Będzin - Bet midrasz

[kusmanek]

Ostatnio, w zasobach Archiwum Głównego Akt Dawnych, odnalazłem bardzo interesujący projekt:

Plan, podług którego kacheł starozakonnych w mieście Będzinie nową szkółkę do nabożeństwa w miejsce dwóch upadających budowli wystawić sobie życzy

bedzin4.jpg (243.78 KiB) Przejrzano 2263 razy

Źródło: AGAD, zespół 402 - Zbiór Kartograficzny, sygn. 016-13 http://agadd2.home.net.pl/metrykalia/40 ... index.html
Plan sporządzono w 1858 roku, wiec zaznaczona na nim bożnica to najpawdopodobniej ta pierwsza - drewniana. Niestety nie wiem, czy ów budynek szkoły faktycznie powstał.

bedzin.jpg (185.63 KiB) Przejrzano 2263 razy

bedzin1.jpg (131.78 KiB) Przejrzano 2263 razy

bedzin2.jpg (111.07 KiB) Przejrzano 2263 razy

bedzin3.jpg (125.01 KiB) Przejrzano 2263 razy

[kusmanek]

Nie ma to jak cytować samego siebie

Niestety nie wiem, czy ów budynek szkoły faktycznie powstał.

Okazuje się, że budynek z tego planu został wybudowany (w nieco zmienionej formie). Był to tzw. Wielki Bet midrasz - typ synagogi ze specjalnym pomieszczeniem przeznaczonym do studiów talmudycznych dla chłopców i dorosłych mężczyzn (za: Wikipedia).
Pod poniższym linkiem mozna nawet zobaczyć zdjęcie tego budynku z 1936 roku:
https://www.jewishgen.org/yizkor/bedzin/BedPh136.html

Bet midrasz znajdował się tuż obok tzw. Wielkiej synagogi. Z analizy historycznych map wynika, iż mniej więcej w tym miejscu stoi dzisiejszy obelisk upamietniający spaloną synagogę. Sama synagoga stała kilkadziesiąt metrów dalej, w kierunku zachodnim.

[kusmanek]

Będziński Bet midrasz został w bardzo ciekawy sposób opisany pod poniższym linkiem (w języku angielskim):
https://www.jewishgen.org/yizkor/bedzin/bed136.html

W tekście można przeczytać, że budynek został zniszczony we wrześniu 1939 roku, kiedy Niemcy podłożyli ogień pod znajdujacą się tuż obok wielką synagoga.
Na zdjęciu lotniczym z lutego 1945 można zauważyć, że w miejscu tych budynków znajduje się pusty plac. Ruiny musiały zatem zostać wyburzone jeszcze w trakcie okupacji.

Screenshot_20230509_134638_Chrome.jpg (109.28 KiB) Przejrzano 678 razy

Źródło: https://m.fotopolska.eu/1160280,foto.html