Strażnicy Czasu

Historia budynku rozpoczęła się w 1842 r. Wtedy to „Pod dobroczynnym rządem jego majestatu cesarza Ferdynanda I, gmina żydowska buduje szpital. Na życzenie cesarsko-królewskiego gubernialnego radcy pana Józefa Breinla von Wallersterna przystąpiła do tego przedsięwzięcia, jednocześnie mocno wsparta przez tego wielce szanownego pana, radcę dworu, przez jego funkcyjne wpływy i osobiste oddziaływania. Podczas dwóch biegłych lat, pan Ignacy Hingler i przedstawiciele gminy, panowie Jakub Goldlust, Pinkas Palester i Salomon Finkelstein byli zainteresowani zebraniem już posiadanego majątku szpitalnego. Poprzedni budynek szpitalny, który bezcelowo stał w środku miasta został sprzedany. W ten oto sposób powstał fundusz dla budowy nowego szpitala, gmina dobrowolnie dołożyła środki na wyposażenie wnętrza i pokrycie pierwszych wydatków.[…] W ten sposób szpital ku chwale i błogosławieństw cierpiących wiernych został ofiarowany i dnia dzisiejszego otwarty. Niechaj błogosławieństwo Boże spłynie na ten dom, w którym się zebraliśmy dla uroczystego i szlachetnego celu. Tarnów, 26 stycznia 1842 roku”. Za główną sponsorkę szpitala żydowskiego uważano Deborę Wechsler (zm. 1887). Grób tej „wielkiej dobrodziejki świętej gminy żydowskiej w Tarnowie” udało się zidentyfikować na cmentarzu żydowskim w 2009 r. Budynek szpitala był parterowy. Po wybudowaniu w 1912 r. nowego gmachu szpitala żydowskiego (ul. Szpitalna 35) stary Gmina Izraelicka oddała fundacji założonej w celu budowy domu starców. Rok później, po remoncie i adaptacji budynku, pokoje dla pensjonariuszy domu starców im. Mendla Maschlera umieszczono w nadbudowanym piętrze (z wejściem od ul. Szpitalnej). Na parterze (z wejściem od ul. Nowodąbrowskiej) urządzono ambulatorium z gabinetem dentystycznym i poradniami. Wiosną 1941 r. budynek ten stał się jedynym w kompleksie szpitalnym, w którym okupanci niemieccy pozwolili Żydom prowadzić działalność medyczną. Urządzono tam salę operacyjną i porodową, ambulatorium oraz aptekę, gdzie setki Żydów, nie tylko z tarnowskiego getta mogli otrzymać pomoc. Szpitalem, znajdującym się poza terenem getta, kierował dr Eugeniusz Schipper (Jerzy Iwański). Personel pracował bez wynagrodzenia, a datki przeznaczano na utrzymanie zakładu. Z pomocy medycznej korzystali tutaj żydowscy mieszkańcy Tarnowa ranni podczas tzw. wysiedleń. Chorych z getta można było doprowadzać do niego w określonych godzinach rannych pod strażą żydowskiej Służby Porządkowej. W razie niezakwalifikowania się do leczenia zamkniętego pacjenta czekała dotkliwa cielesna kara i wysoka grzywna. Podwórze szpitalne zamieniło się wtedy w pewnego rodzaju plac targowy, gdzie Żydzi za pieniądze i cenne przedmioty kupowali trudno dostępną żywność lub po prostu kontaktowali się ze światem zewnętrznym. We wrześniu 1942 r. dyrektor wraz personelem i chorymi otrzymał nakaz przeniesienia się do budynku na teren getta. Po wojnie między 1945 a 1947 r. w budynku dawnego domu starców zorganizowano oddziały skórno-weneryczny oraz gruźliczy Szpitala Miejskiego.