Pradła - relikty zakładu hutniczego

[Karolina Kot]

W Pradłach (powiat zawierciański), w roku 1835, staraniem Banku Polskiego, który podpisał umowę z dziedzicem okolicznych dóbr, Stojowskim, rozpoczęto budowę wielkiego pieca wraz z całą infrastrukturą wszelakich kanałów, śluz i sztucznych stawów oraz wieżą wyciągową napędzaną kołem wodnym.
Dwa lata później zakład uruchomiono uzyskując po raz pierwszy wysokiej jakości surówkę wytworzoną z wykorzystaniem węgla drzewnego.
Z pierwszej partii pradelskiego żelaza wykuto wówczas krzyż, znajdujący się przy reliktach huty po dziś dzień.
Produkt wytworzony w wielkim piecu trafiał przez wiele lat do odległych hut, m.in. do Huty Bankowej w Dąbrowie Górniczej i do huty w Sosnowcu.

Kres istnienia zakładu hutniczego przyniosło Powstanie Styczniowe. Obiekt został wówczas spalony i już nigdy go nie odbudowano.
Niszczejące z roku na rok ruiny w końcu rozebrano. Pozostały po nich porośnięte trawą nasypy, relikt murowanej z wapiennego kamienia ściany wielkiego pieca, słabe zarysy głównego kanału oraz przede wszystkim duże zwaliska żużli i węgla drzewnego, będące namacalnym dowodem istnienia w Pradłach przemysłu.

Wiadomości zanotowałam podczas wycieczki pod patronatem Towarzystwa Jurajskiego. O wielkim piecu z ogromna pasją opowiadał wówczas pan Adam Bakalarczyk.

Lokalizacja obiektu
Prezentowane poniżej szkice pochodzą z tablicy informacyjnej, wystawionej staraniem Towarzystwa Jurajskiego.

[Karolina Kot]

Związki żelaza do wytopu w okolicach Pradeł pozyskiwano z tzw. rudy darniowej. W miejscach "rudonośnych" uprawy udawały się dużo gorzej, a na powierzchni zaoranej ziemi występowały charakterystyczne, brunatne, ciężkie bryłki.

Jako uzupełnienie wątku żelaznego pozwolę sobie zamieścić fotografie wykonane dnia 3 maja 2014 roku pod wieżą wyciągową wielkiego pieca w Porębie, gdzie pan Adam uskuteczniał wytop żelaza z rudy darniowej przy pomocy dymarki na węgiel drzewny i miechy.