Strażnicy Czasu

W przeszłości Kalisz wielokrotnie nawiedzały epidemie - najczęściej cholery.
Cmentarz "Cholerynka" funkcjonował aż do II wojny światowej

Pierwsza opisana zaraza miała miejsce w Kaliszu w 1282 roku, a więc na terenie nowo lokowanego miasta. Morowe powietrze grasowało potem w 1306, a także 1331, 1360 i 1368 roku.

W latach 1466/67 panowała epidemia dżumy, która spowodowała śmierć czwartej części ludności miasta. Wróciła w 1606 r.. W "Kronice Miasta Kalisza" czytamy, że "Członkowie rady miejskiej opuścili miasto. Na posterunku pozostał tylko burmistrz Wojciech Molenda i hetman miejski Kozieoko. W czasie epidemii wywieszano czarne płachty na ratuszu, bramach miejskich i przy drogach ku przestrodze przyjezdnych."

Z "Kroniki" dowiadujemy się także, że w lipcu 1653 wielu mieszkańców miasta zmarło na przywleczoną z Poznania zarazę. Zapowietrzonych wygnano za mury miasta i ostrożnie podawano im ochłapy żywności. Zaraza wybuchła na Przedmieściu Wrocławskim i szybko rozszerzała się na cały Kalisz. Przywleczenie moru przypisano Żydom i próbowano przeciwdziałać klęsce przez wypędzenie ich z grodu. Razem z wieloma mieszkańcami miasto opuściły też władze miejskie. Nasilenie zarazy osłabło dopiero w styczniu 1654 r. Śmierć zabrała ponad 300 osób, co stanowiło naówczas dziesiątą część ludności Kalisza.

Dżuma wróciła latem 1656, kiedy pochłonęła wszystkich mieszkańców ul. Wrocławskiej, a także część członków magistratu. Kolejne ofiary zarazy były w latach - 1659, 1667, 1693, 1700, 1708 i 1770.

Z kolei cholera po raz pierwszy pojawiła się na przełomie lat 1830 i 1831 i zabrała w Kaliszu ponad 300 ofiar. Wróciła latem 1852 r., głównie w dzielnicy żydowskiej. To wtedy powstał w tym czasie cmentarz choleryczny przy ul. Cmentarnej. Według Bogumiła Kunickiego chowano wówczas po 30 osób dziennie. Wielu mieszkańców opuszczało miasto, niektórzy rozkładali się obozami na Rypinku i Czaszkach. Cholera wracała w 1866 r. i wśród żołnierzy w 1873, a potem jeszcze w 1893 r.

"Cholerynka", choć nieużywana od końca XIX wieku, była ogrodzona jeszcze w okresie międzywojennym. Po wojnie górka służyła jeżdżącym na sankach dzieciakom, a dzisiaj stoi tam tylko blok mieszkalny i symboliczny krzyż.

Z innych epidemii kroniki wymieniają: tyfus plamisty, który w 1848 r. epidemia pochłonął wiele ofiar, głównie spośród Żydów. Wrócił w 1881 r. W 1874 r, była odra, a w 1879 czarna ospa, której ofiarą padły 153 osoby.