Tarnów - dworzec kolejowy

[Karolina Kot]

Tarnowski dworzec, obsługujący dziś pociągi międzynarodowej linii kolejowej E30 Zgorzelec-Medyka, niewątpliwie należy do najładniejszych obiektów tego typu w Polsce. Zwłaszcza po ukończonym w roku 2010 remoncie.
Monumentalny budynek położony jest w południowej części miasta, w znacznym oddaleniu od rynku, przy ulicy Dworcowej.
Zbudowano go w latach 1906-10 według projektu wiedeńskiego architekta E. Baudischa jako trzeci w tym miejscu, zastępując starszą budowlą tego typu.
Całość składała się z trzech części: głównej, najwyższej, zlokalizowanej pośrodku i mieszczącej hol dla podróżnych, oraz dwóch niższych skrzydeł bocznych.
We wnętrzu pierwotnie dominowała secesja - wystrój był tak bogaty, że dworzec kojarzyć się mógł raczej z rezycencją, niż z obiektem użyteczności publicznej.
Zwracały uwagę rzeźbione drzwi, sztukaterie, witraże zamontowane w oknach oraz umieszczone na ścianach ogromne obrazy z górskimi pejzażami, z których cztery egzemplarze zachowały się do dziś.
Perony kolejowe osłonięte były wiatami podpieranymi przez śliczne, żeliwne kolumny, obecnie pieczołowicie odnowione.

[Karolina Kot]

Tak współcześnie prezentują się perony i wnętrza dworca. Warto zwrócić uwagę na żeliwny daszek, umieszczony nad wejściem głównym. Zaopatrzono go w sygnaturę zakładu, w którym powstał.
Obecnie, poza poczekalnią i kasami biletowymi na terenie dworca mieści się także restauracja oraz galeria sztuki.

Zdjęcia wykonałam w marcu 2018 roku.

[Karolina Kot]

Warto przypomnieć także o tragicznym epizodzie z historii tarnowskiego dworca kolejowego. W dniu 28 sierpnia 1939 roku doszło tu niejako do zamachu terrorystycznego, będącego przejawem prowokacji. W okolicy skrzydła zachodniego, około godziny 23;18, eksplodował ładunek wybuchowy (były to pozostawione w sali bagażowej dwe walizki) zabijając 20 osób i raniąc 35 kolejnych oraz wyrywając ogromną wyrwę w konstrukcji budynku. Liczba ofiar najpewniej byłaby dużo wyższa, gdyby nie szczęśliwy zbieg okoliczności i spóźnienie się pociągu z Krakowa o osiem minut. Dodatkowo, zaledwie na kilka minut przed zamachem odjechał z tarnowskiej stacji wojskowy transport z wagonami zapełnionymi żołnierzami.
Sprawcą zamachu był Antoni Guzy, bezrobotny ślusarz z Bielska, który szukając pracy dołączył do Gewerkschaft Deutscher Arbeiter, a następnie identyfikował się z niemiecką mniejszością.
Dziś te smutne wydarzenia upamiętnia tablica umieszczona na elewacji.

Poniżej pozwolę sobie zacytować ciekawy artykuł, opisujący zamach na tarnowski dworzec oraz postać zamachowca.

Wybuch na tarnowskim dworcu. Zamachowiec przyjechał taksówką. Jak zginął Antoni Guzy?

– Mieszkałem wtedy, sierpniu 1939 roku na stancji w kamienicy przy Krakowskiej. Naprzeciwko Plant Klejowych. Układaliśmy się do snu, był poniedziałek, tuż po jedenastej w nocy. Nagle usłyszeliśmy ogromny, ogłuszający huk, wydawało się, że kamienica runie. Po podłodze posypało się szkło z rozbitego podmuchem okna. Pamiętam krzyki przerażonych ludzi, uciekających w popłochu z okolic dworca PKP.” Wybuch, wybuch , dworzec rozwalony!”- krzyczeli. Natychmiast ubraliśmy się z kolegami i wybiegliśmy na zewnątrz. Dworzec bardzo szybko otoczony został kordonem policji. Widzieliśmy rozerwany dach i gruzy w zachodniej części budynku. Z różnych stron, mimo późnej pory, nadchodzili gapie. Ludzie z ust do ust przekazywali sobie informację, że na dworcu wybuchła bomba zegarowa.

Tak tamten, późny wieczór 28 sierpnia 1939 roku zapamiętał 18-letni wtedy Józef Bratko z Borzęcina, późniejszy pamiętnikarz i kronikarz rodzinnej wioski. O tym, jak zapamiętał zamach na dworcu PKP w Tarnowie opowiedział mi w 1979 roku. Obchodzono wtedy okrągłą, 40 rocznicę tamtych tragicznych wydarzeń. Na placu dworcowym odbył się wiec, odsłonięto tablicę pamiątkową z nazwiskami osób, które zginęły w zamachu. Wśród zabitych przeważali mieszkańcy Powiśla Dąbrowskiego, głownie Szczucina, którzy w poczekalni 3 klasy oczekiwali na „szczucinkę”. Większość oczekujących to rodziny z dziećmi. Wracali, na kilka dni przed rozpoczęciem roku szkolnego, z wakacji w Truskawcu, modnym przed wojną ośrodku wypoczynkowym i uzdrowisku. Przeważały osoby narodowości żydowskiej.

Zamachowiec, bezrobotny ślusarz ze Skoczowa, przyjechał do Tarnowa z dwoma walizami wypełnionymi ładunkami wybuchowymi taksówką, bo w Krakowie spóźnił się na pociąg do Tarnowa. Za kurs zapłacił sporą sumę – okrągłe 80 złotych. Bagażowemu dał 50 groszy i polecił umieścić ciężkie walizy w przechowalni bagażu przy poczekalni 3 klasy.

Sam zaś, choć wiedział, co znajduje się w walizach, spokojnie przechadzał się po Plantach, potem poszedł na piwo do… poczekalni 3 klasy. Tej samej, która ucierpiała najwięcej w wyniku wybuchu bomby zegarowej. Czekał na spóźnioną luks- torpedę ze Lwowa, którą zamierzał pojechać do Krakowa.

Takie zachowanie dało potem powody do przypuszczenia, że niemiecki agent Neumann, który zwerbował Guzego do aktu dywersji, chciał by zamachowiec zginął. Polscy śledczy nie mogliby- zakładano, że Guzy zostanie złapany- wtedy trafić na trop dywersantów. Stąd podobno polecenie, by Guzy czekał na pociąg w tej poczekalni…

Bomba wybuchła, gdy był już na peronie. Tuż po wybuchu pojawili się tu kolejarze, nakazując podróżnym by nie opuszczali dworca. Guzego wraz z paroma innymi zatrzymano. Po spisaniu danych puszczono wolno, ale posterunkowy przed Hotelem Polskim, gdzie Guzy się kręcił, zauważył jego nerwowe zachowanie. Aresztowano go, trafił na policję, do prokuratury, a potem przed sąd.

Zachowywał się hardo. Powiedział co prawda, że żałuje iż zginęli ludzie (początkowo pisano o kilku ofiarach), ale stwierdził też, że nie wziął od agentów niemieckich pieniędzy za dywersje. ”Czynu przestępczego jakiego dokonałem dopuściłem się dlatego, że czuję się Niemcem”.

Jego ojciec był Polakiem, matka Niemką. Ojciec zginął na froncie I wojny, matka wychowywała go w duchu niemieckim. Pisał się „Anton Guza”, z niemiecka.

Jaki był los zbrodniarza? Aresztowany, przyznał się do winy. Ale ledwie trzy dni po zamachu Niemcy napadli na Polskę i front szybko przesuwał się w okolice Tarnowa. Jeszcze w nocy z 6 na 7 września trwał sławetny bój pod Biskupicami Radłowskim, a 7 września Niemcy byli już w Tarnowie. Co stało się z Guzym?

W czasie ledwie rozpoczętego procesu przebywał w areszcie, który ewakuowano 4 września wobec zbliżającej się niemieckiej ofensywy. Według świadków, Guzy w konwoju zachowywał się sposób arogancki i prowokacyjny. Strażnicy więzienni przekazali go wojsku, które cofało się na linię Sanu.

– Był tam mój ojciec, widział Guzego, wiedział kim jest, słyszał jak się zachowuje .Ojciec opowiadał mi wielokrotnie, że Guzy odgrażał się, że Niemcy wkrótce Polaków dopadną, oswobodzą go, a wtedy on będzie górą i zemści się na tych, którzy go teraz pilnują. Najwyraźniej jakiś wojskowy w stopniu kapitana nie wytrzymał tych pogróżek groźnego aresztanta- zamachowca. Kazał wyprowadzić Guzego z szeregu. Poszli w kierunku lasu. Tam wojskowy kazał wykopać dół i zastrzelił zamachowca- relacjonuje dziś wojenną opowieść swego ojca o ostatnich godzinach Guzego mieszkaniec Tarnowa, Zbigniew Wilczyński.

Według śledztwa niemieckiego, o którego wyniku poinformowano w maju 1941 r. Centralę ds. Grobów Pomordowanych Volksdeutschów w Poznaniu, został on rozstrzelany wraz z kilkoma innymi polskimi Niemcami w okolicach Baranowa Sandomierskiego i tam też pochowany.

Zygmunt Szych
28 sierpnia 2017
Źródło: tarnow.in

[Jarek]

Jeżeli mogę coś dodać to autorem malowideł był Edmund Cieczkiewicz adiunkt kolejowy z Nowego Sącza. Władze kolejowe zamówiły najpiękniejsze widoki Tatr i Pienin. Dla mnie jest to drugi , po Lwowskim, najpiękniejszy dworzec na linii. A poniżej widok jaki maszynistom jawi się przed wjazdem na tarnowski dworzec. Doprawdy bryła dworca jest monumentalna niczym katedra. Zdjęcie z 2016 roku.

_DSC3701.JPG (137.08 KiB) Przejrzano 8141 razy

[Jarek]

Ubiegłej niedzieli na tarnowskim dworcu spędziłem pół dnia. Bowiem zaplanowane były dwa przejazdy pociągiem retro na nieużywanej lini nr 115 zwanej potocznie "Szczucinką" Trasa jest przejezdna do Żabna i tam podążał skład złożony z historycznych wagonów ciągniętych parowozem Ty42-107 z Chabówki.

1.JPG (181.34 KiB) Przejrzano 6895 razy

1c.JPG (199.37 KiB) Przejrzano 6895 razy

Na słupie trakcyjnym po prawej widoczny kilometraż lini Kraków -Medyka podający odległość od Krakowa gł.

1a.jpg (165.46 KiB) Przejrzano 6895 razy

Tak wygląda ten imponujący dworzec z nowego wielopiętrowego parkingu przydworcowego.

1d.JPG (166.05 KiB) Przejrzano 6895 razy

[Czech]

W okresie pandemii jedyna niezamknięta galeria w Tarnowie