Strażnicy Czasu

Cmentarz przy ulicy Nowopogońskiej w Czeladzi ma bardzo długą historię i należy do jednej z najstarszych nekropolii na terenie Zagłębia Dąbrowskiego. Został on założony prawdopodobnie około 1750 roku i od tamtego czasu był kilkukrotnie powiększany. Dziś zajmuje niebagatelną powierzchnię 3,24 ha, a mimo to jest miejscem pochówków całkowicie już przepełnionym, chociaż nadal czynnym - zmarli grzebani są jednak rotacyjnie lub w grobowcach rodzinnych.
Na terenie cmentarza znajduje się wiele historycznych grobów, jak i sporo kamiennych nagrobków o dużej wartości artystycznej, z których najstarsze sięgają rodowodem do drugiej połowy XIX wieku. Wiele z nich posiada sygnatury wykonujących je mistrzów kamieniarskich, niejednokrotnie słabo widoczne lub przemyślnie ukryte.

Niniejszy watek, poza próbą zebrania zachowanych do dziś podpisów zakładów kamieniarskich, ma stanowić z założenia swoisty katalog zabytkowych nagrobków z terenu tego czeladzkiego cmentarza.
Zakładając ten wątek mam niemal pewność, że nie dotarłam we wszystkie miejsca i zapewne co nieco przeoczyłam. Przyznam jednak, że zanim powstały zdjęcia, które z dumą prezentuję poniżej, całkiem sporo się nachodziłam pomiędzy grobami.

Moją opowieść chciałabym zacząć od przepięknego grobowca rodziny Solarz, wykonanego w czerwonym piaskowcu w Dąbrowie Górniczej, w pracowni Franciszka Fochtmana:

Nieopodal muru cmentarnego, od strony ulicy Nowopogońskiej, po lewej stronie głównej bramy, natrafimy na uszkodzony, kamienny nagrobek Karoliny Jałowieckiej, dziewiętnastoletniej dziewczyny która zmarła najpewniej zaraz po zamążpójściu. Pomnik ufundowali córce jej rodzice najpewniej w roku 1911.
Udało mi się na odszukać sygnaturę jego twórcy: był nim mistrz kamieniarski Jarosław Ornst z Czeladzi.

Niestety, medalion nie zachował się do dziś i przez to nie poznamy już twarzy Karoliny.

Tuż obok znajduje się kolejny stary pomnik nagrobny na którym wypatrzyłam bardzo mocno zniszczoną sygnaturę zakładu P. Haraczek z Będzina.
Pod tym kamiennym obeliskiem zmarły w roku 1905 Paweł Zarychta.

Franciszek Manka zmarł w roku 1909. Jego nagrobek sygnowany jest nazwą zakładu E. Broniszewski z Sosnowca.

Grób Jakuba Wojciechowskiego ma zatartą datę śmierci pochowanej tu osoby. Biorąc pod uwagę rodzaj zastosowanej sygnatury(J. Zagórski i I. Hib) można przypuszczać, że powstał on albo w trakcie I Wojny Światowej, albo w latach ją poprzedzających.

A oto jeden z najpiękniejszych czeladzkich nagrobków, należący do rodziny Skowronów. Przedstawia scenę wygnania Adama i Ewy z raju, a wykonany został w pracowni wspomnianego już w tym wątku Jarosława Ornsta.

Figura Chrystusa znajdująca się na grobie należącym do rodziny Tometczaków to kolejne dzieło sosnowieckiego zakładu Jana Zagórskiego:

Władysław Szroward, zmarły w roku 1938, spoczął pod nagrobkiem powstałym w zakładzie Franciszka Fochtmana z Dąbrowy Górniczej.
Na moje oko to nie jest jednak szlachetny, czerwony piaskowiec, a jego imitacja.

Sygnatura zakładu J. Zagórski, umieszczona na grobie rodziny Sadowskich jest tak ukryta, że mało nóg nie połamałam, chcąc ją sfotografować.

Dziecięcy nagrobek z dosyć nieczytelnym nazwiskiem, sygnowany podpisem Franciszka Fochtmana: