Strażnicy Czasu

Ulica Modrzejowska 60, resztki sygnatury zakładu kamieniarskiego:

Nie są to sygnatury sensu stricto, a raczej znak graficzny. Przedstawia sześcioramienną gwiazdę i znajduje się na spodniej części płytek podłogowych.
Tu akurat mamy kafelki prezentowane jako eksponat w będzińskiej Cafe Jerozolima:

Będzin Koszelew:

Piękna sygnatura, gratulacje!

A tymczasem przed chwilką, przeglądając materiały, w rewelacyjnej książeczce "Żydzi w Zagłębiu Dąbrowskim", wydanej w 1993 roku przez legendarne już wydawnictwo SOWA - PRESS, znalazłam zbiór dość chaotycznych informacji, wrzuconych na ostatnie strony przez redaktora Jana Przemszę - Zielińskiego, który zamieścił je "bo może się komuś kiedyś przydadzą".
Stoi tam między innymi coś takiego:

"Fabryka Wyrobów Cementowych i Sztukateryi M. Redel w Sosnowicach"

Okazuje się, że właściciel firmy był Żydem.

Po długich poszukiwaniach wreszcie udało mi się odnaleźć sygnaturę zaprezentowaną przez Dawida_FSO na samiuśkim początku tego ciekawego, glazurniczego cyklu kafelkowego.
Dwie połączone ze sobą płytki z podpisem braci Hasklowiczów znajdują się na półpiętrze kamienicy z numerem 8, przy ulicy Tadeusza Kościuszki w Będzinie.

No i kolejne trafienie - nareszcie znalazłam sygnaturę pana "Budowniczego Chamskiego" z Będzina - płytkę zamieścił w pierwszym poście DawidFSO, ale za Chiny nie potrafiliśmy wspólnie ustalić, gdzie zdjęcie zostało zrobione.
Teraz już wiem, gdzie: na pierwszym piętrze kamienicy pod numerem 5, przy ulicy Stanisława Małachowskiego w Będzinie.

Koszelew to nazwa dawnej kolonii górniczej założonej w XIX wieku w gminie Dąbrowa Górnicza, podobno nazwana tak na cześć rosyjskiego urzędnika z dawnej kopalni "Ksawery". Obecnie zabytkowe osiedle leży na terenie Będzina, jednak pamiętać należy, że z historycznego punktu widzenia jest to Dąbrowa.

Zaintrygowana przez wpis Dawida_FSO i nieoficjalne informacje o planowanych remontach budynku postanowiłam skatalogować sygnatury budowniczych, uwiecznione na pierwszym stopniu schodów w niektórych klatkach schodowych tego ciekawego kompleksu.
Rzeczywiście czas ku temu był najwyższy.

Przyznam szczerze, że dawno nie spotkałam się z tak pełnym zrozumienia przyjęciem mieszkańców. Dzień był ciepły, ludzie (w bardzo różnym wieku) w większości przebywali na podwórkach i - siłą rzeczy - przyszło mi z nimi porozmawiać, czy chociażby powiedzieć w ich kierunku dwa słowa powitania.
Spotkałam się z postawą pełną aprobaty i w efekcie z przyjemnością objaśniałam, czego szukam, pokazując zdjęcia, tłumacząc, dopytując.
Nikt mnie nie przegonił, każdy się uśmiechał (być może także z politowaniem, ale w sumie nie ma się czemu dziwić - na co dzień nie spotyka się wszak podejrzanych osobników machających rękami i fotografujących z zaaferowaniem stuletnie, betonowe podłogi).
Reasumując - jestem bardzo pozytywnie zaskoczona tym miejscem.

Mam nadzieję, że w poniższym opisie nie pochrzaniłam adresów i zdjęć, bo trochę lepiej lub gorzej zachowanych reliktów sygnatur z nazwiskami H. Łaszczewski i J. Strzałkowski z Sosnowic nadal zachowało się na starych schodach domów dość dużo. Dla "ułatwienia" dodam, że najpewniej budujący nie umieszczali ich w każdej klatce schodowej.

Na początek widok ogólny koloni Koszelew i pierwsza z sygnatur, zauważona w środkowej klatce schodowej (mieszkania 5- 8) pod numerem 10.

Środkowa klatka domu przy ulicy Koszelew 12:

Ulica Koszelew 16 to budynek dłuższy od pozostałych.
Sygnatury zachowały się tu we wszystkich pięciu klatkach schodowych. Na przedostatniej (mieszkania 13 - 16) sygnaturę odbito dwukrotnie, przez co jest dziś nieco rozmyta, ale dzięki temu wiemy, że zabytkowy napis powstawał za pomocą odciskanego od góry szablonu.

Ulica Koszelew 18.
Ten budynek, podobnie jak "szesnastka" posiada aż pięć klatek schodowych.
Sygnatury namierzyłam jedynie w dwóch z nich.