W dzień powszedni jest to miejsce dość ruchliwe, pełne przemykających pospiesznie ludzi, zajętych bieżącymi sprawami.
Mało który z zamyślonych przechodniów zdaje sobie sprawę z tego, iż do czasów II Wojny Światowej właśnie tutaj wznosiła się okazała synagoga, wybudowana w latach 1626-1629.
Był to naprawdę wyjątkowy obiekt, nie tylko ze względu na metrykę.
Jak podaje Wikipedia:
Przy budowie bóżnicy zastosowano tzw. styl narodowy, podobnie jak w synagogach we Lwowie i Żółkwi, oparty na przepisach Talmudu. Budynek wzniesiony z cegły posiadał skarpy i był pokryty renesansowym dachem. Składał się z części głównej, mieszczącej salę modlitewną oraz z kruchty w formie przybudówki i przedsionka.
Nad kruchtą znajdowała się galeria dla kobiet (czyli babiniec), połączona otwartymi oknami z główną salą. W środku sali modlitewnej znajdowała się bima, w formie czterech słupów zakończonych sklepieniem tworzącym baldachim. Na ścianie, naprzeciw wejścia, od strony wschodniej, umieszczony został Aron ha-kodesz.
Około połowy XIX wzniesiono dodatkową przybudówkę od strony ulicy Kazimierzowskiej.
Po pożarze w 1761 wykonano sufit z drewna imitujący strop. Na początku XX wieku pokryto dach blachą ocynkowaną i zmieniono konstrukcję dachową nad krużgankiem.
Na szczęście dawny wygląd wnętrza uwieczniony został na pięknym XIX - wiecznym obrazie Józefa Brodowskiego (starszego). Podejrzewam, że żaden współczesny aparat fotograficzny nie oddałby takiego klimatu.
Swoistą ciekawostką jest ponadto fakt, iż w przedsionku bóżnicy miało się znajdować narzędzie do wymierzania zasądzonych kar - żelazne kuny, umieszczone w specjalnym wgłębieniu w murze.
Niestety, ten wyjątkowej klasy obiekt nie przetrwał do naszych czasów. Synagoga przeworska została podpalona przez Niemców w dniu 12 września 1939 roku. Jej ruiny rozebrano, a dziś pozostał po nich jedynie skwer, zapewne kryjący pod ziemią relikty fundamentów.
Miejsce to nie jest w żaden sposób upamiętnione.
A szkoda.
Moje zdjęcia pochodzą z września 2017 roku.
Zdjęcia archiwalne zaczerpnęłam m.in. z Wikipedii i Fotopolski.
Lokalizacja