Sosnowiec - cerkiew prawosławna pw. świętego Aleksandra Newskiego
: sobota 20 sty 2018, 17:06
Nieistniejąca już, prawosławna cerkiew, nosząca wezwanie świętego Aleksandra Newskiego, była najstarszą z trzech tego typu świątyń, istniejących niegdyś na terenie dzisiejszego Sosnowca (do dziś przetrwała tylko jedna).
Wybudowano ją po roku 1860 na Maczkach, wówczas noszących nazwę Granica, niejako na potrzeby węzłowej, granicznej stacji kolejowej z hotelem i luksusową restauracją oraz całym zapleczem infrastruktury. Znajdowała się w bezpośrednim sąsiedztwie okazałego budynku komory celnej, była otoczona zresztą tym samym, pięknie zdobionym, kutym ogrodzeniem (ostatnie jego fragmenty zniknęły około roku 2005, trafiając na złom).
Do dziś zachowało się kilka zdjęć i starych pocztówek, przedstawiających ten obiekt.
Dzięki nim wiemy, że cerkiew z Maczek była bardzo zgrabnym pod względem architektonicznym budynkiem, wzniesionym na planie krzyża greckiego, z ośmioboczną wieżą rozplanowaną w miejscu połączenia ramion. Kopuła wieży prawdopodobnie była pozłacana.
Niestety, ta ładna i ciekawa budowla nie przetrwała do naszych czasów. Została rozebrana w latach 50. XX wieku, wcześniej jednak najpewniej wysadzono ją w powietrze (co do tego ostatniego faktu nie mam jednak ostatecznej pewności, gdyż dane zebrane od mieszkańców nie zawsze ten epizod potwierdzały).
Na podstawie badań wykopaliskowych, prowadzonych w roku 2005 w związku z planowanym zagospodarowaniem terenu udało się odsłonić fundamenty obiektu. Znaleziono także kryptę z trumną, w której spoczął prawosławny duchowny. Przy okazji odkryto nieznaną dotąd mogiłę zbiorową żołnierzy Armii Czerwonej.
Więcej na ten temat można przeczytać w wątku poświęconym wykopaliskom na Maczkach.
Lokalizacja cerkwi
Dziś po prawosławnej parafii w dawnej Granicy nie pozostało wiele. Miejsce, w którym stała cerkiew przekształcono w parking, komorę celną zburzono wiele lat temu, a zabytkowy dworzec kolejowy, na piętrze którego mieściły się carskie apartamenty, doczekał się wreszcie renowacji (na szczęście).
Nadal można obejrzeć zachowany do dziś budynek plebanii prawosławnej, a przy odrobinie szczęścia uda nam się na miejscowym cmentarzu, przy ulicy stare Maczki, natrafić na ostatnie istniejące nagrobki, zapisane cyrylicą. Pierwotnie były tu dwie nekropolie: katolicka i prawosławna, z czasem jednak ta pierwsza wchłonęła całkowicie drugą.
A ja chciałbym opowiedzieć o jeszcze jednym, mało znanym, a całkiem namacalnym relikcie zniszczonej cerkwii. Otóż po drugiej stronie torowiska, w rejonie ulicy Skwerowej i bramy wiodącej w kierunku katolickiego kościoła pod wezwaniem świętych Apostołów Piotra i Pawła na Maczkach, dostrzeżemy kamienne bloki, stanowiące obudowę i umocnienie skarpy. Są one bardzo ciekawe, okazuje się, że są one fragmentami omawianej w tym watku cerkii, wykorzystanymi wtórnie przez parafię katolicką.
I chyba dobrze, że tak właśnie się stało, bo dzięki temu, po latach, nadal możemy dotknąć dłonią murów od dawna nieistniejącego już budynku i na chociaż ułamek sekundy odbyć podróż w czasie.
Lokalizacja kamiennych fragmentów dawnej cerkwi
Wybudowano ją po roku 1860 na Maczkach, wówczas noszących nazwę Granica, niejako na potrzeby węzłowej, granicznej stacji kolejowej z hotelem i luksusową restauracją oraz całym zapleczem infrastruktury. Znajdowała się w bezpośrednim sąsiedztwie okazałego budynku komory celnej, była otoczona zresztą tym samym, pięknie zdobionym, kutym ogrodzeniem (ostatnie jego fragmenty zniknęły około roku 2005, trafiając na złom).
Do dziś zachowało się kilka zdjęć i starych pocztówek, przedstawiających ten obiekt.
Dzięki nim wiemy, że cerkiew z Maczek była bardzo zgrabnym pod względem architektonicznym budynkiem, wzniesionym na planie krzyża greckiego, z ośmioboczną wieżą rozplanowaną w miejscu połączenia ramion. Kopuła wieży prawdopodobnie była pozłacana.
Niestety, ta ładna i ciekawa budowla nie przetrwała do naszych czasów. Została rozebrana w latach 50. XX wieku, wcześniej jednak najpewniej wysadzono ją w powietrze (co do tego ostatniego faktu nie mam jednak ostatecznej pewności, gdyż dane zebrane od mieszkańców nie zawsze ten epizod potwierdzały).
Na podstawie badań wykopaliskowych, prowadzonych w roku 2005 w związku z planowanym zagospodarowaniem terenu udało się odsłonić fundamenty obiektu. Znaleziono także kryptę z trumną, w której spoczął prawosławny duchowny. Przy okazji odkryto nieznaną dotąd mogiłę zbiorową żołnierzy Armii Czerwonej.
Więcej na ten temat można przeczytać w wątku poświęconym wykopaliskom na Maczkach.
Lokalizacja cerkwi
Dziś po prawosławnej parafii w dawnej Granicy nie pozostało wiele. Miejsce, w którym stała cerkiew przekształcono w parking, komorę celną zburzono wiele lat temu, a zabytkowy dworzec kolejowy, na piętrze którego mieściły się carskie apartamenty, doczekał się wreszcie renowacji (na szczęście).
Nadal można obejrzeć zachowany do dziś budynek plebanii prawosławnej, a przy odrobinie szczęścia uda nam się na miejscowym cmentarzu, przy ulicy stare Maczki, natrafić na ostatnie istniejące nagrobki, zapisane cyrylicą. Pierwotnie były tu dwie nekropolie: katolicka i prawosławna, z czasem jednak ta pierwsza wchłonęła całkowicie drugą.
A ja chciałbym opowiedzieć o jeszcze jednym, mało znanym, a całkiem namacalnym relikcie zniszczonej cerkwii. Otóż po drugiej stronie torowiska, w rejonie ulicy Skwerowej i bramy wiodącej w kierunku katolickiego kościoła pod wezwaniem świętych Apostołów Piotra i Pawła na Maczkach, dostrzeżemy kamienne bloki, stanowiące obudowę i umocnienie skarpy. Są one bardzo ciekawe, okazuje się, że są one fragmentami omawianej w tym watku cerkii, wykorzystanymi wtórnie przez parafię katolicką.
I chyba dobrze, że tak właśnie się stało, bo dzięki temu, po latach, nadal możemy dotknąć dłonią murów od dawna nieistniejącego już budynku i na chociaż ułamek sekundy odbyć podróż w czasie.
Lokalizacja kamiennych fragmentów dawnej cerkwi