Bytom - KWK Centrum

Posty: 585
Rejestracja: piątek 04 lis 2016, 18:51
Lokalizacja: Bytom

Bytom - KWK Centrum

Postautor: Velder » wtorek 30 kwie 2019, 23:13

Na przestrzeni ostatniego stulecia, w Bytomiu czynnych było aż 8 kopalń węgla kamiennego. Obecnie, z tej liczby pozostała w zasadzie tylko jedna – KWK Bobrek, która jeszcze do niedawna razem z KWK Centrum fedrowała pod wspólną nazwą KWK Bobrek-Centrum.

Na skutek szeroko pojętych względów ekonomicznych, zakład górniczy został jednak kilka lata temu podzielony, a KWK Centrum przeznaczona do likwidacji.
Od tego momentu jej zabudowania jeden za drugim odchodzą powoli do historii, mimo że kopalnia jeszcze w zeszłym roku świętowała jubileusz 140-lecia swojego istnienia…


Ale po kolei.
(Uwaga, zaraz nastąpi spora ściana tekstu ;) )

Za początek KWK Centrum uznaje się rok 1878, kiedy na powierzchnię wyjechała pierwsza tona węgla, wydobyta z pokładu 404 na głębokości 231 m. Właścicielem kopalni była wówczas spółka Schlesische A.G für Bergbau Und Zinkhüttenbetrieb.

Uruchomiono ją na polach górniczych nieczynnych kopalń cynku i ołowiu, których zasoby płytko zalegających złóż uległy już wyczerpaniu się. To od tych pól wzięła ona swoją pierwszą nazwę: „Karsten-Centrum” (Karsten to nazwisko nadradcy górniczego i hutniczego o dużych zasługach dla śląskiego przemysłu cynku).
Posiadała początkowo trzy szyby – pierwsze dwa o nazwach I i II (przyszłe "Rejtan" i "Skarga") zgłębiono w latach 1872 – 78. Sięgały one do głębokości 231 m. Trzeci natomiast, głęboki na 85 m szyb o nazwie "Vüllers" (dzisiaj "Staszic"), zakład odziedziczył po jednej z wspomnianych, nieczynnych kopalń galmanu.

Na mapie z 1883 r (1).JPG
Na mapie z 1883 r (1).JPG (127.51 KiB) Przejrzano 11639 razy

Podczas głębienia nowych szybów, jak i w pierwszych latach wydobycia, kopalnia borykała się ze sporym zagrożeniem wodnym. Silne dopływy wód do wyrobisk powodowały nieraz tygodniowe, a nawet miesięczne przestoje w wydobyciu.
Najpoważniejsze wdarcie się wód do kopalni zdarzyło się w 1890 roku, w wyniku czego została ona praktycznie zatopiona na okres 2 lat.

W celu uporania się z problemem odwadniania kopalni, w szybie "Staszic" zainstalowano wydajną, lecz olbrzymich rozmiarów pompę z napędem Hoppego, która potrafiła wygenerować moc 1200 KM. Zabieg ten nie tylko umożliwił uratowanie kopalni, ale także pogłębienie szybów w następnych latach oraz osiągnięcie znacznej jak na owe czasy głębokości 372 m.
W tym okresie wybudowano także bocznicę kolejową, rozbudowano kotłownię i uruchomiono płuczkę węgla. Szyb Staszic natomiast, przekształcono w główny szyb wentylacyjny kopalni.

Wzrastające zapotrzebowanie na węgiel na początku XX wieku skłoniło do dalszego rozwoju kopalni. Postanowiono sięgnąć do głębiej zalegających pokładów węgla, posiadających lepsze parametry jakościowe. W latach 1904 - 1914 pogłębiono i zmodernizowano główne szyby kopalni, osiągając głębokość 774 m. Udostępniono tym samym min. pokłady 407 i 410 oraz najbogatszy z nich - 510, którego grubość przekraczała nawet 9m.
Dodatkowo, podczas wierceń rozpoznawczych natrafiono w jednym z otworów na wydajne źródło solanki, w którą do celów leczniczych zaczęto zaopatrywać bytomskie szpitale i łaźnie.

KWK Centrum na poczatku XX wieku (1).JPG
KWK Centrum na poczatku XX wieku (1).JPG (84.35 KiB) Przejrzano 11639 razy
KWK Centrum na poczatku XX wieku (2).JPG
KWK Centrum na poczatku XX wieku (2).JPG (98.19 KiB) Przejrzano 11639 razy


Po zakończeniu I Wojny Światowej, kopalnia Centrum znalazła się po stronie niemieckiej.
W 1925 r. została wprowadzona blokada celna na polski węgiel, w związku z czym zapanowała pomyślna koniunktura na rodzimy surowiec. Kopalnie niemieckie (w tym również KWK Centrum) przeżywały w tym okresie ogromny postęp w zakresie technicznym jak i wydajności. W latach 20. zakład zwiększył swoje wydobycie ponad 3-krotnie, osiągając w 1929 roku próg 1,5 mln ton węgla na rok.

Silna rozbudowa frontu eksploatacyjnego wiązała się jednak z problemami.
Coraz częściej pojawiały się pożary endogeniczne, wstrząsy i tąpania. Z tego powodu od 1934 roku w kopalni dokonano zmian w eksploatacji pokładów węgla - nastąpiło przejście z systemu filarowego na system ścianowy z zawałem stropu, a do ścian zastosowano wytrzymalszą obudowę stalową. Trzy lata później ukończono także głębienie nowego szybu wentylacyjnego o nazwie "Piekary", który umożliwił udostępnienie północno-wschodniej części złoża. Na powierzchni natomiast zmodernizowano kotłownię i przystąpiono do budowy prażalni, nowej sortowni i płuczki. Zajęto się również uporządkowaniem terenu kopalni – wykonano m.in. brukową drogę z chodnikami, nasadzenia drzew, wybudowano markownię, a przed budynkiem dyrekcji stanął pomnik górnika (obecnie przeniesiony pod dawną cechownię KWK Rozbark).

Na mapie z lat  30. (2).JPG
Na mapie z lat 30. (2).JPG (154.96 KiB) Przejrzano 11639 razy
KWK Centrum lata 1920-40 (1).JPG
KWK Centrum lata 1920-40 (1).JPG (91.78 KiB) Przejrzano 11639 razy
KWK Centrum lata 1920-40 (2).JPG
KWK Centrum lata 1920-40 (2).JPG (96.83 KiB) Przejrzano 11639 razy
KWK Centrum lata 1920-40 (3).JPG
KWK Centrum lata 1920-40 (3).JPG (96.76 KiB) Przejrzano 11639 razy
KWK Centrum lata 1920-40 (4).JPG
z pomnikiem górnika na pierwszym planie
KWK Centrum lata 1920-40 (4).JPG (102.29 KiB) Przejrzano 11639 razy

Posty: 585
Rejestracja: piątek 04 lis 2016, 18:51
Lokalizacja: Bytom

Re: Bytom - KWK Centrum

Postautor: Velder » wtorek 30 kwie 2019, 23:40

Działania wojenne nie wyrządziły w kopalni poważniejszych szkód. Przejęty przez władze polskie zakład był de facto w pełnej gotowości do pracy, lecz na skutek wielu trudności technicznych, organizacyjnych i kadrowych, wydobycie zdołano ustabilizować dopiero z początkiem lat 50.
Wkrótce zakład stanął jednak przed kolejnym problemem – powoli kurczącymi się zasobami złóż. Znaczna część zasobów (i tak już niewielkiego pola górniczego) była bowiem uwięziona w dotąd nietkniętym filarze ochronnym śródmieścia Bytomia. Wobec tego powstały dwie koncepcje dalszego rozwoju kopalni: pierwsza zakładała wybudowanie nowego poziomu wydobywczego na głębokości 930 m, druga natomiast – podjęcie eksploatacji w wspomnianym filarze ochronnym przy zastosowaniu podsadzki hydraulicznej, celem wypełnienia pustek poeksploatacyjnych i zmniejszenia skutków na powierzchni. Z biegiem czasu wdrożono obie.

zloze KWK Centrum (1).JPG
zloze KWK Centrum (1).JPG (227.55 KiB) Przejrzano 11637 razy

W 1950 r. kopalnia została upaństwowiona i włączona w skład Bytomskiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego.
Zmieniono także funkcjonującą od końca wojny nazwę „Centrum” na „Dymitrow” – na cześć bułgarskiego działacza komunistycznego. W 1961 roku rozpoczęto głębienie nowego szybu wentylacyjno-podsadzkowego „Witczak” do głębokości 774 m. Dwa lata później podjęto decyzję o budowie dwuprzedziałowego szybu wydobywczego „Budryk”, którym udostępniono poziom 930 m. Jednocześnie rozpoczęto także pierwsze prace wydobywcze w filarze ochronnym Bytomia. W 1979 roku kopalnia osiągnęła najwyższe w swojej historii wydobycie 12 747 t/d (~ 4,5 mln t/rok).

W 1990 roku kopalnia powróciła do swojej pierwszej powojennej nazwy – „Centrum”.
W 1993 roku zakład włączono w skład Bytomskiej Spółki Węglowej i jeszcze w tym samym roku połączono z sąsiednią KWK Szombierki. Powstały zakład górniczy „Centrum-Szombierki” funkcjonował do 1999 roku, kiedy zakończono procesy likwidacyjne KWK Szombierki.
W 2003 roku kopalnia stała się częścią Kompanii Węglowej. Pod jej zarządem nastąpiła (2005 r.) kolejna w historii zakładu konsolidacja – tym razem z KWK Bobrek.

Z początkiem 2015 roku rząd, powołując się na rzekomą nierentowność kopalni, zdecydował o jej likwidacji. Po wielotysięcznych protestach, w których uczestniczyli pracownicy kopalni oraz mieszkańcy Bytomia, władze wycofały się jednak z pierwotnych planów. Wówczas KWK Bobrek-Centrum została podzielona, a KWK Centrum trafiła do Spółki Restrukturyzacji Kopalń S.A. i rozpoczął się proces jej wygaszania.
Wydobycie w kopalni Centrum ostatecznie zakończono w maju 2015 r.

Źródło informacji: Dąbrowski W., 1998: "Kopalnia Węgla Kamiennego Centrum-Szombierki 1878-1998" + Wikipedia

Zdjęcia archiwalne pochodzą z Fotopolski, natomiast poniższe wykonałem w 2016 roku:

Bytom - KWK Centrum (1).JPG
Bytom - KWK Centrum (1).JPG (162.77 KiB) Przejrzano 11637 razy
Bytom - KWK Centrum (2).JPG
Bytom - KWK Centrum (2).JPG (184.28 KiB) Przejrzano 11637 razy
Bytom - KWK Centrum (3).JPG
Bytom - KWK Centrum (3).JPG (174.67 KiB) Przejrzano 11637 razy
Bytom - KWK Centrum (4).JPG
Bytom - KWK Centrum (4).JPG (115.57 KiB) Przejrzano 11637 razy
Bytom - KWK Centrum (6).JPG
Bytom - KWK Centrum (6).JPG (88.59 KiB) Przejrzano 11637 razy
Bytom - KWK Centrum (5).JPG
Bytom - KWK Centrum (5).JPG (116.13 KiB) Przejrzano 11637 razy
Bytom - KWK Centrum (8).JPG
Bytom - KWK Centrum (8).JPG (106.83 KiB) Przejrzano 11636 razy
Bytom - KWK Centrum (9).JPG
Bytom - KWK Centrum (9).JPG (119.37 KiB) Przejrzano 11636 razy
Bytom - KWK Centrum (7).JPG
Bytom - KWK Centrum (7).JPG (104.69 KiB) Przejrzano 11636 razy

Posty: 585
Rejestracja: piątek 04 lis 2016, 18:51
Lokalizacja: Bytom

Re: Bytom - KWK Centrum

Postautor: Velder » środa 01 maja 2019, 01:00

I parę zdjęć z 2017 roku:

Bytom - KWK Centrum (11).JPG
Bytom - KWK Centrum (11).JPG (128.66 KiB) Przejrzano 11634 razy
Bytom - KWK Centrum (12).JPG
Bytom - KWK Centrum (12).JPG (142.94 KiB) Przejrzano 11634 razy

Szyby główne kopalni (od lewej): Skarga, Rejtan i Staszic

Bytom - KWK Centrum (14).JPG
Bytom - KWK Centrum (14).JPG (141.07 KiB) Przejrzano 11634 razy

Szyb Budryk:

Bytom - KWK Centrum (13).JPG
Bytom - KWK Centrum (13).JPG (137.27 KiB) Przejrzano 11635 razy
Bytom - KWK Centrum (15).JPG
Bytom - KWK Centrum (15).JPG (105.95 KiB) Przejrzano 11635 razy
Bytom - KWK Centrum (16).JPG
Bytom - KWK Centrum (16).JPG (129.01 KiB) Przejrzano 11635 razy
Bytom - KWK Centrum (17).JPG
Bytom - KWK Centrum (17).JPG (247.88 KiB) Przejrzano 11635 razy
Bytom - KWK Centrum (18).JPG
Bytom - KWK Centrum (18).JPG (133.35 KiB) Przejrzano 11635 razy
Bytom - KWK Centrum (19).JPG
Bytom - KWK Centrum (19).JPG (127.44 KiB) Przejrzano 11635 razy
Bytom - KWK Centrum (20).JPG
Bytom - KWK Centrum (20).JPG (107.72 KiB) Przejrzano 11635 razy

Posty: 585
Rejestracja: piątek 04 lis 2016, 18:51
Lokalizacja: Bytom

Re: Bytom - KWK Centrum

Postautor: Velder » środa 01 maja 2019, 01:45

Mimo że prace likwidacyjne zabudowań KWK Centrum idą obecnie pełną parą, to zakład na szczęście nie zniknie całkowicie z powierzchni ziemi.
Ze względu na swoje wyjątkowe (wręcz „centralne” ;)) położenie nad osią ogromnej struktury geologicznej – niecki bytomskiej, zadecydowano o przekształceniu części kopalni w nowoczesną przepompownię. Jej zadaniem będzie przejmowanie spływających właśnie w to miejsce wód podziemnych z obszaru, sięgającego aż po kopalnie Saturn i Grodziec. Do tego celu ma zostać wykorzystany najgłębszy szyb kopalni – „Budryk” oraz dodatkowo „Staszic”. Główna pompownia umieszczona będzie na poziomie 774 m, natomiast urządzenia pomocnicze zlokalizowane zostaną na poziomach 930 m i 250 m. Dziś w rejonie KWK Centrum przepompowuje się 9,3 m³ wody na minutę, a docelowo ta ilość ma wzrosnąć aż trzykrotnie.

Wykorzystanie tylko dwóch szybów do funkcjonowania pompowni oznacza niestety, że pozostałe zostaną zlikwidowane. Do tej pory, taki los spotkał właśnie szyb „Skarga”, którego wieżę rozebrano w kwietniu 2018 roku.
Zakończenie procesów likwidacyjnych przewidziane jest na koniec 2020 roku.

Poniżej kilka ujęć kopalni, już bez "Skargi":

KWK Centrum lipiec 2018 (1).JPG
KWK Centrum lipiec 2018 (1).JPG (97.92 KiB) Przejrzano 11635 razy
KWK Centrum lipiec 2018 (2).JPG
KWK Centrum lipiec 2018 (2).JPG (120.01 KiB) Przejrzano 11635 razy
KWK Centrum lipiec 2018 (3).JPG
KWK Centrum lipiec 2018 (3).JPG (127.74 KiB) Przejrzano 11635 razy
KWK Centrum lipiec 2018 (4).JPG
KWK Centrum lipiec 2018 (4).JPG (126.62 KiB) Przejrzano 11635 razy
KWK Centrum lipiec 2018 (5).JPG
KWK Centrum lipiec 2018 (5).JPG (117.63 KiB) Przejrzano 11635 razy

Posty: 27835
Rejestracja: niedziela 08 lut 2015, 20:46
Lokalizacja: Frankenstein

Re: Bytom - KWK Centrum

Postautor: Karolina Kot » czwartek 02 maja 2019, 07:52

Zdjęcia ze stycznia 2019 roku:
Załączniki
Styczeń 2019 - studium destrukcji (3).JPG
Styczeń 2019 - studium destrukcji (3).JPG (125.78 KiB) Przejrzano 11611 razy
Styczeń 2019 - studium destrukcji (2).JPG
Styczeń 2019 - studium destrukcji (2).JPG (121.55 KiB) Przejrzano 11611 razy
Styczeń 2019 - studium destrukcji (1).JPG
Styczeń 2019 - studium destrukcji (1).JPG (91.52 KiB) Przejrzano 11611 razy
Styczeń 2019 - studium destrukcji (6).JPG
Styczeń 2019 - studium destrukcji (6).JPG (120.84 KiB) Przejrzano 11611 razy
Styczeń 2019 - studium destrukcji (5).JPG
Styczeń 2019 - studium destrukcji (5).JPG (113.77 KiB) Przejrzano 11611 razy
Styczeń 2019 - studium destrukcji (4).JPG
Styczeń 2019 - studium destrukcji (4).JPG (121.52 KiB) Przejrzano 11611 razy
"Wiele zabytków przeszłości, co jeszcze wczoraj istniały, jutro zniknie bezpowrotnie. (...) Obowiązkiem żyjących jest zebrać te ułomki i okruchy najdroższych pamiątek przeszłości i w pamięci przyszłych pokoleń zapisać..."

Posty: 27835
Rejestracja: niedziela 08 lut 2015, 20:46
Lokalizacja: Frankenstein

Re: Bytom - KWK Centrum

Postautor: Karolina Kot » niedziela 16 cze 2019, 10:07

Minęło pół roku.
Nie do uwierzenia... Nie ma już kopalni.
Załączniki
Połowa czerwca 2019 (1).JPG
Połowa czerwca 2019 (1).JPG (104.6 KiB) Przejrzano 11326 razy
Połowa czerwca 2019 (2).JPG
Połowa czerwca 2019 (2).JPG (109.47 KiB) Przejrzano 11326 razy
Połowa czerwca 2019 (3).JPG
Połowa czerwca 2019 (3).JPG (70.81 KiB) Przejrzano 11326 razy
Połowa czerwca 2019 (4).JPG
Połowa czerwca 2019 (4).JPG (111.27 KiB) Przejrzano 11326 razy
Połowa czerwca 2019 (5).JPG
Połowa czerwca 2019 (5).JPG (116.03 KiB) Przejrzano 11326 razy
Połowa czerwca 2019 (6).JPG
Połowa czerwca 2019 (6).JPG (64.16 KiB) Przejrzano 11326 razy
Połowa czerwca 2019 (7).JPG
Połowa czerwca 2019 (7).JPG (117.76 KiB) Przejrzano 11326 razy
Połowa czerwca 2019 (8).JPG
Połowa czerwca 2019 (8).JPG (124.96 KiB) Przejrzano 11326 razy
Połowa czerwca 2019 (9).JPG
Połowa czerwca 2019 (9).JPG (105.93 KiB) Przejrzano 11326 razy
Połowa czerwca 2019 (10).JPG
Połowa czerwca 2019 (10).JPG (114.04 KiB) Przejrzano 11326 razy
Szyb Staszic.JPG
Szyb Staszic.JPG (108.87 KiB) Przejrzano 11326 razy
Szyb Rejtan.JPG
Szyb Rejtan.JPG (91.58 KiB) Przejrzano 11326 razy
Szyb Budryk.JPG
Szyb Budryk.JPG (84.65 KiB) Przejrzano 11326 razy
"Wiele zabytków przeszłości, co jeszcze wczoraj istniały, jutro zniknie bezpowrotnie. (...) Obowiązkiem żyjących jest zebrać te ułomki i okruchy najdroższych pamiątek przeszłości i w pamięci przyszłych pokoleń zapisać..."

Posty: 585
Rejestracja: piątek 04 lis 2016, 18:51
Lokalizacja: Bytom

Re: Bytom - KWK Centrum

Postautor: Velder » poniedziałek 16 wrz 2019, 23:34

Muszę niestety cofnąć wątek nieco w czasie, bo odkopałem właśnie zaległe zdjęcia. Dużo zdjęć...
Zdjęcia te miały być w założeniu wrzucane na forum sukcesywnie, dopóki były jeszcze w miarę aktualne... ale wyszło jak zawsze i ostatecznie zaległy w jakimś ciemnym zakamarku dysku ;).
Myślałem czy by sobie ich nie odpuścić, ale skoro z kopalni już i tak wiele nie zostało...

No dobra leci styczeń:
Załączniki
styczen (1).JPG
styczen (1).JPG (81.45 KiB) Przejrzano 10931 razy
styczen (2).JPG
styczen (2).JPG (104.8 KiB) Przejrzano 10931 razy
styczen (3).JPG
styczen (3).JPG (137.81 KiB) Przejrzano 10931 razy
styczen (4).JPG
styczen (4).JPG (93.52 KiB) Przejrzano 10931 razy
styczen (5).JPG
styczen (5).JPG (145.85 KiB) Przejrzano 10931 razy
styczen (6).JPG
styczen (6).JPG (137.2 KiB) Przejrzano 10931 razy

Posty: 585
Rejestracja: piątek 04 lis 2016, 18:51
Lokalizacja: Bytom

Re: Bytom - KWK Centrum

Postautor: Velder » poniedziałek 16 wrz 2019, 23:36

Luty.
Zęby koparek powoli zbliżają się głównego budynku przeróbki, tymczasem symbol zdobiący jego szczyt - metalowy orzeł wygląda, jakby powoli przymierzał się do „odlotu”.
Załączniki
luty (1).JPG
luty (1).JPG (106.41 KiB) Przejrzano 10930 razy
luty (2).JPG
luty (2).JPG (144.22 KiB) Przejrzano 10930 razy
luty (3).JPG
luty (3).JPG (197.22 KiB) Przejrzano 10930 razy
luty (4).JPG
luty (4).JPG (104.72 KiB) Przejrzano 10930 razy
luty (5).JPG
luty (5).JPG (149.63 KiB) Przejrzano 10930 razy
luty (6).JPG
luty (6).JPG (105.22 KiB) Przejrzano 10930 razy
luty (7).JPG
luty (7).JPG (123.42 KiB) Przejrzano 10930 razy
luty (8).JPG
luty (8).JPG (100.76 KiB) Przejrzano 10930 razy

Posty: 585
Rejestracja: piątek 04 lis 2016, 18:51
Lokalizacja: Bytom

Re: Bytom - KWK Centrum

Postautor: Velder » poniedziałek 16 wrz 2019, 23:38

Marzec.
Załączniki
marzec (1).JPG
marzec (1).JPG (100.98 KiB) Przejrzano 10930 razy
marzec (2).JPG
marzec (2).JPG (100.75 KiB) Przejrzano 10930 razy
marzec (4).JPG
marzec (4).JPG (129.93 KiB) Przejrzano 10930 razy
marzec (5).JPG
marzec (5).JPG (114.9 KiB) Przejrzano 10930 razy
marzec (6).JPG
marzec (6).JPG (113.76 KiB) Przejrzano 10930 razy
marzec (7).JPG
marzec (7).JPG (70.96 KiB) Przejrzano 10930 razy

Posty: 585
Rejestracja: piątek 04 lis 2016, 18:51
Lokalizacja: Bytom

Re: Bytom - KWK Centrum

Postautor: Velder » poniedziałek 16 wrz 2019, 23:46

Kwiecień.
Załączniki
kwiecien (1).JPG
kwiecien (1).JPG (141.59 KiB) Przejrzano 10929 razy
kwiecien (2).JPG
kwiecien (2).JPG (155.42 KiB) Przejrzano 10929 razy
kwiecien (3).JPG
kwiecien (3).JPG (128.77 KiB) Przejrzano 10929 razy
kwiecien (4).JPG
kwiecien (4).JPG (113.96 KiB) Przejrzano 10929 razy
kwiecien (5).JPG
kwiecien (5).JPG (132.81 KiB) Przejrzano 10929 razy
kwiecien (6).JPG
kwiecien (6).JPG (141.8 KiB) Przejrzano 10929 razy
kwiecien (7).JPG
kwiecien (7).JPG (167.38 KiB) Przejrzano 10929 razy
kwiecien (8).JPG
kwiecien (8).JPG (160.29 KiB) Przejrzano 10929 razy
kwiecien (9).JPG
kwiecien (9).JPG (122.09 KiB) Przejrzano 10929 razy
kwiecien (10).JPG
kwiecien (10).JPG (121.38 KiB) Przejrzano 10929 razy


phpbb 3.1 styles demo

Wróć do „Kopalnie”

Kto jest online

Użytkownicy przeglądający to forum: Obecnie na forum nie ma żadnego zarejestrowanego użytkownika i 2 gości