Grabownica – wiatrak "holender"

[Karolina Kot]

We wsi Grabownica, położonej w powiecie kieleckim, w gminie Łopuszno, znajduje się niesamowicie interesujący obiekt.
Trafiłam na niego przypadkiem, wcielając się w "obłędnego rycerza" i - niczym Don Kichot - polując na wiatraki.
Niepotwierdzona informacja zagnała mnie aż pod same niemal Kielce. Oj, warto było...

Drewniany młyn wiatrowy z Grabownicy, o konstrukcji "holendra", zbudowany został w 1920 roku. Chociaż dziś nie posiada już śmigieł, nadal jest użytkowany zgodnie z przeznaczeniem.
Aktualnie działa w oparciu o napęd elektryczny.
Budynek jest bardzo zadbany, jego przesympatyczny właściciel dba o urządzenia, a w dodatku chętnie udostępnił wnętrze tego pięknego reliktu minionego czasu.
Wyszłam z wiatraka uśmiechnięta, biała od mąki, z gęsią skórką na rękach i nowymi wiadomościami.
DZIĘKUJĘ!

Lokalizacja

[Karolina Kot]

Próbowałam sobie przypomnieć, gdzie mi się z tymi całymi wiatrakami tak zaczęło i jestem pewna, że "to" stało się właśnie tu, w Grabownicy, w roku 2014, kiedy pan Czesław Ciszek pozwolił mi wdrapać się na samą górę młyna, pokazał, jak wyglądają rolki, na których obraca się czapa holendra i co to jest mlewnik. Nie przypuszczałam wówczas, że kiedyś sama będę obsługiwać wiatrak, ale - jak widać - wciągnęło mnie tamtego dnia na amen.
Wiatrak z Grabownicy z młynem wiatrowym ma już niewiele wspólnego, kiedy patrzę teraz na swoje zdjęcia, widzę to doskonale. Uderza w oczy zasklepiony blachą okrągły otwór na wał skrzydłowy oraz razi brak koła palczastego. Jest to obecnie po prostu piętrowa konstrukcja wykorzystywana jako młyn. Ale dobrze, że chociaż tak i oby jak najdłużej!

Poniżej nieco odgrzewany artykuł na temat tego miejsca:

To jeden z ostatnich takich wiatraków. Jeszcze miele

Takie wiatraki praktycznie zniknęły już z wiejskiego krajobrazu. Jeden z nielicznych zachował się jeszcze w Grabownicy, blisko drogi z Łopuszna do Małogoszcza.

To drewniany wiatrak typu holenderskiego. Posiadał ruchomą wieżyczkę ze śmigłami (skrzydłami), którą obracano tak, aby jak najlepiej wykorzystać siłę wiatru. Można go nazwać „Wędrowcem”, ponieważ przywędrował do Grabownicy z Krasocina. Według opisu „Przyrodniczej ścieżki dydaktycznej Klubu 4H Grabownica” zbudował go tam w 1920 r. Stefan Adamski dla swojego syna Bronisława. W 1938 r. ten syn rozebrał wiatrak, przewiózł do Grabownicy i złożył na wzgórzu obok miejsca zwanego Żwirownią.

W latach 50. doprowadzono do niego prąd elektryczny i właściwie przestał być wiatrakiem, bo skrzydła przestały być potrzebne. Już bez nich kupił w 1995 r. obiekt Czesław Ciszek i do dziś wykorzystuje go jako młyn. Od kilku lat miele już tylko zboże na paszę dla zwierząt, zapewnia jednak, że gdyby popyt na mąkę wrócił, może jej mielenie wznowić. Wszystkie niezbędne urządzenia się zachowały i są sprawne.

Ten młyn-wiatrak ma trzy kondygnacje. Zaraz po wejściu rzuca się w oczy przybita do belki tabliczka z napisem: „Palenie policyjnie wzbronione”. Pochodzi z czasów okupacji hitlerowskiej. – Od góry był taki sam napis po niemiecku – wyjaśnia Czesław Ciszek. Opowiada, że w czasie okupacji Niemcy przejęli wiatrak. Bronisław Adamski za mielenie mąki nie tylko na ich potrzeby został wywieziony do obozu koncentracyjnego Auschwitz. Udało mu się przeżyć i wrócił do Grabownicy.

Janusz Kędracki
8 lipca 2017
Źródło: kielce.wyborcza.pl

[Zbigniew]

Drobna poprawka: mojemu Dziadkowi Adamskiemu było Stanisław, nie Stefan. Reszta się zgadza.

[Karolina Kot]

Bardzo dziękuję za sprostowanie!

Serdecznie pozdrawiam!