Wójtowice - dawny cmentarz

[Karolina Kot]

W górnej części wsi Wójtowice (Voigtsdorf) w powiecie kłodzkim, przy ostatnim asfaltowym odcinku duktu wiodącego dalej przez las w kierunku Fortu Wilhelma, Huty i drogi zwanej "Wiecznością", znajdują się nikłe relikty dawnego cmentarza, którego początki sięgać mogą jeszcze XVI wieku..
Spoczęli na nim mieszkańcy osady wyznania zarówno ewangelickiego, jak i katolickiego - pierwotnie bowiem istniały w tym miejscu dwa niewielkie kościoły obu wyznań.

Cmentarz i świątynie straciły na znaczeniu i popadły w niepamięć kiedy to w roku 1824 wzniesiono w dolnej części Wójtowic nowy kościół.
Obecnie po budynkach nie ma już śladu, a dawną nekropolię upamiętnia pochodzący z początku XVIII-wieku krzyż. Natrafić tu można nadal na pojedyncze płyty nagrobkowe. Jednym z nich jest epitafium niejakiej Karoliny Dinter.
Czytelny jest także kamienny mur otaczający dawne miejsce pochówków, które tak naprawdę nigdy nie przestało być cmentarzem.

Lokalizacja
Zdjęcia wykonałam w maju 2020 roku.

[Karolina Kot]

Cmentarzyk w okresie bezlistnym (początek kwietnia 2022):

[RAJL]

Na temat tego miejsca wg książki Leszczyński R., "Wójtowice – 700 lat w kresowej dolinie"', Fundusz Lokalny Masywu Śnieżnika, 2019:

Pierwszy kościół w Wójtowicach powstał jako efekt wielkich zmian, jakie dotknęły Europę i chrześcijaństwo w XVI wieku. Już od lat 30. XVI wieku cała Ziemia Kłodzka żyła reformatorskimi dyskusjami w Kościele. Działalność rozmaitych kaznodziei i protestanckich grup wyznaniowych (schwenkfeldyści, luteranie, arianie, kalwiniści, augsburczycy) sprawiła, że w Wójtowicach w latach 40, jak i całym hrabstwie, ludność porzucała katolicyzm na rzecz protestantyzmu. W Wójtowicach uwieńczeniem tej zmiany było wybudowanie, nieopodal majątku wolnego sędziego, małego drewnianego protestanckiego kościoła. Do czynu tego wójtowickich mieszkańców zainspirował bystrzycki proboszcz i charyzmatyczny luterański kaznodzieja Caspar Elogius, zwany również Caspar Loy. Duchowny ten 4 czerwca 1566 roku, we wtorek po święcie Zesłania Ducha Świętego (Pfingstdienstag), osobiście konsekrował nową świątynię i podczas uroczystości wygłosił płomienne kazanie. Należy nadmienić, że święto to, nadal bardzo ważne w tradycji kościołów protestanckich, wówczas obchodzono przez trzy dni (obecnie przez dwa). Kościół w Wójtowicach powstał jako drugi, nowo wybudowany protestancki obiekt sakralny na Ziemi Kłodzkiej. Pierwszy został wybudowany w 1562 roku w Świerkach k. Nowej Rudy (niem. Königswalde). W sumie w okresie reformacji do roku 1612 region wzbogacił się o 15 świątyń.
Przy kościele, na specjalnie wydzielonej parceli (widmut), zwanej Pfaffenfeld, założono cmentarz. Teren wydzielono wcześniej z majątku wójtowickiego wolnego sędziego. Pierwszymi cywilnymi opiekunami kościoła (niem. Kirchväter) byli wtedy Adam Simmerth i Hanns Lohrmann. Niewiele wiemy o architektonicznych szczegó-łach pierwszego kościoła. Była to budowla drewniana, od 1613 roku miała chrzcielnicę. W 1631 roku odnotowano, że miała dwa dzwony. Kościół służył protestanckim mieszkańcom Wójtowic aż do wojny trzydziestoletniej, która wybuchła w 1618 roku, toczonej pomiędzy protestantami a katolicką dynastią Habsburgów. Na początku trzeciej dekady XVII wieku zaczęły się silne prześladowania ludności protestanckiej. Mimo że pod koniec lat 20. mieszkańcy Wójtowic powrócili do wiary katolickiej, około 1634 roku wieś została splądrowana przez cesarskich żołnierzy, a kościół, po prawie 70 latach istnienia, został zniszczony.

Kościół pod wezwaniem św. Marii Magdaleny
Bardzo szybko, prawdopodobniej jeszcze w 1634 roku, na miejscu dawnej protestanckiej świątyni wybudowano nowy, także drewniany, kościół pod wezwaniem św. Marii Magdaleny. Katolicka świątynia była niewielką drewnianą budowlą z wieżą i trzema dzwonami. Skromny wystrój wnętrza ograniczał się do ołtarza głównego, drewniany sufit był pomalowany na biało. W 1669 roku zabrano z kościoła chrzcielnicę pochodzącą z 1613 roku. Odtąd dzieci chrzczono w Bystrzycy. Natomiast w 1708 roku kościół wzbogacił się o organy.
Pod koniec XVIII wieku na ziemiach przynależnych do wójtowickiego kościoła postanowiono wybudować, w ramach umacniania granicy z Austrią, kamienny fort obronny. Jako odszkodowanie za udostępnienie gruntów ustalono pewną kwotę, z której mogła korzystać miejscowa parafia w postaci rocznie wypłacanych odsetek. Pieniądze te oraz zły stan techniczny prawie dwóchsetletniej budowli zainspirowały mieszkańców do starania się o pozwolenie na budowę nowego kościoła. Stan techniczny drugiego kościoła w Wójtowicach już w 1779 roku był oceniany jako katastrofalny...
[...]
Cmentarz
Wójtowiczanie mogli chować bliskich w swojej wsi od połowy XVI wieku, kiedy to w górnej części wsi, naprzeciwko istniejących do dzisiaj zabudowań dawnych Freirichterów, wybudowano protestancki kościół, a bezpośrednio przy nim, na gruntach pozyskanych wcześniej od wolnego sędziostwa założono cmentarz. Służył on prawie 300 lat, do roku 1824, kiedy to wraz z wybudowaniem nowego kościoła w dolnej części wsi wydzielono nowe miejsce do pochówków, na jednej z działek ofiarowanych Kościołowi. (Na gruncie, należącym wcześniej do Edmunda Stehra, wydzielono jeszcze kawałek ziemi, na której wkrótce stanęła szkoła.)
Na starym cmentarzu jako ostatni został pochowany wolny sędzia Josef Dinter. Skonfliktowany ze społecznością i niemogący się pogodzić z przeniesieniem kościoła, szkoły i cmentarza w nowe miejsce, nie chciał spocząć na czynnym już wtedy nowym cmentarzu. Teren dawnego cmentarza upamiętniono, stawiając kamienny krzyż, który jest do dzisiaj. O tym, że niegdyś w tym miejscu był cmentarz, świadczą wystające z ziemi nieliczne kamienne tablice nagrobne. Na jednej z nich można z trudem odczytać nazwisko i datę zgonu (1804) Karoliny Dinter, prawdopodobnie spokrewnionej z Josefem Dinterem (jego córka?).

[Karolina Kot]

Bardzo dziękuję za to uzupełnienie!
Swoją drogą muszę postarać się zdobyć tę książkę.

[RAJL]

Nie ma problemu. Jeżeli nie uda się z innych źródeł to proszę o kontakt. Jestem autorem. RL