Założono go w XIX wieku. Warzono w nim wielkopolskie piwo, w tym słynnego portera krotoszyńskiego aż do końca roku 2000. XXI wiek przyniósł całkiem nieźle prosperującemu zakładowi upadek.
Obecnie charakterystyczne zabudowania z kominem stoją praktycznie niewykorzystywane. Tuż obok nich wyrosła wielka galeria handlowa.
Jaka przyszłość czeka krotoszyński browar?
KROTOSZYN: Stolica powiatu kiedyś piwem stała. Dziś to już tylko historia
Browar Krotoszyn, choć od kilku lat piwa już nie produkuje, ciągle żyje w pamięci smakoszy Wielkopolskiego, Mocarnego czy Koźlaka. Piwo w Krotoszynie produkowano przez ponad wiek, jednak na stałe zapisało się ono w historię Krotoszyna.
Nazywano go Błękitnym Browarem. Ciemny Koźlak eksportowany był nawet za ocean. W roku 2000 firma przeżywała rozkwit. Nikt nie przypuszczał, że koniec tego roku będzie początkiem końca Browaru Krotoszyn.
Początki browarnictwa w Krotoszynie
Piwa produkowano w Krotoszynie od dawna. Zapewne pierwsze powstawały w chwili lokacji miasta, jednak musiały być to małe, czy rzemieślnicze browary. Do XVIII w. piwo produkowano w klasztorze. Pod koniec ówczesnych lat 60. u zbiegu ulic Sienkiewicza, Rawickiej, Zacisze i Kobylińskiej postawiono masywne ceglane budynki, początkowo służące jednemu z trzech miejskich browarów, tj. browarowi Baumgarta. W 1886 roku piwowarzy Baumgarta oddali jednak pole bardziej prężnemu Krotoszyńskiemu Browarowi Parowemu Heppnera i Katzenellbogena, a budynki zmodernizowali dla potrzeb przetwórstwa mięsnego. Tak powstały Krotoszyńskie Zakłady Przetwórstwa Mięsnego, z powodzeniem produkujące przez 120 lat najwyższej jakości produkty mięsne na rynek krajowy i na eksport.
Browar Parowy Heppner i Katzenellbogen
Początki Browaru Krotoszyn sięgają połowy XIX wieku. Założony został przez firmę niemiecką, później przeszedł w ręce żydowskie. Produkcja piwa ruszyła w roku 1896, jednak pierwsze wzmianki historyczne datowane są na rok 1865, kiedy postawiono pierwszy budynek od frontu ul. Słodowej. Drugi budynek przy ul. Słodowej powstał w 1892 r. Do 1920 roku firma funkcjonowała pod nazwą Krotoszyński Browar Parowy Heppner i Katzenellbogen. W 1919 zakład wykupił Bank Związku Kółek Zarobkowych i oddał na własność utworzonej w tym celu polskiej spółce akcyjnej Browar Krotoszyński Towarzystwo Akcyjne.
W wolnej Polsce
W okresie międzywojennym browar produkował 40 tys. hektolitrów piwa rocznie. W 1921 r. dyrektorem browaru był Stefan Nożyński. W 1929 r. na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu zdobył złoty medal za piwo oraz za dobre i celowe urządzenie browaru. W tym samym okresie rozpoczął się kryzys światowy i różne firmy bankrutowały i ogłaszały upadłość. Tak stało się i w Krotoszynie w 1935 r., gdzie z całego browaru czynna była jedynie słodownia. Licytacja komornicza rozpoczęła się 14 listopada 1935 r. Oceniono majątek do licytacji na kwotę 1 mln 300 tys. 910 zł. Czy była to duża kwota? Ciężko określić dokładną wartość, ale jeżeli 1 gram złota kosztował wówczas 5,92 zł, a dzisiaj 170 zł, to byłaby to dzisiaj kwota w przeliczeniu na podstawie złota równa 37 mln 357 tys. 212,9 zł. Dodatkowo w 1936 r. oskarżono byłego dyrektora Browaru Krotoszyńskiego niejakiego Tundaka, który mieszkał wówczas w Poznaniu. Zarzucano mu nadużycia skarbowe, za co Urząd Kontroli Skarbowej wymierzył mu karę 5 tys. zł (na tej samej podstawie byłoby to dziś 143 tys. 581,8 zł). Tundak miał ponoć sprzedawać drożdże browarniane mistrzom piekarskim do wypieku ciasta (mistrzów tych UKS ukarał karą po 500 zł). Przewód sądowy wykazał jednak, że po wyjściu ustawy drożdżowej Tundak zakazał sprzedawać drożdże do wypieku, a sprzedawano je jedynie na paszę dla bydła i świń. Mistrzowie piekarscy również potwierdzili tę wersję wydarzeń, że kupowali je jedynie jako pasze, więc sąd po naradzie zwolnił wszystkich oskarżonych od winy i kary. Browar zaczynał jednak wychodzić z kryzysu, a pracownicy, jak i dyrekcja browaru chętnie składali datki na rzecz Lokalnego Komitetu Obywatelskiego do walki z bezrobociem.
Piwo w PRL-u i III RP
Po zakończeniu II wojny światowej krotoszyński browar został, jak wiele innych firm - znacjonalizowany. Początkowo nazywał się: Ostrowskie Zakłady Piwowarskie - Browar w Krotoszynie, potem Wielkopolskie Zakłady Piwowarskie - Browar w Krotoszynie, a w 1995 r. - browar stał się spółką z ograniczoną odpowiedzialnością, a właścicielem został Lech Browary Wielkopolskie. W 1997 r. firmę sprzedano spółce Porion z Warszawy. Nadszedł pozornie złoty okres. Wyeksportowano Ciemnego Koźlaka do Stanów Zjednoczonych, planowano zakup linii do puszkowania, a także produkowano eksportowe piwo do Chin, na bazie ryżu i słody Golden Dragon. W grudniu 2000 r. firmę planowano sprzedać. Niestety akt notarialny został podpisany, a nabywca nie zapłacił. W 2001 r. zarząd spółki złożył wniosek do sądu o upadłość. W 2004 r. sprzedano obiekt na galerię, jednak te plany nie zostały zrealizowane. W 2012 r. niedaleko powstała Galeria Krotoszyńska, która w 2019 r. rozrosła się o dawne tereny browaru. Został budynek przy ul. Słodowej. Po dawnych krotoszyńskich browarach została jedynie nazwa ulicy i wspomnienia...
Łukasz Cichy
11 stycznia 2021
Źródło: krotoszyn,naszemiasto.pl
Zdjęcia wykonałam w lipcu 2021 roku.
Lokalizacja
