Strażnicy Czasu

Francuzi przybywali do Polski jako przemysłowcy, handlowcy, nauczyciele i żołnierze, a wiele Francuzek zatrudniało się jako nauczycielki języka francuskiego, bony i guwernantki. Niektórzy osiedlali się na stałe, tutaj umierali i ich groby – w większości z inskrypcjami w języku francuskim - można znaleźć na polskich cmentarzach.
Temat ten nie jest poświęcony grobom Francuzów poległych na wojnach i nie dotyczy cmentarzy wojennych.

Stare Powązki w Warszawie

"TUTAJ SPOCZYWA / ADÈLE / GREFFIER / ZMARŁA 2 KWIETNIA 1904 R. / WICEPRZEWODNICZĄCA PRZYTUŁKU / GUWERNANTEK FRANCUSKICH / W WARSZAWIE / „SPĘDZIŁA (ŻYCIE) CZYNIĄC DOBRO” / JEZUSIE MIŁOSIERNY"

TUTAJ SPOCZYWA / MARGUERITE / MARTIN / URODZONA 8 STYCZNIA 1820 R. / ZMARŁA 21 LUTEGO 1911. / MÓDLCIE SIĘ ZA NIĄ

Cmentarz ewangelicko-augsburski w Płocku (ul. Kazimierza Wielkiego) – założony w połowie XIX w.

„Tu spoczywa Julie Amélie Jotterand urodzona w Wersalu w 1863 r. zmarła w Płocku 16 maja 1892 r.”

Płyta z grobu Armanda Chaâles des Etangs na Starych Powązkach – nie można mieć pewności, że jest to jego faktyczne miejsce pochówku. Płyta z piaskowca stoi „do góry nogami”
Jest oparta o pomnik niejakiej Maryanny Siennickiej zmarłej w 1883 r.

Nawet gdybym chciał, to jej nie odwrócę – za ciężka Ale w komputerze zdjęcie można obrócić jednym paluszkiem …

CI GISENT / ARMAND / CHAÂLES DES ETANGS / NÉ LE 29 AVRIL 1854 / † LE 10 AVRIL 1884 czyli TUTAJ SPOCZYWAJĄ / ARMAND / CHAÂLES DES ETANGS / URODZONY 29 KWIETNIA 1854 / † 10 KWIETNIA 1884
Armand Ferdinand Chaâles des Etangs urodził się w … Warszawie 29 kwietnia 1855 roku. Tak jest w jego akcie urodzenia, a zatem na płycie jest pomyłka.
Dziadkiem Armanda był Nicolas Chaâles des Etangs (1766-1847), który w 1792 wstąpił na ochotnika do armii rewolucyjnej Francji. Później całe dziesięciolecia pracował w ministerstwie spraw wewnętrznych i był bardzo znanym masonem. Jednym z jego synów był Armand Chaâles des Etangs, urodzony we Francji w 1802 r. W Polsce znalazł się jako urzędnik konsulatu francuskiego w Warszawie. Założył Kasę Wsparcia Ubogich Francuzów. W 1830 r. poślubił Ludwikę Kunegundę Przyborską. Zmarł 20.01.1868 r. i został pochowany na Starych Powązkach. Po jego grobie nie ma już śladu.

Armand Ferdinand, którego płyta nagrobna „stoi na głowie” był zatem pół Francuzem lub pół Polakiem
W 1877 r. ożenił się z Marią Sokołowską, a w 1878 urodził im się syn. Ludwik Chaâles des Etangs był współwłaścicielem Francusko-Polskiego Towarzystwa Handlowo-Przemysłowego w Warszawie. Zmarł w 1920 r. Na jego grobie jest już napis po polsku.

Koło płyty Armanda leży odłupany kawałek innej płyty z piaskowca z zachowanym fragmentem napisu:
CI GISENT / AUGUSTE BERNARD … TU SPOCZYWAJĄ AUGUSTE BERNARD …