Smugi (Smugen) to niewielka, przygraniczna osada, położona w powiecie ostrowskim, w gminie Sośnie. Nie ma tu dziś zbyt wiele domów, jednak jeszcze na przełomie XIX i XX wieku dosłownie roiło się od drewnianych wiatraków.
Było ich tu kilka - na archiwalnych mapach jest ich zatrzęsienie.
Domyślam się, że wszystkie posiadały konstrukcję koźlaka.
Niestety, do naszych czasów nie przetrwał żaden z nich... poza jednym wyjątkiem.
Relikt wiatraka stoi sobie zapomniany i dobrze ukryty w krzakach.
Jest nim masywny, drewniany kozioł z dobrze zachowanym sztembrem, zastrzałami i konstrukcyjną belką, zwaną mącznicą. Sztember, wykonany z grubego pnia drzewa, sprawia wrażenie "zwiniętego", zupełnie jak gdyby ktoś go wykręcił jak mokre pranie.
Nic w tym dziwnego - to właśnie ten element przez dziesięciolecie stanowił układ nośny całej konstrukcji, obracanej podczas ustawiania wiatraka pod wiatr. Wiatraki zawsze przekręcano w tym samym kierunku (najczęściej zgodnie z ruchem wskazówek zegara) właśnie po to, by nie rozwarstwić i nie doprowadzić do pęknięcia sztembra. W efekcie po latach słup przybierał formę z lekka skręconą, a tym bardziej było to widoczne, im był starszy.
Co ciekawe - w trawie, w ruinach wiatraka zalegały fragmenty kwarcytowych płytek. Po ich ułożeniu okazało się, że stanowiły one pozostałości kamienia młyńskiego o typie francuza.
Kiedy wiatrak się rozpadł, kamień spadł z wysokości drugiej kondygnacji, rozbijając się przy tym na kawałki.
Zdjęcia wykonał mój kolega z drużyny, nieuleczalnie i beznadziejnie zakażony bakcylem dawnego młynarstwa.