Międzylesie - domniemany pomnik poległych

[Karolina Kot]

W Międzylesiu (Mittelwalde), miasteczku położonym w Kotlinie Kłodzkiej, na cmentarzu parafialnym, znajdującym się przy ulicy Juliusza Słowackiego, za kaplicą cmentarną, natrafimy na ustawiony u zbiegu głównych alejek kamienny, stary krzyż.
Początkowo wzięłam go za dość typowy, XIX - wieczny krzyż centralny, jaki fundowało się zwyczajowo przy zakładaniu cmentarza.
Bliższe oględziny krucyfiksu wprawiły mnie jednak w zakłopotanie.
Otóż na płycinach dostrzegłam fragmenty nazwisk, w tym niektóre brzmiące dość swojsko.

Czyżby upamiętnienie z okresu Wielkiej Wojny?
Najwyraźniej w miejsce dawnych inskrypcji ktoś położył warstwę betonu (kruszącą się obecnie i obsypującą), a na niej wyrył nazwiska.

Co prawda pomnik z okresu I Wojny Światowej z Międzylesia jest doskonale znany, gdyż w dobrym stanie przetrwał do dziś, ale trafiały mi się już sytuacje, gdy w jednej miejscowości znajdowałam dwa niezależne upamiętnienia. Działo się tak chociażby z powodu istnienia dwóch odrębnych parafii katolickiej i ewangelickiej, które - zdarzało się - nie dogadywały się między sobą i każda z nich postanowiła wystawić odrębny pomnik swoim parafianom.
Czy cos takiego miało miejsce także w Międzylesiu?

Gdyby ktokolwiek wiedział coś na temat tego dziwnego krzyża cmentarnego z resztkami nazwisk - bardzo proszę o uzupełnienie wątku, bądź o kontakt.
Zdjęcia wykonałam w maju 2021 roku.
Lokalizacja

[krzymen]

W Międzylesiu (Mittelwalde), miasteczku położonym w Kotlinie Kłodzkiej, na cmentarzu parafialnym, znajdującym się przy ulicy Juliusza Słowackiego, za kaplicą cmentarną, natrafimy na ustawiony u zbiegu głównych alejek kamienny, stary krzyż.
Początkowo wzięłam go za dość typowy, XIX - wieczny krzyż centralny, jaki fundowało się zwyczajowo przy zakładaniu cmentarza.
(...) Czyżby upamiętnienie z okresu Wielkiej Wojny?
Najwyraźniej w miejsce dawnych inskrypcji ktoś położył warstwę betonu (kruszącą się obecnie i obsypującą), a na niej wyrył nazwiska.

Karolino – wydaje mi się, że może to być krzyż centralny przerobiony na upamiętnienie poległych. Pod tynkiem jest chyba piaskowiec. Raczej nie dotyczy I wojny światowej tylko wojny francusko-pruskiej 1870-1871.
Od frontu na tablicy wyryto ewangelię wg. św. Jana – może dlatego płyta ta nie została zniszczona ?
“Ich bin die Auforstehung und das Leben, wer an mich glaubt wir leben in Ewigkeit Joh. 11, 25-26” - "Ja jestem zmartwychwstaniem i życiem. Kto we mnie wierzy, choćby i umarł, żyć będzie na wieki” (J 11, 25-26)
Na płycinach z boku i zapewne także z tyłu (obecnie przykryte tablicą z polskim tekstem) są inicjały imion i nazwiska. W trzech miejscach jest napis VOM (czyli z) i nazwy miejscowości, których nie potrafię odcyfrować …
Sprawdziłem kilka nazwisk w pruskich Verlustlisten 1914-1919. W większości ich nie ma, a jeżeli już są, to nie te imiona i z innego regionu. Więc to nie I w.ś. Verlustlisten z 1870-1871 sprawdzać nie będę bo jest ich ponad … 270 i trzeba sprawdzać na piechotę, nie ma wyszukiwarki .

[Karolina Kot]

Dziękuję! Przynajmniej I Wojnę raczej mamy wyeliminowaną.

Może istnieje jeszcze inny trop. Może w Międzylesiu działał lazaret wojenny z lat wojennych 1870-1871 albo 1866? I to, co tu widzimy, to pozostałość po kwaterze wojennej?
W okolicznych miastach trafiały się podobne obiekty.
Chociażby w Wałbrzychu.
Jeszcze bardziej podobny krzyż na mogile znajdziemy na cmentarzu w Ząbkowicach Śląskich.

[Gniewko]

Po raz pierwszy jestem sceptyczny.
Dlaczego?
Ano dlatego, że na jednej z tablic widać słowo: 'Fundatoren"
Cmentarz w 1863 roku został rozbudowany.
Jesli macie szybsze przeglądarki od mojej do sprawdźcie proszę "Register zum Verzeichnisse der Kunstdenkmaeler der Provinz Schlesien". może tam coś wylezie.
Zmartwychwstanie i Życie jest popularnym motywem.
A nazwiska częściowo sprawdziłem. Są regionalne. głównie z Bystrzycy.

[krzymen]

Ano dlatego, że na jednej z tablic widać słowo: 'Fundatoren"

Na której tablicy Zdjęcie nr 4 ?

[Gniewko]

Tak. Chyba dobrze policzyłem. A potem jest lista nazwisk.

[krzymen]

Karolino - czy można prosić o powiększenie tablicy z fotki nr 4 ? Może da się zwiększyć kontrast ?

[Gniewko]

Tak czy siak jutro mam wolne i kopnę się tam. Docisnę każdą furtę To będzie fajny Kot Sylwester

[Gniewko]

Wróciłem.
Międzylesie skąpane w deszczu (tam zawsze jest jakoś inaczej), ale cieplutko (9 stopni).
Oczywiście slowo "fundatoren" nie istnieje
W 1946 z Mittelwalde wyjechało 20 wagonów wypełnionych Wypędzonymi. Pozostała garstka osób, bez których nie dałoby się wtedy normalnie funkcjonować. Między innymi nauczyciele i pastorzy.
Pierwsza osoba, którą zagadnąłem na ulicy pytając o plebanię rozgadała się. Naopowiadała mi historii na kilka wątków. Ale o krzyżu wiedziała tylko to, że jest...
Epidemiczny.
Tak uczono jej mamę zaraz po wojnie w szkole.
Obecny proboszcz niewiele umiał powiedzieć, ale skontaktował się z lokalnym pasjonatem historii i kamieniarzem, który wymienił jedną z tablic. Oprócz tego wskazał mi miejsce na cmentarzu, gdzie nikt chowany być nie chce z powodu opowieści o "dołach przesypanych wapnem".

Potem pół godziny gadałem telefonicznie z byłym proboszczem, który obecnie mieszka w Świdnicy. Oprowadził mnie po mieście, ale w kontekście krzyża uważał, że na jego cokole wymienione są ofiary Wielkiej Wojny. Nie przekonał mnie.
Z całą pewnością sa tam nazwiska z trzech okolicznych terenów ["Vom Fuhr" czytelne to obszar na wschód od Międzylesia - po stronie czeskiej, nad rzeczką Morawą - Fuhrstliche Lichten Steinsche Forst, majątek ziemski, nazwa dziś zanikła], które nie powtarzają się na pomniku poświęconym żołnierzom w innej części miasta.
A obok krzyża - jakieś 10 metrów dalej jest kwatera wojenna dwóch braci, którzy na obelisku są też wymienieni.

Chyba czas sięgnąć do literatury. Jednego Białego Kruka udało mi się cudem zdobyć dziś w Kłodzku. Odbieram go w poniedziałek.

Jeszcze jedno: na cokole poniżej jednej z tablic dostrzegłem cyfrę "2" jako ostatnią w rzędzie. Wiadomo, że wyobraźnia podpowie wszystko co chce się ujrzeć, ale może jest to jednak zatarta data 1832. Data epidemii cholery...

[buba]

Oprócz tego wskazał mi miejsce na cmentarzu, gdzie nikt chowany być nie chce z powodu opowieści o "dołach przesypanych wapnem".

To mnie zaciekawilo. Czemu nikt nie chce tam byc chowany? Nieboszczykowi to juz chyba powinno byc obojetne gdzie lezy?