Postautor: Markot Roman » czwartek 09 cze 2022, 14:50
Ostatnio z lwowskiego archiwum dostałem skany katastru józefińskiego i franciszkańskiego dla Zręczyc z Wolą, Zagórzan, Zalesian, Podolan i Stryszowej. Dokumentom tego typu, trudno zarzucić brak wiarygodności, prezentują opis zagród, mieszkańców, szczegółowe dane struktury własnościowej gruntów, zbieranych plonów w tamtym czasie. Szkoda, że nie wszyscy autorzy poważnych monografii, np. Gminy Gdów nie korzystają z takich źródeł. Z tego powodu w publikacji powstaje historyczna luka, a czasem wręcz padają opisy nie mające nic wspólnego z prawdą.
Pierwszy, pełny rejestr zabudowy, stosunków własnościowych na Woli Zręczyckiej i jej mieszkańców, wykazuje kataster józefiński spisany w 1787 roku. Wówczas właścicielem wolskich dóbr był Piotr Małachowski, które nabył po Franciszku Sędzimirze. W tym czasie do niego należały także sąsiednie: Zręczyce, zachodnia część Zagórzan, (wschodnią trzymała wtedy księżna (-) Lubomirska), oraz część Podolan, (reszta wsi była w posiadaniu Anny, Teresy Grzębskiej, wdowy z Niegowici). Majątki te Małachowski przejął drogą koligacji rodzinnych, od spadkobierców po Franciszku Szwarzenberg – Czerny. h. Nowina, zmarłym w 1764 roku. Córka Franciszka, Teresa Szwarzenberg - Czerny wyszła za Jana, Antoniego Łochockiego z Łochocina h. Junosza. A z kolei córka Jana, Antoniego, Kordula, Jadwiga Łochocka, została pierwszą żoną Piotra Małachowskiego. Kiedy zmarła w 1789 roku, poślubił hr. Teklę Wodzicką. Stąd został dziedzicem m.in. Woli Zręczyckiej, urodzony w 1730 roku w zacnej rodzinie szlacheckiej, h. Nałęcz, s Adama i Anny Rosnowskiej. Piastował wiele godności, jako starosta oświęcimski i przedborski, kasztelan wojnicki, wojewoda krakowski, marszałek Trybunału Głównego Koronnego w Piotrkowie. Okolice Gdowa odwiedzał raczej rzadko, z pewnością uczestniczył przy sypaniu kopców na granicach swoich dóbr w 1787 roku. Pod koniec życia na stałe mieszkał w Niedźwiedziu k/ Limanowej, gdzie zmarł i został pochowany w 1799 roku.
Co najmniej od 1779 roku, przez kilkanaście lat, być może nawet do śmierci pryncypała, dobra Małachowskiego koło Gdowa, w tym Wolę Zręczycką, dzierżawił szlachcic Piotr Mączyński. Był pełnomocnikiem dziedzica w czasie spisu katastralnego w 1786-87 roku, w jego imieniu podpisywał wszelkie dokumenty, rejestry i protokoły z opisu granic. Mieszkał z żoną Barbarą Deszkowską i rodziną w zręczyckim dworze, stąd zarządzał wszystkimi majątkami dworskimi. Z gdowskich metryk wiadomo, że ich dzieci to: ur. ok. 1770 Zuzanna, zm. 24 marca 1790, 19 kwietnia 1779 ur. Wojciech, 31 stycznia 1780 ur. Ludwika, 22 stycznia 1781 ur. Józefa, 26 listopada 1782 ur. Elżbieta,15 października1783 ur.Teresa, zm. 20 grudnia 1784, 7 listopada 1784 ur. Karol, 4 luty 1786 ur.Marciana, 7 maja 1787 ur. Katarzyna, zm. 10 lipca 1787, 22 listopada 1789 ur. Katarzyna, zm. 19 stycznia 1790 roku.
Z katastru józefińskiego dowiadujemy się, że wójtem na Woli Zręczyckiej w 1787 roku był Tomasz Ćwik, zaś mężami zaufania: Marcin Chmielek i Szymon Woytas (Wojtas), wszyscy niepiśmienni.
Według katastru na Woli stało 7 zagród, wszystkie drewniane pod strzechą.
Pod nr 1 - chałupa, stajnia, stodoła z ogrodem na jarzyny Jana Kozła.
Pod nr 2 - chałupa z ogrodem Jana Kawy
Pod nr 3 - chałupa Tomasza Ćwika, szopa, stodoła z ogrodem.
Pod nr 4 - chałupa, stodoła z ogrodem Marcina Chmielka,
Pod nr 5 - folwark pański, obora, stodoła z ogrodem przy folwarku.
Pod nr 6 - chałupa, stodoła z ogrodem Wojciecha Łaciaka.
Pod nr 7 - chałupa, szopa, stodoła Szymona Woytasa.
Ogólna powierzchnia gruntów na Woli wg spisu w 1787 roku wynosiła 384 morgi, (1 mórg -1600 sążni). W tym 60,5 morgów ornego, 42 morgów łąk i pastwisk, oraz 281.5 morgów pańskiego lasu zwany Klukosz i Rasiki.
Pola obsiewano żytem, jęczmieniem i owsem, żyta zebrano 236 korców, jęczmienia 39 korców, a owsa 272 korce. Z łąk zebrano 233 cetnarów siana, i 63 cetnary potrawu. Z lasu pozyskano 242 sążnie twardego drzewa, i 103 sążnie miękkiego.
Poniżej 7 kart katastru Woli z 1787 roku.
-
Załączniki
-
- Karta 1.JPG (262.04 KiB) Przejrzano 3094 razy
-
- Karta 2.JPG (254.86 KiB) Przejrzano 3094 razy
-
- Karta 3.JPG (268.16 KiB) Przejrzano 3094 razy
-
- Karta4.JPG (252.79 KiB) Przejrzano 3094 razy
-
- Opis granic 1.JPG (184.02 KiB) Przejrzano 3094 razy
-
- Opis granic 2.JPG (263.68 KiB) Przejrzano 3094 razy
-
- Opis granic 3.JPG (228.19 KiB) Przejrzano 3094 razy