Strażnicy Czasu

Synagoga została zbudowana w 1846 roku. Podczas I Wojny Światowej, w roku 1915, budynek został uszkodzony, jednak wkrótce go wyremontowano. Niestety, wnętrze świątyni zostało strawione przez pożar w 1935 roku. Także po tym nieszczęściu obiekt został gruntownie odnowiony.
Podczas II Wojny Światowej hitlerowcy doszczętnie zdewastowali wnętrze synagogi, ostatecznie niosąc kres jej funkcjonowaniu.
Po zakończeniu wojny w budynku dawnej bożnicy urządzono magazyn Gminnej Spółdzielni "Samopomoc Chłopska".

Murowany z cegły i wapiennego kamienia budynek ortodoksyjnej synagogi w Książu Wielkim wzniesiono na planie prostokąta i przykryto dwuspadowym dachem. Wewnątrz, we wschodniej części, mieściła się główna sala modlitewna, do której wchodzono przez przedsionek. Ponad przedsionkiem, na piętrze, ulokowano babiniec, czyli pomieszczenie przeznaczone dla kobiet. Salę główną oświetlało 10 łukowato zakończonych okien - po cztery na ścianach południowej i północnej oraz dwa na ścianie wschodniej.
Pomiędzy oknami wschodnimi zachowała się wnęka po Aron ha-kodesz.

Na ostatniej Sesji Rady Gminy, jaka odbyła się 30 marca, jednogłośnie uchwalono zgodę na odkupienie od prywatnego właściciela synagogi w Książu Wielkim z przeznaczeniem „pod budowę domu kultury i biblioteki”. Za zabytkową ruinę (zdjęcie), zajmującą działkę o powierzchni 2,78 ara, trzeba będzie zapłacić 50 tys. zł, które zarezerwowano w tegorocznym budżecie.

Projekt domu kultury w dawnej synagodze

Projekty budowlane już sporządza krakowski architekt. Planuje się wyburzenie starych murów i postawienie nowych, ale – zgodnie z zaleceniami konserwatora zabytków – nawiązujących z zewnątrz do charakterystycznych cech synagogi. Jak widać na wstępnym szkicu jest to najzupełniej możliwe.
O ile sprawa zakupu tej działki nie wywołała podczas sesji większych komentarzy, to nie brakowało ich w ramach tzw. wolnych wniosków. Sołtysi gremialnie dopytywali się o możliwość utwardzenia dróg dojazdowych do pól. Używane obecnie przez rolników ciężkie ciągniki oraz dostosowane do nich maszyny, wymagają bowiem podwyższonego standardu dróg gruntowych.
Jak wyjaśniał wójt Marek Szopa, Gmina każdego roku zakupuje średnio po 5 tys. ton kamienia i systematycznie rozwozi go tam, gdzie zasypanie dołów czy kolein staje się niezbędne. Tak będzie również teraz. Z tym, iż dowiezienie kamienia w szczególnie trudnym terenie zależy od tego, kto wygra przetarg. Nie każdy dostawca dysponuje bowiem mniejszymi ciężarówkami, mogącymi dotrzeć wszędzie tam, gdzie nie dojadą wielkie pojazdy.

50 tys. PLN za wykupienie działki oraz pozyskanie (z rozebranych murów świątyni) kilku ton kamienia na utwardzenie lokalnych dróg.