istniały, jutro zniknie bezpowrotnie. (...) Obowiązkiem żyjących jest zebrać te ułomki i okruchy najdroższych pamiątek przeszłości i w pamięci przyszłych pokoleń zapisać..."

Posty: 27830
Rejestracja: niedziela 08 lut 2015, 20:46
Lokalizacja: Frankenstein

Re: Bytom - grodzisko na Górze św. Małgorzaty

Postautor: Karolina Kot » niedziela 13 paź 2019, 17:08

Niebawem otwarcie wystawy w Muzeum Górnośląskim w Bytomiu!

Zapraszamy!!
Załączniki
Zaproszenie.jpg
Zaproszenie.jpg (163.39 KiB) Przejrzano 10437 razy
"Wiele zabytków przeszłości, co jeszcze wczoraj istniały, jutro zniknie bezpowrotnie. (...) Obowiązkiem żyjących jest zebrać te ułomki i okruchy najdroższych pamiątek przeszłości i w pamięci przyszłych pokoleń zapisać..."


phpbb 3.1 styles demo

Wróć do „Województwo śląskie”

Kto jest online

Użytkownicy przeglądający to forum: Obecnie na forum nie ma żadnego zarejestrowanego użytkownika i 2 gości