Strona 1 z 1

Potworów - grodzisko średniowieczne

: poniedziałek 09 mar 2020, 06:51
autor: Karolina Kot
Potworów (Riegersdorf) w powiecie ząbkowickim, w gminie Bardo to nieduża wieś, obecnie położona nieco z boku głównej trasy komunikacyjnej - drogi krajowej numer 8.
Nie zawsze jednak tak było.
Niegdyś przez sam środek Potworowa biegł główny dukt kupiecki prowadzący z Wrocławia, przez Ząbkowice Śląskie do Barda, Kłodzka i dalej. Dziś stara droga, przy której nadal stoją liczne kapliczki, jest zapomniana, bo przecięła ją ogromna kopalnia magnezytu.
Jak widać Potworów był niegdyś ważnym miejscem!

Podczas moich poszukiwań szybko okazało się, że poza kamiennym krzyżem pokutnym, powszechnie uważanym za jedyny zabytkowy obiekt, znajdujący się na terenie miejscowości, istnieje jeszcze znacznie ciekawszy relikt.
Jest nim pozostałość niedużego gródka stożkowatego typu motte, pochodzącego z okresu późnego średniowiecza.
Warownie tego typu zazwyczaj były posiadłościami rycerskimi. Składały się z centralnie umieszczonego kopca, na którym wznoszono wieżę mieszkalno - obronną oraz otaczającej całość fosy wypełnionej wodą oraz często także wału obronnego.

W sąsiedztwie obronnej wieży lokowano podgrodzie z chałupami i całą potrzebną infrastrukturą. Z czasem rozwinęła się z nich wieś.
A gródek? Z tego typu obiektami bywało różnie. Czasem rosły w siłę i przebudowywano je na dwory obronne i zamki, jak miało to miejsce w Owieśnie lub w Ciepłowodach. A czasem padały ofiarą najazdu, plądrowano je i palono, po czym popadały w ruinę i zapomnienie. I tak też zapewne stało się w Potworowie.
Ciekawe. Potworów = po dworów, miejsce po dworze?

Zdjęcia wykonaliśmy w lutym 2020 roku.
Lokalizacja
Dostęp do grodziska jest utrudniony, gdyż znajduje się za zabudowaniami - za domem z numerem 34. Chyba wystraszyliśmy też przy okazji okolicznych mieszkańców. ;)

Re: Potworów - grodzisko średniowieczne

: poniedziałek 01 sie 2022, 19:59
autor: damwer1
Witam, a skąd w sumie jest informacja o tym grodzisku? Czy to tylko znalezisko lidarowe? Przeglądałem rejestr i ewidencje zabytków archeologicznych i nie ma tam żadnej informacji o tym miejscu. W rejestrze zabytków nieruchomych jest niedaleko oznaczony jest fort nr 5, ale nie wiem czy chodzi o to czy o inne miejsce. Natomiast na Messtischblatach w tym miejscu jest sygnatura oznaczająca Grube, czyli kopalnie/wyrobisko. Czy aby obiekt nie jest sztucznie usypany w wyniku jej działalności? Pozdr DW

Re: Potworów - grodzisko średniowieczne

: poniedziałek 01 sie 2022, 21:00
autor: Karolina Kot
Źródła: mapa, LIDAR, starosta ząbkowicki. ;)
Nie wymyśliłam sobie tego miejsca.

:arrow: https://zabytek.pl/pl/obiekty/grodzisko-846803

Fort numer 5 to całkowicie inny obiekt.

Re: Potworów - grodzisko średniowieczne

: wtorek 02 sie 2022, 12:27
autor: damwer1
Starosta może mieć informacje tylko z ewidencji lub rejestru. A link, który wskazałaś to całkowicie inne miejsce - to grodzisko za wsią, które już nie istnieje, bo powstała tam fortyfikacja (w ewidencji to Potworów, st. 5 - inne niż fort nr 5, o którym wspomniałem). W załączniku zrzut z tym fortem, o który mi chodziło, na mapie zaznaczony jest tuż obok "grodziska" we wsi. A samo grodzisko nie jest oznaczone nigdzie. Stąd moje przypuszczenie, że jednak to jest hałda, bo Niemcy na pewno oznaczyliby wyraźny gródek w centrum wsi (tak przypuszczam). Drugi zrzut to stanowisko, do którego dałaś link. Obie widoczne sygnatury dotyczą jednego i tego samego obiektu, bo jak oboje się już przekonaliśmy dokładność oznaczeń w portalu jest dość często ... niedokładna :D

Chyba, że znalazłaś potwierdzoną informację, że w Potworowie są dwa grodziska? To już zmienia postać rzeczy. ;)

Re: Potworów - grodzisko średniowieczne

: wtorek 02 sie 2022, 22:03
autor: Karolina Kot
Rzeczywiście, straszne zamieszanie na tym portalu mapowym NID.

Potworów grodzisko.jpg
Potworów grodzisko.jpg (45.2 KiB) Przejrzano 3599 razy

To słabo czytelne "dziadostwo" to przecież fort na Pańskiej Górze, nad Bardem!
Byłam tam w listopadzie 2019 roku, ale tak się zabierałam za opis, tak się zabierałam, że do dziś na Forum go nie uświadczysz. :)

Tak to wygląda w terenie:

Fort na Pańskiej Górze (2).JPG
Fort na Pańskiej Górze (2).JPG (143.98 KiB) Przejrzano 3599 razy
Fort na Pańskiej Górze (1).JPG
Fort na Pańskiej Górze (1).JPG (63.72 KiB) Przejrzano 3599 razy
Fort na Pańskiej Górze (3).JPG
Fort na Pańskiej Górze (3).JPG (142.69 KiB) Przejrzano 3599 razy


Nadal pootrzymywać będę stanowisko, że kopiec w centrum Potworowa warty jest obejrzenia i uwagi, chociaż rzeczywiście w Planie Zagospodarowania Przestrzennego gminy Bardo nie ma w tym miejscu zaznaczonego stanowiska archeologicznego. Ale ja już widziałam kilka takich miejsc, które nie były odnotowane, a w praniu okazały się być całkiem ciekawymi reliktami przeszłości.

W sąsiedztwie tego domniemanego grodu przepływa potok, jest to cypel terasy, w dodatku położony tuż przy historycznym dukcie z Wrocławia do Barda i Kłodzka (droga pierwotnie biegła właśnie przez Potworów).
Kwestia wybierania piasku czy żwiru także nie skreśla tego obiektu - a bo to raz widzieliśmy dawne warownie potraktowane jako miejsce pozyskiwania kopalin?
O, chociażby tutaj.

No i na 100% widziałam znaczek grodziska zaznaczony na współczesnej mapie, nie jestem aż tak bystra, żeby sobie ten Potworów wymyślić, coś mnie tam w końcu zagnało. Mapy tych okolic mam w Ząbkowicach Śląskich, jak tylko tam dotrę, obiecuję wrzucić skan.

I bardzo się cieszę, że strona Strażnicy Czasu ma postać Forum, bo dzięki temu można w danym wątku dyskutować, coś podważyć, coś potwierdzić i wszystko jakoś dalej się kręci. Dziękuję za wszelkie uwagi. :D

Re: Potworów - grodzisko średniowieczne

: środa 03 sie 2022, 12:11
autor: damwer1
Też się cieszę, że można pogadać:) Co do teorii o grodzisku, zdecydowanie nie wykluczam, natomiast nasz "spór" mogłyby wyjaśnić tylko sondaże, a tych chyba nie da rady ich tam tak łatwo zrobić, bo to teren prywatny.
Wszystkie Twoje argumenty za są sensowne, lecz dla mnie kształt obiektu i fakt, że teren od północy jest wyraźną skarpą wyrobiska, wyższą niż sam kopiec, nie przekonują, że mogłoby to być motte. Przykład Jędrychowic jest nieco inny, bo tam widać wielkie, wyraźne stanowisko, które po prostu zaczęto "podgryzać". Tutaj sytuacja przypomina np. Skałkę pod Wrocławiem. Wygląda jak grodzisko, nawet „fosa” jest częściowo mokra, ale to tylko zwykłe wyrobisko, ulokowane bez żadnej wartości obronnej. Szczyt kopca jest mniej więcej na wysokości otaczającego terenu. Gdy Potworów oglądałem na żywo, od całej północnej strony wygląda to podobnie.
A jeśli chodzi o współczesne mapy, byłbym najbardziej ostrożny. W swojej pracy krótko analizuję problem właśnie w odniesieniu do lokalizacji stanowisk jako atrakcji na mapach turystycznych. Większość map mam z wydawnictwa PLAN i jest tam ogrom błędów, zarówno z lokalizacją, jak również oznaczaniem nieistniejących obiektów. Przykład z „Twojego” podwórka – Albinów, przysiółek Uciechowa, pow. dzierżoniowski. Zaznaczone grodzisko, które nie istnieje. Podobnie Szymocin (polkowicki), Grodowiec (też polkowicki, dwa grodziska, żadne nie istnieje) i wiele innych. ;)

A przy okazji zainteresowań fortami itp. Znasz mgrkę M. Filipowicza? Dostępna w sieci, szczególnie ciekawy jest katalog. Tytuł to Nowozytne_fortyfikacje_ziemne_w_Sudetach.