Niedzica - kościół pw. św. Bartłomieja

Posty: 203
Rejestracja: poniedziałek 03 lut 2020, 15:59

Niedzica - kościół pw. św. Bartłomieja

Postautor: Jan Poszeptynski » poniedziałek 23 mar 2020, 15:18

W centralnej części Niedzicy znajduje się gotycki kościół pod wezwaniem świętego Bartłomieja.
Datowany jest on na początek XIV wieku, jednak niektórzy historycy sztuki dopatrują się w nim fragmentów XIII wiecznych. Miał bowiem powstać z przebudowy wcześniejszej stojącej w tym miejscu budowli. Na pewno fundacja świątyni wiąże się z ówczesnymi właścicielami miejscowości – rodziną Berzeviczy, których herb umieszczono na zworniku sklepienia. W XIV wieku opiekę nad kościołem sprawowali kartuzi z niedalekiego Czerwonego Klasztoru.
Od połowy wieku XVI przez przeszło sto lat świątynia pełniła funkcję zboru protestanckiego, jako, że właściciele wsi przeszli na to właśnie wyznanie. Z czasem została jednak przywrócona do kultu katolickiego.
Największa tragedia nawiedziła budowlę w 1900 roku, kiedy pożar strawił dach oraz wieżę. W trakcie odbudowy przywrócono ich oryginalny wygląd.
W architekturze kościoła widoczne są przede wszystkim elementy gotyckie. Świadczą o tym Ostrołukowe okna i portale, krzyżowo – żebrowe sklepienie prezbiterium czy skarpy przy ścianach. Wewnątrz odkryto pozostałości polichromii z początku XV wieku przedstawiającej scenę Ukrzyżowania oraz cykl Dziesięciu Przykazań Bożych i Siedmiu Grzechów Głównych.
Wyposażenie kościoła jest późniejsze. Ołtarz główny powstał w stylu barokowym, zaś ołtarze boczne są rokokowe. Na ścianie zobaczyć można niezwykle cenne części gotyckiego tryptyku z tak zwanej szkoły sądeckiej przedstawiające sceny z życia świętego Bartłomieja.
Kościół w Niedzicy należy do najstarszych w regionie i jego odwiedzenie jest wspaniałą lekcją historii tych okolic.

ObrazekObrazekObrazekObrazekObrazekObrazekObrazekObrazekObrazekObrazek

Posty: 203
Rejestracja: poniedziałek 03 lut 2020, 15:59

Re: Niedzica - kościół św. Bartłomieja

Postautor: Jan Poszeptynski » poniedziałek 23 mar 2020, 15:20

Pierwsze wiadomości o kościele św. Bartłomieja pochodzą z 1325 roku- to budowla murowana z kamienia łamanego, orientowana i jednonawowa. Jej zamknięte trójbocznie (z centralnym gotyckim oknem) i podparte skarpami – prezbiterium, jest niższe i węższe od nawy.

Na północnej ścianie kościoła znajduje się gotycki tryptyk, przedstawiający życie i męczeństwo patrona świątyni – św. Bartłomieja. Dzieło pochodzi z 1452 roku i jest – niestety-niekompletne. Część zaginęła bezpowrotnie, część znajduje się w muzeum w Budapeszcie, ale i tak z tego co pozostało, można sporo dowiedzieć się o Świętym – Święty Bartłomiej głosił słowo Boże w Indiach. Uzdrowił córkę króla Polemiusza z choroby lunatycznej, którą spowodował diabeł. Gdy diabeł schronił się w świątyni pogańskiej, także i tam dopadł go Święty, ale zanim wypędził precz, kazał mu własnoręcznie porozbijać pogańskie bożki. Pod wpływem tych cudów król Polemiusz przyjął chrzest wraz z całą swoją rodziną.
ObrazekObrazekObrazekObrazekObrazekObrazek

Posty: 203
Rejestracja: poniedziałek 03 lut 2020, 15:59

Re: Niedzica - kościół św. Bartłomieja

Postautor: Jan Poszeptynski » poniedziałek 23 mar 2020, 15:22

Skazany na śmierć Bartłomiej został wcześniej obdarty ze skóry, a prowadzony na miejsce kaźni, musiał dodatkowo nieść na kiju swoją skórę. Cała powyższa historia opowiedziana obrazek po obrazku, jest dokładnie zilustrowana na tryptyku. Finał jej znajdziemy w bogato zdobionym, rokokowym ołtarzu głównym z 1770 roku. Najpierw widzimy jak jeden z aniołów porwał skórę Męczennika i niesie ją ku niebiosom a następnie, zwracając wzrok ku obrazowi w centrum ołtarza, jesteśmy świadkami koronacji św. Bartłomieja, koroną męczeństwa. Po obu stronach ołtarza – figury węgierskich świętych, Stefana i Władysława, a bardziej na zewnątrz – tradycyjnie już, Świętych Piotra i Pawła. W górnej części ołtarza, w ośmiokątnej ramie – obraz św. Anny Samotrzeciej, a powyżej, w glorii – rzeźba Boga Ojca. Dwaj, uzbrojeni w ogniste miecze aniołowie, o rozmiarach ludzkich postaci, strzegą podstawy ołtarza. Na drzwiczkach zaś, prowadzących na jego zaplecze, widnieją wizerunki patriarchów narodu wybranego – Mojżesza i Aarona. Ponad ołtarzem, w zworniku gotyckiego, żebrowego sklepienia widnieje herb fundatorów kościoła – Berzeviczych. Przedstawia on kozła wspinającego się na tylnych łapach, który obecnie jest herbem gminy Łapsze Niżne.

ObrazekObrazekObrazekObrazekObrazekObrazek

Posty: 203
Rejestracja: poniedziałek 03 lut 2020, 15:59

Re: Niedzica - kościół św. Bartłomieja

Postautor: Jan Poszeptynski » poniedziałek 23 mar 2020, 15:23

Najstarszymi pamiątkami kościoła jest m.in. odkryta podczas prac konserwacyjnych polichromia gotycka z około 1420 roku. Na całej szerokości południowej ściany prezbiterium, pozostał z tamtych czasów napis w języku niemieckim, o treści:”Spowiedź bez żalu, miłość bez wierności, modlitwa bez serdeczności są daremnym działaniem”.
ObrazekObrazekObrazekObrazekObrazekObrazek

Posty: 203
Rejestracja: poniedziałek 03 lut 2020, 15:59

Re: Niedzica - kościół św. Bartłomieja

Postautor: Jan Poszeptynski » poniedziałek 23 mar 2020, 15:25

Schematyzmy diecezji spiskiej podają, że parafia w Niedzicy istniała już w 1278 roku. Mógł to być kościółek drewniany, zbudowany przez ludność zbiegłą z Polski, podlegającą jurysdykcji proboszcza spiskiego. Tak osadę jak i kościół mogli zniszczyć Tatarzy w 1287 roku. Pierwsza pewna wiadomość o kościele św. Bartłomieja fundowanego przez Kokosza Berzeviczego pochodzi z 1325 roku. kiedy Kokosz nadał probostwo i patronat nad kościołem kartuzom z Czerwonego klasztoru.
ObrazekObrazekObrazekObrazekObrazekObrazek

Posty: 203
Rejestracja: poniedziałek 03 lut 2020, 15:59

Re: Niedzica - kościół św. Bartłomieja

Postautor: Jan Poszeptynski » poniedziałek 23 mar 2020, 15:27

Kościół p. w. św. Bartłomieja w Niedzicy do lat 80-tych XX w. był jednym z wielu podobnych na Spiszu. niczym nie wyróżniającym się. Podjęte w 1984 r. prace remontowe oraz konserwatorskie kościoła, prowadzone głównie przez Andrzeja i Antoniego Guzików z Krakowa, zmieniły zasadniczo zawartość i charakter jego wnętrz. Powrót do pierwotnego, malarskiego wystroju kompletnie zachowanego późnobarokowego i rokokowego drewnianego wyposażenia, odkrycie rysunków, inskrypcji i malowideł ściennych z różnych okresów historycznych, w tym najcen­niejszych gotyckich, renesansowych i barokowych, jak ich niekonwencjonalna ekspozycja, uczyniły kościół w Niedzicy jednym z najbogatszych w zabytkową zawartość o wysokich walorach i najpiękniejszych na polskim Spiszu.
ObrazekObrazekObrazekObrazekObrazekObrazek

Posty: 203
Rejestracja: poniedziałek 03 lut 2020, 15:59

Re: Niedzica - kościół św. Bartłomieja

Postautor: Jan Poszeptynski » poniedziałek 23 mar 2020, 15:28

W 1326 roku proboszcz spiski wcielił tę plebanię do klasztoru i potwierdził jego prawo do pobierania dziesięcin. Kościół musiał zatem powstać w czasie lokowania wsi, w latach 1308-1312, lub nieco później, lecz przed 1325 rokiem. Nie jest rozstrzygniętym jednoznacznie, czy wzniesiony przez Kokosza kościół jest obecnym murowanym, czy był drewniany. Ostatnie badania konserwatorskie udowodniły, że budowa obecnego lub przebudowa wcześniejszego miała miejsce najpóźniej w latach 1370-80. Z tego czasu pochodzą kamienne mazwerki w oknach prezbiterium.
ObrazekObrazekObrazekObrazekObrazek

Posty: 203
Rejestracja: poniedziałek 03 lut 2020, 15:59

Re: Niedzica - kościół św. Bartłomieja

Postautor: Jan Poszeptynski » poniedziałek 23 mar 2020, 15:30

W architekturze kościoła widoczne są przede wszystkim elementy gotyckie. Świadczą o tym Ostrołukowe okna i portale, krzyżowo – żebrowe sklepienie prezbiterium czy skarpy przy ścianach. Wewnątrz odkryto pozostałości polichromii z początku XV wieku przedstawiającej scenę Ukrzyżowania oraz cykl Dziesięciu Przykazań Bożych i Siedmiu Grzechów Głównych.
Wyposażenie kościoła jest późniejsze. Ołtarz główny powstał w stylu barokowym, zaś ołtarze boczne są rokokowe. Na ścianie zobaczyć można niezwykle cenne części gotyckiego tryptyku z tak zwanej szkoły sądeckiej przedstawiające sceny z życia świętego Bartłomieja.
Kościół w Niedzicy należy do najstarszych w regionie i jego odwiedzenie jest wspaniałą lekcją historii tych okolic.

ObrazekObrazekObrazekObrazekObrazekObrazek


phpbb 3.1 styles demo

Wróć do „Województwo małopolskie”

Kto jest online

Użytkownicy przeglądający to forum: Obecnie na forum nie ma żadnego zarejestrowanego użytkownika i 4 gości