Rudniki - dworek Taszyckich

[DF_platform]

Witam.

Murowany dworek Taszyckich prawdopodobnie z końca XVIII w. lub pocz. XIX w. zwany "Wysoką Pilecką".

Dwór wraz z parkiem w Rudnikach koło Zawiercia. Budynek główny jednokondygnacjowy, częściowo podpiwniczony, ze skrzydłami flankującymi korpus od wschodu i zachodu.
W elewacji frontowej, północnej, na osi środkowej wejście główne z gankiem wspartym na czterech toskańskich kolumnach, zwieńczonym trójkątnym tympanonem.
W narożnikach południowo-wschodnim i południowo-zachodnim dwukondygnacjowe przybudówki ozdobione w zwieńczeniu gzymsem z arkaturą. W skrzydłach i w pierwszej kondygnacji
przybudówki wschodniej sklepienia kolebkowe z lunetami. W przybudówce wschodniej w pierwszej kondygnacji otwór drzwiowy i okienny w ścianie północnej, a także część otworów drzwiowych wewnętrznych zamknięte ostrołukowo.

Nazwa dworku związana jest z osobą generała województwa krakowskiego, prezesa sądu wojskowego za czasów Księstwa Warszawskiego
i prezesa lelowsko-siewierskiej izby wojskowej – Gabriela Taszyckiego (ur. 1755r. koło Zawiercia, zm. 6 marca 1809 r. w Wysokiej. Pochowany na cmentarzu przykościelnym w Chruszczobrodzie.)

Pod skarpą na wydzielonej dużej działce stał murowany (nieistniejący już dzisiaj) budynek szkolny, który był podzielony na dwie części. W połowie znajdowało się mieszkanie
z komórką dla nauczyciela, a w drugiej części znajdowała się jedna duża izba, w której odbywała się nauka lekcyjna. Przy szkole istniała działka do dyspozycji nauczyciela.
Jednoklasowa Szkoła Elementarna w Rudnikach została założona 23 listopada 1817 roku przez Wielmożnego dziedzica dóbr ziemskich królestwa Polskiego Michała Taszyckiego syna Gabriela Taszyckiego. Umieścił on w zabudowaniach dworskich Szkołę Elementarną z pomieszczeniem dla profesora. Szkoła ta funkcjonowała w zabytkowych zabudowaniach do 1940 r.

Zespół dworski, na który składają się dwór oraz park, jest wpisany do wojewódzkiego rejestru zabytków pod nr rej. A/560/95 z 30.03.1995 r.



Dziękuje i pozdrawiam.

[DF_platform]

We dworze rudnickim mieściła się rezydencja Taszyckich zwana „Wysoką Pilecką”. Michał Taszycki, rozumiejący potrzebę szerzenia oświaty wśród ludu – włościan, dokonał zapisu notarialnego w Krakowie u notariusza Floriana Choynackiego w dniu 11 listopada 1817 r., że bierze na siebie i swych sukcesorów obowiązek płacenia przez dwór co kwartał sto złotych nauczycielowi (profesorowi ), a dobra jego „Wysoka Pilecka” zobowiązuje się dawać raz na rok 400 zł na pensję nauczyciela i 10 sągów drzewa na opał. Michał Taszycki w 1818 r. wybudował szkołę w Rudnikach z pomieszczeniem dla nauczyciela, któremu na wieczne czasy dał jedną morgę gruntu na ogród. Pragnieniem dziedzica było, aby nauczyciel posiadał wysoki autorytet i spełniał bardzo ważną rolę obok księdza, w uświadamianiu i wychowaniu ludu. Odpis tego aktu podpisany przez dziedzica znajduje się dzisiaj w szkole. Stary budynek szkolny istniał w Rudnikach do 1940 r.

Do dnia dzisiejszego zachowała się także kronika szkolna pochodząca z 1871 r. oraz bardzo stare i ciekawe dokumenty związane z trzyklasową Szkołą Elementarną we wsi Rudniki, z lat 1847–1966. Są to oryginalne dokumenty ręcznie pisane w języku polskim.

Szkoła Elementarna w Rudnikach posiadała 3 oddziały, tj. klasy I, II, III. Budynek szkolny, własność dworu, usytuowany był po lewej stronie drogi wiodącej z Zawiercia do Włodowic, w pobliżu dworku, który po II wojnie światowej zajmował POM Rudniki. Poniżej pomieszczeń dworskich pod skarpą na wydzielonej dużej działce stał murowany (nieistniejący już dzisiaj) budynek szkolny, który był podzielony na dwie części. W połowie znajdowało się mieszkanie z komórką dla nauczyciela, a w drugiej części znajdowała się jedna duża izba, w której odbywała się nauka lekcyjna. Przy szkole istniała działka do dyspozycji nauczycieli. Obsadę pedagogiczną stanowił aż do 1925 r. jeden nauczyciel.

Z wykazu Szkół Elementarnych z roku 1851 wynika, że w powiecie Olkuskim Guberni Radomskich stałych szkół elementarnych było 35, nauczyciele w nich uczący byli uprawnieni do pobierania emerytury w gotowiźniei naturaliach. Powiat Olkuski w roku 1851 obejmował ziemie obecnego powiatu Olkuskiego, Zawierciańskiego, Myszkowskiego, Będzińskiego, miasta: Czeladź, Sosnowiec, Dąbrowa Górnicza, Strzemieszyce, Siewierz i Mierzęcice.
Z obecnego powiatu Zawierciańskiego są wymienione szkoły w: Kromołowie, Rudnikach, Wysoce Szlacheckiej, Ogrodzieńcu, Ryczówku, Żarnowcu, Pilicy, Wolbromiu, Szczekocinach i Włodowicach.
W dalszej odległości od Zawiercia były wymienione szkoły w Mrzygłodzie, Żarkach, Siewierzu Pierwszym i Drugim, Koziegłówkach, Koziegłowach, Gniazdowie, Gołonogu i Wolbromiu itd.
W wykazie nie było szkoły w Zawierciu, należy sądzić, że w tym okresie dzieci ze wsi Zawiercie uczęszczały do Szkoły Elementarnej w Kromołowie.

W wyposażeniu szkoły w roku 1860 znajdowały się wg spisu utensyliów :
" Stół drewniany ciesielskiej roboty, ławek pojedynczych 4 i tablice do rachunków."
Stan biblioteki obejmował :
"1. Tablic abecadłowych wzorowych szt. 14
2. Wiadomości ratowania osób w stanie pozornej śmierci będących.
3. Krótki zbiór wiadomości dla osób kończących nauki początkowe.
4. Książki czytania i rachowania.
5. Bajki i powieści pana J. Rodziszewskiego.
6. Geografia pana M. Pawliszczewa.
7. Zasady poprawnego czytania.
8. Dziełko "Tablic zamiany miar i wag Rosyjskich na Polskie"
9. Poradnik uczący sposobów ustrzeżenia się cholery i leczenia jej w razie nieobecności lekarza.
10. Przewodnik do uczenia Rachunków z pamięci."

Zespół dworski, na który składają się dwór oraz park, jest wpisany do wojewódzkiego rejestru zabytków pod nr rej. A/560/95 z 30.03.1995 r.


Opis z: http://www.sprudniki.pl