Klucze - ślady wydobycia żelaza

Posty: 1326
Rejestracja: niedziela 25 mar 2018, 18:19

Klucze - ślady wydobycia żelaza

Postautor: RUBEX » niedziela 09 gru 2018, 14:39

W Kluczach (gmina Klucze; powiat Olkuski), na zboczu wzniesienia Rudnica znaleźć można wiele śladów po wydobyciu żelaza. Najlepiej jednak zacząć historię od początku:
W okolicy tej sporej (5 tys. mieszkańców) wsi znajdują się niewielkie, aczkolwiek bogate (ok. 46% Fe) złoża żelaza. Huta tego metalu istniała tu już z całą pewnością w 1374 roku. Szczególne nasilenie wydobycia, któremu zawdzięczamy obecne ślady nastąpiło wraz z przybyciem zagranicznych przemysłowców w II połowie XIX wieku. U stóp skalnego wzgórza rozwinęły dwa głębokie na kilkadziesiąt metrów kamieniołomy, w których metodą odkrywkową wydobywano zarówno kamień wapienny, jak i żelazo. Ponadto na dnie kamieniołomów wydrążono szyb, w którym prowadzono wydobycie podziemne. Podobna, niemniejsza kopalnia odkrywkowa powstała nieco później w oddalonym o kilka kilometrów Jaroszowcu. Nazwy wyrobisk ulegały zmianom tak więc wg pracy "Przemysł żelazny w Królestwie Polskim" 1890 roku istniała w tej okolicy kopalnia "Oskar", w 1891 powstała kopalnia "Herman", w 1895 roku istniały kopalnie "Oskar" i "Jan", dwa lata później "Herman", "Oskar" i "Jaroszowiec", a wreszcie w 1905 "Helena", "Eugenia" i "Eufemia". Kopalnie te były prowadzone przez właściciela Klucz, założyciela wielu fabryk w okolicy Henryka Mauvego, którego pomnik można znaleźć nieopodal pałacyku Dietla w Kluczach. Nie obyło się jednak bez kłopotów- już w 1880 roku natrafiono na wydajne źródła, które powodowały przerwy w pracy kamieniołomów, a ostatecznie całkowite ich zalanie. W 1895 roku próbowano wykorzystać tutejsze źródło do zasilania nowo powstałej papierni (Obecnie Velvet CARE- wiodący producent chusteczek do nosa i tym podobnych artykułów papierowych w Polsce). Ostatecznie wyrobiska wraz z szybem zostały zalane. Kilka ciekawych ich zdjęć można znaleźć na forum Eksploratorzy w temacie http://eksploratorzy.com.pl/viewtopic.php?f=22&t=20345.
Ja wykonałem jedynie jedno zdjęcie zamarzniętego stawu "Zielonego" (zachodni; wschodnie wyrobisko nazywają stawem "Czerwonym" Stawy są świetnym obiektem fotografii w lecie, co nieraz udowodnili fotografowie z facebookowych grup poświęconych gminie klucze. Sądzę też że nadają się do fotografii z drona :D . Na dnie stawów można znaleźć wiele betonowych fragmentów podstaw, oraz (zasypane przez wojsko) wejście do szybu, do którego wpadł niegdyś nieostrożny turysta.
IMG_8190.JPG
IMG_8190.JPG (241.6 KiB) Przejrzano 11336 razy

Trzeba jednak zaznaczyć, że prezentowane stawy to nie jedyne ślady po wydobyciu żelaza w tej okolicy. Nieco powyżej nich można znaleźć wiele hałd (niestety z powodu zmęczenia oraz zimowej aury nie zdołałem już do nich dotrzeć), a nieco bliżej dwa ciekawe otwory. Górny z ich to wejście do Jaskini Rudnickiej- niewielkiej próżni powiększonej w omawianym okresie przez górników, przez co jest ona niestabilna i grozi zawaleniem. Jej całkowta długość to 27 metrów. Nieco niżej znajduje się wejście do całkowicie sztucznej sztolni na rudnicy. Powstała w tym samym czasie co kamieniołomy, jest nieco większa od jaskini (84 metry; składa się z dwóch korytarzy), a na ścianach zachowały się szalunki. Obecnie zimują tu nietoperze, a zimą w pobliżu wejścia tworzą się piękne lodowe kolumienki :D Zdjęcia powstały w lutym tego roku.
Źródła- forum Eksploratorzy; książka "100 lat Jaroszowca" (autor- Marian Zygmunt Maryszewski)
Lokalizacja


Jaskinia Rudnicka
IMG_8182.JPG
IMG_8182.JPG (178.96 KiB) Przejrzano 11336 razy

IMG_8184.JPG
IMG_8184.JPG (169.13 KiB) Przejrzano 11336 razy

IMG_8183.JPG
IMG_8183.JPG (168.88 KiB) Przejrzano 11336 razy

Sztolnia na Rudnicy (pierwsze zdjęcie pochodzi z kwietnia 2017)
IMG_81901.JPG
IMG_81901.JPG (86.04 KiB) Przejrzano 11336 razy

IMG_8175.JPG
IMG_8175.JPG (183.9 KiB) Przejrzano 11336 razy

IMG_8176.JPG
IMG_8176.JPG (133.14 KiB) Przejrzano 11336 razy

IMG_8178.JPG
IMG_8178.JPG (130.51 KiB) Przejrzano 11336 razy

IMG_8179.JPG
IMG_8179.JPG (172.97 KiB) Przejrzano 11336 razy
Ostatnio zmieniony wtorek 18 gru 2018, 19:10 przez RUBEX, łącznie zmieniany 1 raz.
"Droga na sam szczyt, a tam nie ma nic - tylko ślady po pokoleniach..."

Posty: 585
Rejestracja: piątek 04 lis 2016, 18:51
Lokalizacja: Bytom

Re: Klucze - ślady wydobycia żelaza

Postautor: Velder » piątek 14 gru 2018, 00:17

Podoba mi się temat. Przyznam, że długo (i bez większych efektów) szukałem jakiś ciekawych informacji o tutejszym górnictwie, więc skoro powstał już wątek, mogę w końcu gdzieś dodać swoje zdjęcia ;)

Okolice obu stawów rzeczywiście są niezwykle urokliwe :). Chociaż ja na fotografowanie polecałbym akurat wiosnę ;).

Na początek staw "Czerwony".
Swoją drogą, nie wiem czemu akurat tak go nazwali, bo jest nie mniej zielony od sąsiedniego "Zielonego". Zasilany jest jakimś silnym strumieniem wody sztucznego pochodzenia. Bez tego dopływu, poziom wody byłby tutaj z pewnością co najmniej o połowę niższy. Ciekawe skąd doprowadzana jest ta woda?

Klucze - Staw Czerwony (1).jpg
Klucze - Staw Czerwony (1).jpg (204.42 KiB) Przejrzano 11284 razy
Klucze - Staw Czerwony (2).jpg
Klucze - Staw Czerwony (2).jpg (229.7 KiB) Przejrzano 11284 razy
Klucze - Staw Czerwony (3).jpg
Klucze - Staw Czerwony (3).jpg (151.17 KiB) Przejrzano 11284 razy
Klucze - Staw Czerwony (4).jpg
Klucze - Staw Czerwony (4).jpg (242.43 KiB) Przejrzano 11284 razy
Klucze - Staw Czerwony (5).jpg
Klucze - Staw Czerwony (5).jpg (141.41 KiB) Przejrzano 11284 razy

Stawy połączone są dosyć szerokim kanałem, nad którym przerzucono niewielką kładkę. Razem z drzewami bukowymi, odbijającymi sięw tafli wody, miejsce prezentuje się bardzo malowniczo.

Klucze - Staw Czerwony (6).jpg
Klucze - Staw Czerwony (6).jpg (161.37 KiB) Przejrzano 11284 razy
Klucze - Staw Czerwony (7).jpg
Klucze - Staw Czerwony (7).jpg (196.04 KiB) Przejrzano 11284 razy
Klucze - Staw Czerwony (9).jpg
Klucze - Staw Czerwony (9).jpg (173.71 KiB) Przejrzano 11284 razy
Ostatnio zmieniony sobota 15 gru 2018, 20:40 przez Velder, łącznie zmieniany 1 raz.

Posty: 585
Rejestracja: piątek 04 lis 2016, 18:51
Lokalizacja: Bytom

Re: Klucze - ślady wydobycia żelaza

Postautor: Velder » piątek 14 gru 2018, 00:26

Staw "Zielony".
Ten bardzo rokowałby pod względem zażywania kąpieli, ale teren jest już niestety zajęty przez wędkarzy...

Klucze - Staw Zielony (1).jpg
Klucze - Staw Zielony (1).jpg (155.86 KiB) Przejrzano 11284 razy
Klucze - Staw Zielony (2).jpg
Klucze - Staw Zielony (2).jpg (139.33 KiB) Przejrzano 11284 razy
Klucze - Staw Zielony (3).jpg
Klucze - Staw Zielony (3).jpg (133.6 KiB) Przejrzano 11284 razy
Klucze - Staw Zielony (31).jpg
Klucze - Staw Zielony (31).jpg (114.82 KiB) Przejrzano 11284 razy
Klucze - Staw Zielony (4).jpg
Klucze - Staw Zielony (4).jpg (175.79 KiB) Przejrzano 11284 razy
Klucze - Staw Zielony (5).jpg
Klucze - Staw Zielony (5).jpg (130.95 KiB) Przejrzano 11284 razy
Klucze - Staw Zielony (6).jpg
Klucze - Staw Zielony (6).jpg (166.43 KiB) Przejrzano 11284 razy

Posty: 585
Rejestracja: piątek 04 lis 2016, 18:51
Lokalizacja: Bytom

Re: Klucze - ślady wydobycia żelaza

Postautor: Velder » piątek 14 gru 2018, 00:48

Powyżej stawu znajdziemy wiele pozostałości po eksploatacji rud, w postaci różnych pagórków i obniżeń terenu. Dobrze to widać na LIDARze:

widok LIDAR (1).jpg
widok LIDAR (1).jpg (86.02 KiB) Przejrzano 11282 razy
Klucze - slady eksploatacji rud (1).jpg
Klucze - slady eksploatacji rud (1).jpg (224.67 KiB) Przejrzano 11282 razy

Jaskinia Rudnicka.
Zdjęć wnętrza niestety nie mam, bo bateria aparatu była już na wyczerpaniu. W okolicach otworu wejściowego znajdują się natomiast pozostałości niewielkiego wyrobiska. Na samym jego środku leży sobie spory głaz wapienny, na którym można rozpoznać drobne naskorupienia tzw. żelaziaka brunatnego - rudy żelaza.

Klucze - Jaskinia Rudnicka (2).jpg
Klucze - Jaskinia Rudnicka (2).jpg (220.37 KiB) Przejrzano 11282 razy
Klucze - Jaskinia Rudnicka (3).jpg
Klucze - Jaskinia Rudnicka (3).jpg (221.58 KiB) Przejrzano 11282 razy
Klucze - Jaskinia Rudnicka (4).jpg
Klucze - Jaskinia Rudnicka (4).jpg (240.34 KiB) Przejrzano 11282 razy
Klucze - Jaskinia Rudnicka (5).jpg
Klucze - Jaskinia Rudnicka (5).jpg (225.6 KiB) Przejrzano 11282 razy
Klucze - Jaskinia Rudnicka (6).jpg
Klucze - Jaskinia Rudnicka (6).jpg (255.9 KiB) Przejrzano 11282 razy
Klucze - Jaskinia Rudnicka (7).jpg
Klucze - Jaskinia Rudnicka (7).jpg (166.6 KiB) Przejrzano 11282 razy
Klucze - Jaskinia Rudnicka (8).jpg
Klucze - Jaskinia Rudnicka (8).jpg (202.22 KiB) Przejrzano 11282 razy

Posty: 585
Rejestracja: piątek 04 lis 2016, 18:51
Lokalizacja: Bytom

Re: Klucze - ślady wydobycia żelaza

Postautor: Velder » piątek 14 gru 2018, 01:08

No i sztolnia Rudnicka.
Łatwo do niej trafić dzięki długiemu na jakieś 130m kanałowi roznosu, który przecina się z biegnącym nieopodal szlakiem turystycznym. Jej wnętrze prezentuje się niezwykle ciekawie, ale skały są tu niestabilne co widać po licznych obrywach. Trzeba uważać.

Klucze - sztolnia Rudnicka (3).jpg
Klucze - sztolnia Rudnicka (3).jpg (209.25 KiB) Przejrzano 11282 razy
Klucze - sztolnia Rudnicka (2).jpg
Klucze - sztolnia Rudnicka (2).jpg (224.54 KiB) Przejrzano 11282 razy
Klucze - sztolnia Rudnicka (1).jpg
Klucze - sztolnia Rudnicka (1).jpg (226.61 KiB) Przejrzano 11282 razy
Klucze - sztolnia Rudnicka (4).jpg
Klucze - sztolnia Rudnicka (4).jpg (155.89 KiB) Przejrzano 11282 razy
Klucze - sztolnia Rudnicka (5).jpg
Klucze - sztolnia Rudnicka (5).jpg (141.23 KiB) Przejrzano 11282 razy
Klucze - sztolnia Rudnicka (6).jpg
Klucze - sztolnia Rudnicka (6).jpg (143.67 KiB) Przejrzano 11282 razy
Klucze - sztolnia Rudnicka (7).jpg
Klucze - sztolnia Rudnicka (7).jpg (151.88 KiB) Przejrzano 11282 razy
Klucze - sztolnia Rudnicka (8).jpg
Klucze - sztolnia Rudnicka (8).jpg (73.47 KiB) Przejrzano 11282 razy
Klucze - sztolnia Rudnicka (9).jpg
Klucze - sztolnia Rudnicka (9).jpg (115.46 KiB) Przejrzano 11282 razy
Klucze - sztolnia Rudnicka (10).jpg
Klucze - sztolnia Rudnicka (10).jpg (155.54 KiB) Przejrzano 11282 razy

Posty: 1326
Rejestracja: niedziela 25 mar 2018, 18:19

Re: Klucze - ślady wydobycia żelaza

Postautor: RUBEX » poniedziałek 17 gru 2018, 01:49

Świetne zdjęcia! Woda do stawów doprowadzana jest, oprócz podwodnych źródeł także przez niewielki ciek biegnący przez Klucze, najwyraźniej powiększony o jakieś dopływy. Nieopodal zbiorników, w okolicy miejsca które na niemieckiej mapie z 1944 roku zaznaczone były najprawdopodobniej jako zabudowania starego kamieniołomu natknąłem się na fragmenty budowli. Niestety nie miałem wówczas przy sobie aparatu, a następna okazja już się jakoś nie przydarzyła. Dla obowiązku dodam ze ogromna ilość śladów górnictwa jest na Starym Olkuszu (setki lejów , hałd, świetlików sztolni oraz jej kilkukilometrowy roznos, a według niektórych opowieści nawet wejścia do szybu), w pobliżu samego centrum Olkusza można znaleźć niejeden relikt (świetliki sztolni przy ulicy Miłej, fresk z gwarkami na ścianach bazyliki św. Andrzeja apostoła, wejście do kolejnej sztolni w ogrodzie dworku machnickich- obecnie muzeum afrykanistyczne, wejścia do kopalni bezpośrednio z piwnic kamienic przy rynku, i wiele podobnych. Przy budowie wielu obiektów, jak choćby PSS społem w latach 60. XX wieku, czy też przy wznoszeniu wielu oddalonych od Starego Miasta osiedli mieszkalnych, natykano się na stare szyby. Warto też wspomnieć że szyb Chrobry tutejszej kopalni Olkusz- Pomorzany przechodzi przez światło XVI wiecznej sztolni.)
To jeszcze z kronikarskiego obowiązku wspomnę wejście do starych sztolni na wzgórzu Krupniczka niedaleko Żurady Lokalizacja. Obecnie największa z nich ma około 105 metrów długości jednak podobno do niedawna tworzyły o wiele większe labirynty ( mówi się nawet o wejściach do podziemi ze studni pobliskiej opuszczonej wsi Ćwięk).
Z góry przepraszam za niegramatyczność niektórych wyrażeń, a także za niezupełnie pasujący temat na forum, jednak za pisanie tego posta zabrałem się po pierwszej w nocy z pamięci, ażeby ktoś inny mógł rozwinąć temat :D .
"Droga na sam szczyt, a tam nie ma nic - tylko ślady po pokoleniach..."

Posty: 27824
Rejestracja: niedziela 08 lut 2015, 20:46
Lokalizacja: Frankenstein

Re: Klucze - ślady wydobycia żelaza

Postautor: Karolina Kot » poniedziałek 17 gru 2018, 20:19

Wątek Wam wyszedł rewelacyjny! Aż dziw, żeście się dotychczas na olkuskiego diabła, któremu zdaje się na imię było Irwisch (czy jakoś tak) nie natknęli.
Ale jego to akurat podobno w Lesie Roznos, nieopodal grodziska na starym Olkuszu, można spotkać najprędzej. ;)
"Wiele zabytków przeszłości, co jeszcze wczoraj istniały, jutro zniknie bezpowrotnie. (...) Obowiązkiem żyjących jest zebrać te ułomki i okruchy najdroższych pamiątek przeszłości i w pamięci przyszłych pokoleń zapisać..."

Posty: 1326
Rejestracja: niedziela 25 mar 2018, 18:19

Re: Klucze - ślady wydobycia żelaza

Postautor: RUBEX » niedziela 23 gru 2018, 12:45

Byłbym zapomniał! W jaskini Rudnickiej ukrywali się w 1945 roku niemieccy żołnierze.
"Droga na sam szczyt, a tam nie ma nic - tylko ślady po pokoleniach..."

Posty: 2
Rejestracja: poniedziałek 03 paź 2022, 01:49

Re: Klucze - ślady wydobycia żelaza

Postautor: geruda » poniedziałek 03 paź 2022, 02:18

Woda zasilająca stawy pochodi z pod ulicy Olkuskiej. Dokładnie w okolicy domu nr 19 część jezdni, a właściwie chodnik jest pokryty płytami i pod nimi znajduje się źródło. Kolejne źródło znajduje się w strumieniu prz domu kultury.
Staw czerwony wzioł swą nazwę od wydobycia gliny.
Przy przewężeniu stawu zielonego, na jego początku,jeszcze w latach 90 znajdował się barak.
Poziom wody w stawie utrzymuje się na stałym poziomie.
Zdażyły się jednak lata w których poziom wody opadł w stawie zielonym o około 2-3m.
Odsłonięciu uległy słupki wyrastające z murku we wschodniej części stawu, kilka metrów od brzegu. Kiedyś, przy normalnym poziomie wody, służyły jako podest do skakania do wody. Obecnie nieistnieją.
W południowo wschodniej części stawu, przy wypływie wody na pustynię był szyb z dobrze zachowaną obudową, w postaci grubo ciosanych bali. Niestety komuś przeszkadzał i został zasypany.
Kolejną ciekawostką są widoczne na zdjęciach Lidar hałdy na pustyni, na ich terenie roślinność ma zupełnie inny charakter niż na otaczających piaskach


phpbb 3.1 styles demo

Wróć do „Kopalnie”

Kto jest online

Użytkownicy przeglądający to forum: Obecnie na forum nie ma żadnego zarejestrowanego użytkownika i 3 gości