Ruiny młyna Reczkowe, Krzykawka (gmina Bolesław).

[kusmanek]

Niedaleko Krzykawki, nad wzburzonymi wodami rzeki Białej, znajdują się ruiny młyna i tartaku Piekoszewskich.
Lokalizacja na Wikimapii
Niestety nie natknąłem się nigdzie na dokładną datę powstania tego obiektu. W literaturze wzmiankuje się, że w 1783 młyn miał jeden kamień. Zaznaczony jest też na mapie Karola de Perthées z 1792 roku, z opisem Młyn Rzeczkowice:

000.jpg (198.95 KiB) Przejrzano 12052 razy

Istniał na pewno do II wojny światowej, zaznaczony jest na mapie WIG z 1942 roku:

00.jpg (76.6 KiB) Przejrzano 12052 razy

Poniżej opisałem dojazd do tego miejsca.

1.JPG (117.76 KiB) Przejrzano 12052 razy

Najłatwiej trafić do niego przy okazji wizyty w pobliskim gródku rycerskim, z drogi Krzykawka - Kuźniczka Nowa skręcić tuż obok krzyża na granicy wsi, na końcu asfaltowej drogi w prawo, na rozwidleniu leśnych dróg w lewo i już jesteśmy na miejscu:

2.JPG (116.04 KiB) Przejrzano 12052 razy

Do zobaczenia na miejscu ruiny kilku budynków:

3.JPG (126.8 KiB) Przejrzano 12052 razy

4.JPG (124.13 KiB) Przejrzano 12052 razy

Pod jednym z nich zejście do piwniczki:

5.JPG (118.74 KiB) Przejrzano 12052 razy

Zachowane detale:

6.JPG (124.38 KiB) Przejrzano 12052 razy

No i wnętrze piwniczki:

7.JPG (119.48 KiB) Przejrzano 12052 razy

Jest zalana, ale akurat woda zamarzła i da się wejść do środka.
Dobrze widać jak zbudowane były budynki, drewno o dziwo dobrze się trzyma:

8.JPG (120.59 KiB) Przejrzano 12052 razy

Na środku terenu znajduje się kapliczka. Została odremontowana w 1997 roku, wtedy też zatarto wcześniejszą datę: 1888

9.JPG (114.92 KiB) Przejrzano 12052 razy

Zachowały się relikty dawnych wykończeń, niestety tynk jest kruchy i zmywa się z deszczem.

10.JPG (118.54 KiB) Przejrzano 12052 razy

W środku wesoły, niebieskooki Św. Franciszek wita przybyłych gości otwartymi ramionami:

11.JPG (127.04 KiB) Przejrzano 12052 razy

Widok na tył kapliczki:

12.JPG (124.41 KiB) Przejrzano 12052 razy

Po lewej stronie kapliczki, w krzakach znajduje się taki oto cokół:

13.JPG (114.65 KiB) Przejrzano 12052 razy

Wygląda na podstawę krzyża, w środku posiada otwór biegnący przez całą jego długość.

Niedaleko rzeki można natrafić na żarna:

14.JPG (121.78 KiB) Przejrzano 12052 razy

Wewnątrz widać jakieś zardzewiałe mechanizmy:

15.JPG (127.04 KiB) Przejrzano 12052 razy

[kusmanek]

Nieopodal ruin, na niewysokiej wydmie znajduje się stary, dębowy krzyż.

16.JPG (114.97 KiB) Przejrzano 12045 razy

Słyszałem historię że postawiono go w tym miejscu, ponieważ w 1863 roku ginęli tu powstańcy. Miały to być oddziały Miniewskiego, wycofujące się na północ spod Krzykawki. Wydaje się być to prawdopodobne, do Polany Nullo jest raptem 1000 metrów w linii prostej. Krzyż wygląda na stary i solidny, jest nawet zaznaczony na załączonej wyżej mapie WIG.

17.JPG (121.88 KiB) Przejrzano 12045 razy

Detale:

18.JPG (120.29 KiB) Przejrzano 12045 razy

Krzyż wygląda na zupełnie zapomniany...

19.JPG (121.88 KiB) Przejrzano 12045 razy

...ktoś jednak pamięta. Pomiędzy spękane drewno Ktoś wetknął kawałek opłatka...

20.JPG (126.56 KiB) Przejrzano 12045 razy

Niestety ramiona krzyża coraz bardziej przechylają się na bok, jakby zmęczone swym sędziwym wiekiem:

21.JPG (124.19 KiB) Przejrzano 12045 razy

Idąc 300 metrów na północ od krzyża, drogąwzdłuż rzeki, natrafimy na ruiny jeszcze jednego budynku. Z mapy Wig wynika że to tartak:

22.JPG (119.39 KiB) Przejrzano 12045 razy

Niestety na tym kończy się moja relacja, nic więcej nie udało mi się odnaleźć.
Jako ciekawostkę dodam jeszcze, że 16 czerwca 1944 roku w rejonie tartaku Reczkowe przebywała część oddziału partyzanckiego Surowiec, pod dowództwem plut. "Stali". Reszta oddziału stoczyła w tym czasie walki podczas obław w Błojcu i Białej
Miejsce młyna jest urokliwe. Panującą tu ciszę podkreśla jednostajny szum Białej i głuche postukiwanie dzięcioła. Polecam zwiedzić te ruiny zwłaszcza zimą, gdy wszystko widać i ziemia jest zmarznięta.

[Karolina Kot]

Kilka moich zdjęć z tej samej wyprawy:

[kusmanek]

W poszukiwaniu śladów przeszłości bardzo lubię, kiedy przy okazji opracowywania jednego tematu, całkiem przypadkiem - ni z tąd, ni z owąd, trafiam na coś, co dotyczy innej historii, dawno już przeze mnie odłożonej "na później".
Tak było w tym przypadku. Przeglądając zasoby cyfrowe Archiwum Narodowego w Krakowie odnalazłem skan pewnej mapy z 1818 roku. I choć spleśniała i z dziurami - niezwykle istotna dla tego wątku. Zaznaczono na niej bowiem zabudowania opisywanego w tym wątku gospodarstwa.
Okazuje się, że oprócz właściwego młyna, mieścił się tam także tartak ("Piła") i olejarnia ("Olearnia"). Interesujący jest zwłaszcza ten ostatni budynek. Ciekawi mnie, z czego w zasadzie przed laty otrzymywano olej? Z lnu? Rzepaku? Słonecznika? I jak w zasadzie taka olejarnia wyglądała? Czy podobnie jak urządzenia do otrzymywania oliwy z oliwek?

20210220_233506.jpg (191.26 KiB) Przejrzano 6621 razy

Źródło: Archiwum Narodowe w Krakowie, sygn. 29/663/0/6/662
https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/en/ ... a/14814377

[Karolina Kot]

Olejarnia to był zwykły, najczęściej drewniany budyneczek, raczej niewielki.
W środku znajdowało się palenisko z kociołkiem lub beczułką, gniotownik, prasa.
Co ciekawe, oleju pierwotnie się nie tłoczyło, a biło. I w dodatku biło się go specjalnym urządzeniem, zwanym szlagiem - stąd właśnie wzięło się znane powiedzenie "A niech cię szlag trafi".

[kusmanek]

To faktycznie ciekawe - myślałem, że używano do tego napędu koła wodnego. W wyobraźni miałem tłocznie oliwy z kołem młyńskim, jakie dane mi było oglądać na greckich wyspach
Dobry opis funkcjonowania takiej olejarni można znaleźć tutaj:
http://skansen-studzionki.pl/przemysl-l ... ochotnicy/

[Karolina Kot]

Mogło i tak być, koło wodne jest jak najbardziej pożądane. Kto wie, czy do tłoczenia oleju w osadzie Reczkowe nie zastosowano urządzeń podobnych do tych znanych m.in. z foluszy.

[kusmanek]

Coś czuję, że trzeba będzie kiedyś znów wybrać się w teren Może uda się zidentyfikować pozostałości budynków. Co ciekawe, olejarnia była chyba na drugim brzegu Białej. I ciekawy jest też kopiec zaznaczony obok nazwy "Stawki" - jest dobre czytelny do dziś, zwłaszcza na cieniowanym modelu terenu z lidara. kiedyś nawet myślałem, że to jakaś mogiła powstańców spod Krzykawki, ale wychodzi na to, że jednak nie