Jest to niezbyt imponujących rozmiarów i zapewne mocno już przekształcony obiekt o charakterze wyżynnym, założony na planie wydłużonego owalu. Jego majdan jest płaski, do dziś nie zachowały się czytelne pozostałości wałów.
Podczas mojej wizyty natrafiłam na ślady wykopu sondażowego. Okazało się, że badania były prowadzone w czerwcu 2018 roku.
Od 31 maja do 3 czerwca członkowie Studenckiego Koła Naukowego Archeologów Uniwersytetu Wrocławskiego prowadzili wykopaliska przy wieży ciśnień w Kamiennej Górze. Prace archeologiczne miały charakter badań sondażowych, ich celem było zweryfikowanie chronologii średniowiecznego grodziska.
Z dość skromnych źródeł studenci dowiedzieli się, że już na początku XIII wieku na Górze Zamkowej miał powstać strategiczny punkt obserwacyjny. Ulokowanie warowni było powiązane prawdopodobnie z osobą Henryka I Brodatego, który na szczycie Góry Zamkowej miał zamiar ulokować "Strażnicę kraju" tzw. straże, obiekt strzegący przeprawy przez szlaki handlowe. Lokacja miasta na prawie niemieckim nastąpiła znacznie później bo dopiero w połowie XIII wieku, wtedy przy grodzie wykształciła się osada targowa. Niewątpliwie więc kolebką Kamiennej Góry jest właśnie Góra Zamkowa i tam należało szukać tych najwcześniejszych reliktów osadniczych. Problem, z którym musieli się zmierzyć studenci polegał na tym, że polana szczytowa została bardzo mocno zmodyfikowana w XIX/XX wieku i duża cześć grodu została zniszczona.
Studenci założyli wykop archeologiczny o wymiarach 2x3 metry w zachodniej części grodu właściwego- majdanu. Tam właśnie, ze względu na strukturę geomorfologiczną terenu, spodziewali się znaleźć pozostałości po konstrukcjach grodu.
Badania sondażowe, które przeprowadzali miały na celu ukazanie i przebadanie układu warstw stanowiska, czyli stratygrafii. Na terenie, na którym prowadzili badania, w przeszłości nie były prowadzone żadne prace archeologiczne. Przed rozpoczęciem badań w terenie studenci dowiedzieli się jedynie o nadzorze archeologicznym podczas budowy wodociągów w 1966 roku, lecz podczas owej kwerendy nie natrafiono na materiał zabytkowy. Na Górze Zamkowej podczas wojen śląskich znajdował się również szaniec z okresu wojny siedmioletniej. Materiał z tego czasu również został pozyskany.
Pierwsza warstwa wykopu zawierała materiał przemieszany; monety z lat 1920-1945, ceramikę średniowieczną i porcelanę nowożytną. Co ciekawe w tej warstwie natrafili również na późnośredniowieczny kafel piecowy, którego obecność prawdopodobnie wskazuje na to, że dana warstwa została nasypana być może nawet z odległego miejsca.
Kolejną warstwę stanowił drobny żwir i niestety ta warstwa pod względem zabytków była bardzo jałowa i na tej podstawie można stwierdzić, iż również mogła zostać nawieziona w czasach nowożytnych w celu wyrównania terenu (był bardzo mocno modyfikowany w XIX wieku i może mieć to związek z umiejscowieniem ośrodka wypoczynkowego na Górze Zamkowej w XX wieku).
Dopiero dotarcie do trzeciej warstwy pozwalało na stwierdzenie, iż studenci znajdowali się przy warstwie użytkowej, która istniała już za czasów funkcjonowania grodu. Na głębokości około metra ukazała się warstwa silnie przepalona, która świadczyła o tym, że w przeszłości na grodzie wybuchł pożar. W owej warstwie spalenizny znaleźli 2 bełty grotu z kuszy, które wskazywać by mogły na działania militarne prowadzane na tym terenie. W tej warstwie znajdowały się również liczne fragmenty ceramiki i kawałki kafli piecowych. Z ustaleń przyszłych archeologów wynika, że ceramika datowana może być wstępnie na pierwszą połowę XIII wieku lub nawet wcześniej. Znaleźli także kilka zabytków wykonanych z metali kolorowych, które dopiero zostaną zidentyfikowane podczas konserwacji w laboratorium uniwersyteckim. Pozyskane zabytki datowane są szeroko na XII-XV wiek, czyli również na okres funkcjonowania Straży.
Dwie pierwsze warstwy zostały nawiezione na grodzisko w czasach bardziej nam współczesnych, najmłodsze zabytki datowane są na na przełom XVIII i XIX wieku. Występują razem z nowożytnymi przedmiotami późnośredniowiecznych kafli. Świadczy to o tym, że warstwy są silnie zmieszane.
Ostatniego dnia wykopalisk na głębokości około 2 metrów ukazała im się konstrukcja kamienna. Po wstępnej identyfikacji uczestnicy badań stwierdzili, że mógłby to być fragment muru bądź fundamentu budynku. Postanowili dalej kontynuować wykopaliska w celu pogłębienia swojej wiedzy, jednakże z uwagi na niewystarczającą ilość czasu nie udało im się niczego więcej ustalić. Każda warstwa została dokładnie udokumentowana oraz sfotografowana, natomiast zabytki namierzono za pomocą niwelatora. Członkowie koła naukowego przyznają, że jak na tak krótki okres udało im się odnaleźć bardzo wartościowe przedmioty i informacje.
Materiał zabytkowy został zabezpieczony w celu późniejszego opracowania. Po wnikliwej analizie i konserwacji zabytki trafią do kamiennogórskiego muzeum jako relikt najdawniejszych dziejów miasta.
Jeden z uczestników wykopalisk uważa, że władze Kamiennej Góry powinny zainteresować się zagospodarowaniem polany szczytowej na Górze Zamkowej, ponieważ jest to bardzo ważne miejsce dla miasta i jego najbardziej odległej historii.
Źródło
Grodzisko nie jest miejscem powszechnie znanym, rzadko kto je odwiedza. Brakuje mu tablicy informacyjnej (nie licząc kamiennej płyty).
Na teren zabytku dostać się można malowniczymi, kamiennymi schodkami, wiodącymi wzdłuż ogrodzenia muru cmentarnego.
Lokalizacja
LIDAR
Zdjęcia wykonałam we wrześniu 2019 roku.
