Świdnica - kamienie graniczne twierdzy świdnickiej / słupki forteczne

Moderator: Velder

Posty: 28025
Rejestracja: niedziela 08 lut 2015, 20:46
Lokalizacja: Frankenstein

Świdnica - kamienie graniczne twierdzy świdnickiej / słupki forteczne

Postautor: Karolina Kot » czwartek 21 gru 2023, 00:02

Na terenie parków oplatających historyczne centrum Świdnicy (Schweidnitz) napotkać można na bardzo ciekawe, kamienne słupki graniczne, wyznaczające obszar dawnej Twierdzy Świdnickiej, zbudowanej na polecenie króla Prus, Fryderyka II zwanego Wielkim, w latach 1747-1762.
Na słupkach zauważymy stylizowane litery "F" i "R".
Nie udało się jednoznacznie ustalić, czy oznaczają one skrót od „Fridericus Rex”, czy raczej od słów „Festungs Rayon”.

Słupki ponumerowane cyframi od 1 do 320 wyznaczały granicę zewnętrznego i wewnętrznego pierścienia umocnień oraz umożliwiały precyzyjną lokalizację pojedynczych odcinków twierdzy. Ich numeracja rozpoczynała się od Rogatki Wrocławskiej – bramy znajdującej się w wale zewnętrznego pierścienia umocnień (u zbiegu obecnych ulic: Wrocławskiej i Wodnej). Następnie w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara trzykrotnie spiralnie okrążała rejon twierdzy i kończyła się przy ówczesnym szpitalu Świętego Michała (w pobliżu dzisiejszego kościoła pod wezwaniem Świętego Krzyża). O drobiazgowej dokładności budowniczych twierdzy świdnickiej świadczy fakt, że wraz z jej rozbudową do numeracji dodano z czasem oznaczenia literowe, a w 1860 roku oznaczenia kreskowe (134d’, 134d”, 134d”). Kiedy 14 października 1866 roku Świdnicę ogłoszono miastem otwartym istniało już ponad 500 kamieni granicznych. 1 maja 1867 roku rozpoczęto niszczenie potężnych fortyfikacji krępujących przestrzenny rozwój miasta. Na pofortecznych terenach zewnętrznego pierścienia umocnień powstał wyjątkowy w skali Śląska malowniczy kompleks zieleni miejskiej utrzymany w duchu angielskiego parku krajobrazowego, w którym pozostawiono kilkadziesiąt kamiennych słupków. Pod koniec lat 80. XX wieku zainteresowali się nimi Andrzej Scheer (1949-2010) – od 1964 roku zajmujący się rozpoznawaniem, inwentaryzacją, fotografowaniem oraz opracowywaniem zabytków Dolnego Śląska ze szczególnym uwzględnieniem okolic Świdnicy oraz Edmund Nawrocki - autor wielu interesujących publikacji poświęconych historii Świdnicy. Jesienią 1988 roku z inicjatywy Andrzeja Scheera Komisja Opieki nad Zabytkami przy świdnickim oddziale Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego przeprowadziła pierwszą powojenną inwentaryzację zachowanych słupków.

Marian Twardowski
Źródło

Genialne opracowanie tego tematu znaleźć można właśnie pod podanym wyżej linkiem.
Plan twierdzy z pozaznaczanymi słupkami znajdziemy :arrow: tutaj
Mnie udało się odnaleźć zaledwie kilka kamieni granicznych, które pozwolę sobie zaprezentować w tym wątku. Niestety, kamienie nie będą przedstawione zgodnie z numeracją, bo na razie upolowałam zaledwie kilka sztuk, ale mam nadzieję, że wątek będzie się jednak rozwijał.

Na pierwszy z kamieni natknęłam się w holu Muzeum Dawnego Kupiectwa, mieszczącym się na rynku. Nie miałam wówczas jeszcze zielonego pojęcia, czym jest prezentowany na wystawie słupek z czerwonego piaskowca, ale zaintrygowana obiektem sfotografowałam go, mając nadzieję na rychłe wyjaśnienie jego zagadki.
Fotografie pochodzą z września 2020 roku.
Załączniki
Muzeum Dawnego Kupiectwa (1).JPG
Muzeum Dawnego Kupiectwa (1).JPG (65.01 KiB) Przejrzano 635 razy
Muzeum Dawnego Kupiectwa (2).JPG
Muzeum Dawnego Kupiectwa (2).JPG (71.78 KiB) Przejrzano 635 razy
Muzeum Dawnego Kupiectwa (3).JPG
Muzeum Dawnego Kupiectwa (3).JPG (71.38 KiB) Przejrzano 635 razy
"Wiele zabytków przeszłości, co jeszcze wczoraj istniały, jutro zniknie bezpowrotnie. (...) Obowiązkiem żyjących jest zebrać te ułomki i okruchy najdroższych pamiątek przeszłości i w pamięci przyszłych pokoleń zapisać..."

Posty: 28025
Rejestracja: niedziela 08 lut 2015, 20:46
Lokalizacja: Frankenstein

Re: Świdnica - kamienie graniczne twierdzy świdnickiej / słupki forteczne

Postautor: Karolina Kot » czwartek 21 gru 2023, 00:04

A oto kamień znajdujący się u zbiegu ulicy Komunardów, Ofiar Oświęcimskich i Parkowej, obok pawilonu handlowo - usługowego, przy alejce wiodącej do Parku Młodzieżowego. Mijałam go wielokrotnie, przejeżdżając tuż obok Archimedesem, zupełnie nieświadoma istnienia tego ciekawego artefaktu.
Słupek forteczny zachował się w dobrym stanie, chociaż jeden z jego boków jest nieco uszkodzony. Nosi numer 59a. Prawdodpobnie, mimo znacznych przekształceń okolicy, jest to jego pierwotna lokalizacja.
Załączniki
Ulica Komunardów, słupek 59a (1).jpg
Ulica Komunardów, słupek 59a (1).jpg (139.72 KiB) Przejrzano 635 razy
Ulica Komunardów, słupek 59a (3).jpg
Ulica Komunardów, słupek 59a (3).jpg (139.7 KiB) Przejrzano 635 razy
Ulica Komunardów, słupek 59a (2).jpg
Ulica Komunardów, słupek 59a (2).jpg (131.7 KiB) Przejrzano 635 razy
Ulica Komunardów, słupek 59a (4).jpg
Ulica Komunardów, słupek 59a (4).jpg (137.94 KiB) Przejrzano 635 razy
"Wiele zabytków przeszłości, co jeszcze wczoraj istniały, jutro zniknie bezpowrotnie. (...) Obowiązkiem żyjących jest zebrać te ułomki i okruchy najdroższych pamiątek przeszłości i w pamięci przyszłych pokoleń zapisać..."

Posty: 28025
Rejestracja: niedziela 08 lut 2015, 20:46
Lokalizacja: Frankenstein

Re: Świdnica - kamienie graniczne twierdzy świdnickiej / słupki forteczne

Postautor: Karolina Kot » czwartek 21 gru 2023, 00:06

Idąc nieco dalej parkową alejką w kierunku południowym, nieopodal ławeczki, odnaleźć można ładnie wyeksponowane relikty kolejnego słupka, mocno uszkodzonego i pozbawionego napisów.
Prawdopodobnie nosił numer 60.
Załączniki
Uszkodzony słupek numer 60 (2).jpg
Uszkodzony słupek numer 60 (2).jpg (142.52 KiB) Przejrzano 635 razy
Uszkodzony słupek numer 60 (1).jpg
Uszkodzony słupek numer 60 (1).jpg (143.69 KiB) Przejrzano 635 razy
Uszkodzony słupek numer 60 (3).jpg
Uszkodzony słupek numer 60 (3).jpg (136.3 KiB) Przejrzano 635 razy
Uszkodzony słupek numer 60 (4).jpg
Uszkodzony słupek numer 60 (4).jpg (139.6 KiB) Przejrzano 635 razy
"Wiele zabytków przeszłości, co jeszcze wczoraj istniały, jutro zniknie bezpowrotnie. (...) Obowiązkiem żyjących jest zebrać te ułomki i okruchy najdroższych pamiątek przeszłości i w pamięci przyszłych pokoleń zapisać..."

Posty: 28025
Rejestracja: niedziela 08 lut 2015, 20:46
Lokalizacja: Frankenstein

Re: Świdnica - kamienie graniczne twierdzy świdnickiej / słupki forteczne

Postautor: Karolina Kot » czwartek 21 gru 2023, 00:07

Jeszcze dalej, w miejscu, w którym alejka parkowa dochodzi do narożnika ogrodów działkowych im. Księcia Bolka i przekształca się w ulicę Tenisową (a tak po prawdzie nawa "ulica" jest trochę użyta na wyrost w tym przypadku), natrafimy na nieźle zachowany kamień z literami "FR" oraz numerem 62. Jest on ustawiony tuż obok drogi i trudno go przeoczyć nawet latem.
Niestety nie wiem, co się stało z numerem 61, 61a i 61b.

Powyższe zdjęcia wykonałam w czerwcu 2023 roku.
Załączniki
Numer 62 (1).jpg
Numer 62 (1).jpg (194.67 KiB) Przejrzano 635 razy
Numer 62 (2).jpg
Numer 62 (2).jpg (170.41 KiB) Przejrzano 635 razy
Numer 62 (3).jpg
Numer 62 (3).jpg (181.67 KiB) Przejrzano 635 razy
Numer 62 (4).jpg
Numer 62 (4).jpg (166.93 KiB) Przejrzano 635 razy
Numer 62 (5).jpg
Numer 62 (5).jpg (184.17 KiB) Przejrzano 635 razy
Plan z zaznaczonymi słupkami.jpg
Plan z zaznaczonymi słupkami.jpg (70.06 KiB) Przejrzano 635 razy
"Wiele zabytków przeszłości, co jeszcze wczoraj istniały, jutro zniknie bezpowrotnie. (...) Obowiązkiem żyjących jest zebrać te ułomki i okruchy najdroższych pamiątek przeszłości i w pamięci przyszłych pokoleń zapisać..."

Posty: 28025
Rejestracja: niedziela 08 lut 2015, 20:46
Lokalizacja: Frankenstein

Re: Świdnica - kamienie graniczne twierdzy świdnickiej / słupki forteczne

Postautor: Karolina Kot » czwartek 21 gru 2023, 00:21

A teraz przenosimy się na drugą stronę miasta. Jest grudzień 2023 roku, dni krótkie, zimne, ciemne. No ale nie ma liści.
Ruszam na spacer po mieście, maszerując terenem dawnych fortyfikacji, obecnie przekształconych w ciągnące się wokół śródmieścia parki.
O istnieniu archiwalnej mapy z zaznaczonymi słupkami fortecznymi w tym momencie swojego życia jeszcze nie mam zielonego pojęcia. Szukam więc na ślepo.

Park Saperów. Słupek z numerem 5a, znajdujący się pomiędzy ulicami Saperów i Podchorążych. Zachował się w świetnym stanie.
Załączniki
Słupek forteczny 5a (1).jpg
Słupek forteczny 5a (1).jpg (139.15 KiB) Przejrzano 635 razy
Słupek forteczny 5a (2).jpg
Słupek forteczny 5a (2).jpg (72.54 KiB) Przejrzano 635 razy
Słupek forteczny 5a (4).jpg
Słupek forteczny 5a (4).jpg (139.3 KiB) Przejrzano 635 razy
Słupek forteczny 5a (3).jpg
Słupek forteczny 5a (3).jpg (148.65 KiB) Przejrzano 635 razy
Słupek forteczny 5a (5).jpg
Słupek forteczny 5a (5).jpg (141.29 KiB) Przejrzano 635 razy
"Wiele zabytków przeszłości, co jeszcze wczoraj istniały, jutro zniknie bezpowrotnie. (...) Obowiązkiem żyjących jest zebrać te ułomki i okruchy najdroższych pamiątek przeszłości i w pamięci przyszłych pokoleń zapisać..."

Posty: 28025
Rejestracja: niedziela 08 lut 2015, 20:46
Lokalizacja: Frankenstein

Re: Świdnica - kamienie graniczne twierdzy świdnickiej / słupki forteczne

Postautor: Karolina Kot » piątek 22 gru 2023, 15:39

Park Saperów, nieopodal miejsca, gdzie zbiegają się ulice Parkowa i Hetmańska.
Słupek z numerem 23 jest dość głęboko wkopany w ziemię, ale mimo to łatwo go zauważyć.
W tle mojego zdjęcia widać dawne koszary, a obecnie wielorodzinny dom mieszkalny, z adresem Ułańska 1.
Załączniki
Słupek forteczny 23 (1).jpg
Słupek forteczny 23 (1).jpg (132.66 KiB) Przejrzano 607 razy
Słupek forteczny 23 (2).jpg
Słupek forteczny 23 (2).jpg (36.09 KiB) Przejrzano 607 razy
Słupek forteczny 23 (3).jpg
Słupek forteczny 23 (3).jpg (147.68 KiB) Przejrzano 607 razy
Słupek forteczny 23 (4).jpg
Słupek forteczny 23 (4).jpg (113.1 KiB) Przejrzano 607 razy
"Wiele zabytków przeszłości, co jeszcze wczoraj istniały, jutro zniknie bezpowrotnie. (...) Obowiązkiem żyjących jest zebrać te ułomki i okruchy najdroższych pamiątek przeszłości i w pamięci przyszłych pokoleń zapisać..."

Posty: 28025
Rejestracja: niedziela 08 lut 2015, 20:46
Lokalizacja: Frankenstein

Re: Świdnica - kamienie graniczne twierdzy świdnickiej / słupki forteczne

Postautor: Karolina Kot » piątek 22 gru 2023, 15:41

Słupek graniczny dawnej twierdzy, oznaczony numerem 24. Znajduje się tuż obok poprzednika.
Załączniki
Słupek forteczny 24 (1).jpg
Słupek forteczny 24 (1).jpg (139.7 KiB) Przejrzano 607 razy
Słupek forteczny 24 (2).jpg
Słupek forteczny 24 (2).jpg (142.98 KiB) Przejrzano 607 razy
Słupek forteczny 24 (3).jpg
Słupek forteczny 24 (3).jpg (148.2 KiB) Przejrzano 607 razy
Słupek forteczny 24 (4).jpg
Słupek forteczny 24 (4).jpg (139.13 KiB) Przejrzano 607 razy
Słupek forteczny 24 (5).jpg
Słupek forteczny 24 (5).jpg (135.37 KiB) Przejrzano 607 razy
"Wiele zabytków przeszłości, co jeszcze wczoraj istniały, jutro zniknie bezpowrotnie. (...) Obowiązkiem żyjących jest zebrać te ułomki i okruchy najdroższych pamiątek przeszłości i w pamięci przyszłych pokoleń zapisać..."

Posty: 28025
Rejestracja: niedziela 08 lut 2015, 20:46
Lokalizacja: Frankenstein

Re: Świdnica - kamienie graniczne twierdzy świdnickiej / słupki forteczne

Postautor: Karolina Kot » piątek 22 gru 2023, 15:43

Nieco dalej na południe, w tej samej linii (ładnie zresztą wyznaczonej przez stare drzewa), na wysokości budynku z numerem Parkowa 9, znajdziemy przytulony do pnia kolejny słupek graniczny.
Ma on inną formę, niż pozostałe słupki: jest węższy, litery "FR" są prawie nieczytelne, ale za to zaopatrzono go w charakterystyczny dla znaków granicznych krzyżyk na szczycie.
Posiada numer 26.
Na kamień z oznaczeniem 25 nie udało mi się trafić, zapewne nie zachował się - przynajmniej in situ - do dziś.
Załączniki
Słupek forteczny 26 (1).jpg
Słupek forteczny 26 (1).jpg (139.97 KiB) Przejrzano 607 razy
Słupek forteczny 26 (3).jpg
Słupek forteczny 26 (3).jpg (145.95 KiB) Przejrzano 607 razy
Słupek forteczny 26 (2).jpg
Słupek forteczny 26 (2).jpg (128.31 KiB) Przejrzano 607 razy
Słupek forteczny 26 (4).jpg
Słupek forteczny 26 (4).jpg (137.63 KiB) Przejrzano 607 razy
Słupek forteczny 26 (5).jpg
Słupek forteczny 26 (5).jpg (134.67 KiB) Przejrzano 607 razy
"Wiele zabytków przeszłości, co jeszcze wczoraj istniały, jutro zniknie bezpowrotnie. (...) Obowiązkiem żyjących jest zebrać te ułomki i okruchy najdroższych pamiątek przeszłości i w pamięci przyszłych pokoleń zapisać..."

Posty: 28025
Rejestracja: niedziela 08 lut 2015, 20:46
Lokalizacja: Frankenstein

Re: Świdnica - kamienie graniczne twierdzy świdnickiej / słupki forteczne

Postautor: Karolina Kot » piątek 29 gru 2023, 00:22

A tu mamy dawny słupek forteczny, służący jako kamień drogowy, znajdujący się we wtórnej lokalizacji (wygląda na to, że przeniesiono go jeszcze przed II Wojną Światową). Odnajdziemy go obok posesji z adresem ul. Saperów 20 (dawny Lutherheim), nieopodal Placu Pokoju.
Nosi numer 55.
Załączniki
Ulica Saperów 20 (2).jpg
Ulica Saperów 20 (2).jpg (137.34 KiB) Przejrzano 567 razy
Ulica Saperów 20 (1).jpg
Ulica Saperów 20 (1).jpg (142.83 KiB) Przejrzano 567 razy
Ulica Saperów 20 (3).jpg
Ulica Saperów 20 (3).jpg (88.2 KiB) Przejrzano 567 razy
Ulica Saperów 20 (4).jpg
Ulica Saperów 20 (4).jpg (76.42 KiB) Przejrzano 567 razy
"Wiele zabytków przeszłości, co jeszcze wczoraj istniały, jutro zniknie bezpowrotnie. (...) Obowiązkiem żyjących jest zebrać te ułomki i okruchy najdroższych pamiątek przeszłości i w pamięci przyszłych pokoleń zapisać..."

Posty: 28025
Rejestracja: niedziela 08 lut 2015, 20:46
Lokalizacja: Frankenstein

Re: Świdnica - kamienie graniczne twierdzy świdnickiej / słupki forteczne

Postautor: Karolina Kot » środa 28 lut 2024, 00:19

Te dwa kamienie graniczne znalazłam w lipcu 2021 roku w Parku Młodzieżowym, jeszcze przed jego renowacją.
Pierwszy z nich posiada królewski monogram. W czasie mojej wizyty w tym miejscu leżał wyrwany z ziemi.

I tu dygresja.
Przekonałam się do wersji z "Fridericus Rex" i królewskiego monogramu z powodu podobnego inicjału, zauważonego w okolicy Srebrnej Góry :arrow: LINK.
Analogia jest uderzająca.
Załączniki
Słupek z inicjałem (2).JPG
Słupek z inicjałem (2).JPG (124.21 KiB) Przejrzano 264 razy
Słupek z inicjałem (1).JPG
Słupek z inicjałem (1).JPG (142.1 KiB) Przejrzano 264 razy
Słupek z inicjałem (4).JPG
Słupek z inicjałem (4).JPG (126.52 KiB) Przejrzano 264 razy
Słupek z inicjałem (3).JPG
Słupek z inicjałem (3).JPG (134.47 KiB) Przejrzano 264 razy
"Wiele zabytków przeszłości, co jeszcze wczoraj istniały, jutro zniknie bezpowrotnie. (...) Obowiązkiem żyjących jest zebrać te ułomki i okruchy najdroższych pamiątek przeszłości i w pamięci przyszłych pokoleń zapisać..."


phpbb 3.1 styles demo

Wróć do „Kamienie graniczne, stare kierunkowskazy i zabytkowe głazy pamiątkowe”

Kto jest online

Użytkownicy przeglądający to forum: Obecnie na forum nie ma żadnego zarejestrowanego użytkownika i 2 gości