Zawiercie - synagoga

[Karolina Kot]

Przy ulicy Marszałkowskiej 41, nieopodal starego rynku w Zawierciu znajduje się budynek dawnej synagogi.
Jest to duży, murowany budynek wzniesiony na planie czworoboku, kryty dwuspadowym dachem, wzniesiony w roku 1880.
Niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego, że świątynia została ustawiona tylną ścianą w kierunku ulicy - to właśnie tu, od wschodu, umieszczono bowiem Aron ha-kodesz. Drzwi oraz przeznaczony dla kobiet babiniec znajdowały się od podwórka. Drugie wejście (dziś w jego miejscu odpadł tynk) umieszczono od północy.
Chociaż w latach międzywojennych w sali modlitewnej panowała coraz większa ciasnota, ostatecznie gmina nie zdecydowała się na budowę nowej synagogi, ograniczając się jedynie do remontu. W tym czasie w Zawierciu istniało już wiele małych, prywatnych domów modlitw.

Wnętrze bożnicy zostało zdewastowane przez Niemców w czasie II Wojny Światowej. Po niej oszpecony budynek pełnił funkcje sklepu, magazynu, a od strony podwórza mieścił niegdyś Polmozbyt. Do dziś zachował się częściowo pierwotny układ okien (już bez łukowatego zakończenia), ale sama bryła budowli wygląda aktualnie mocno nieciekawie.
Niestety, mimo istniejących planów zorganizowania we wnętrzu muzeum, ten ciekawy relikt przeszłości Zawiercia jest opuszczony i z roku na rok popada w ruinę.

Lokalizacja
Zdjęcia przedstawiają stan z lutego 2016.
Zdjęcie archiwalne znalazłam w sieci. Pierwotnie zamieszczono je na stronie Forum Jurajskiego.

[Karolina Kot]

We wrześniu 2016 roku zastałam budynek po dawnej synagodze jeszcze bardziej obstawiony śmietnikami.

[Karolina Kot]

Wygląda na to, że z Zawiercia płyną dobre wieści:

Zawiercie: synagoga trafiła do miasta. Zabytek będzie odnowiony

Synagoga przy ulicy Marszałkowskiej w Zawierciu jest już w rękach gminy. We wtorek (18.02.) wieczorem poinformował o tym Łukasz Konarski, prezydent Zawiercia. Wydana została decyzja wojewody śląskiego, dzięki której gmina oficjalnie stała się właścicielem zarówno budynku dawnej synagogi, jak i działki, na której znajduje się budynek.

Postępowanie w tej sprawie trwało od 1998 roku. Na wniosek Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Katowicach prowadziła je Komisja Regulacyjna do spraw Gmin Wyznaniowych Żydowskich. W kwietniu minionego roku prezydent Zawiercia złożył natomiast wniosek o przejęcie działki oraz budynku synagogi.

Budynek od lat był opuszczony i niszczał. W ramach projektu społecznego uczniów II Liceum Ogólnokształcącego im. H. Malczewskiej w Zawierciu na jednej ze ścian powieszony został baner przypominający mieszkańcom i przyjezdnym, że w tym miejscu znajduje się synagoga. Sam budynek jest obecnie w złym stanie technicznym. - Obiekt i teren przejmujemy za darmo i docelowo chcemy stworzyć tam m.in. przestrzeń kulturalną sprzyjającą integracji międzypokoleniowej oraz miejsce pamięci. Staramy się o dofinansowanie na generalny remont i dlatego już dziś prosimy o pomoc mieszkańców - mówi Łukasz Konarski, prezydent Zawiercia.
Na czym ma polegać ta pomoc? Przede wszystkim na odszukaniu zdjęć synagogi i osób, które pamiętają jak ten budynek wyglądał przed wojną od strony ulicy Marszałkowskiej w Zawierciu. W tej sprawie kontaktować możemy się mailowo, wysyłając wiadomość na adres promocja@zawiercie.eu oraz poprzez fanpage Miasto Zawiercie na Facebooku.

O tym co powinno znaleźć się w budynku synagogi rozmawiano podczas konsultacji społecznych z mieszkańcami Zawiercia. Pomysłów na zagospodarowanie budynku i jego otoczenia było wiele. Proponowano powstanie m.in. muzeum nawiązującego do tradycji przemysłowej, sali koncertowej, czytelni, miejsca warsztatów muzycznych i filmowych czy strefy chemika.

Wcześniej głos w tym temacie zabrali także przedstawiciele Zawierciańskiego Forum Młodzieży, którzy jednogłośnie stwierdzili, że zależy im na stworzeniu miejsca przyjaznego i zarazem łatwo dostępnego dla młodzieży. Podkreślano także, że w budynku powinna powstać przestrzeń kulturalna sprzyjająca integracji międzypokoleniowej.

Zawierciańska synagoga została wybudowana w 1880 roku

Synagoga znajduje się przy ulicy Marszałkowskiej 41 w Zawierciu. Została wybudowana w 1880 roku. Budynek wzniesiono na planie prostokąta. Zastosowano w niej tradycyjny układ. Od wschodu znajdowała się główna sala modlitewna. Od zachodu znajdował się natomiast babiniec z przedsionkiem. W dalszym ciągu jest dostrzegalny pierwotny układ okien. Synagoga została zdewastowana przez hitlerowców podczas II wojny światowej. Po 1945 roku została przebudowana i zagospodarowana pod sklepy. Od kilkunastu lat stoi pusta i powoli popada w ruinę.

Źródło: Dziennik Zachodni