Strażnicy Czasu

Teraz trochę egzotyki
Drewniana wieża triangulacyjna, znajdująca się na wzgórzu Lillvikberget, niedaleko miasta Luleå i wsi Kallax (słynnej z przysmaku Surströmming) w północnej Szwecji.




Co ciekawe, powyższa tabliczka nie jest zakazem wstępu na ten obiekt
Informuje tylko rodziców, że są oni odpowiedzialni za wypadki bądź szkody spowodowane w tym miejscu przez ich dzieci.

Na początek krótki off topic.
Drewniane wieże triangulacyjne, budowane licznie na początku drugiej połowy XX, nie zachowały się do dziś z powodu panującego w Polsce klimatu - tak przynajmniej uważa nasz Główny Administrator. Chciałam dziś lekko podważyć teorię Generała Kusmanka, ale sztuka ta - przynajmniej częściowo - nie udała mi się. Wyszło na to, że Admin to Admin - zawsze ma rację.
Spóźniliśmy się z aparatami zapewne nie więcej, niż o kilkanaście miesięcy.

We wczesnym dzieciństwie widziałam podobny obiekt z bliska, podczas wycieczki, na którą zabrał mnie mój Tata. To było ponad ćwierć wieku temu, a już wówczas oglądana dziecięcymi oczami wieża z góry zwanej Sypka, znajdującej się we wsi Stryszowa (w gminie Gdów), sprawiała wrażenie spróchniałej i starej, cała była porośnięta mchem.
Zapamiętałam ją dobrze, bo bardzo mi się spodobała, wtedy także dowiedziałam się, co to jest sieć triangulacyjna.
Do dziś pozostała mi słabość do wszelakich reperów i punktów wysokościowych.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
W Dąbrowie Górniczej, w dzielnicy Łosień, tuż przy granicy z Ząbkowicami, w Lesie Bienia, zachowały się relikty najprawdziwszej, drewnianej (!) wieży triangulacyjnej, wzniesionej najpewniej w latach sześćdziesiątych XX wieku.
Ten wyjątkowy w dzisiejszych czasach obiekt jeszcze niedawno stał sobie dumnie pośród lasu. Niestety, jego podpory spróchniały i wieża przewróciła się, upadając w kierunku południowym.
Dziś jest ona zbiorowiskiem starych bali, w których jedynie osoba wiedząca, o co chodzi, rozpozna relikty punktu geodezyjnego.
Słupek reperowy zachował się dobrze do dziś.

Obiekt został odszukany i sfotografowany dzięki Kusmankowi i Eworu, którzy dali mi na niego przybliżone namiary. Niestety - błąd wyniósł aż 200 metrów, co w powiązaniu z koniecznością błądzenia wśród gęstych zarośli głogów, miało opłakane skutki. Las w tym miejscu jest wyjątkowo nieznośny.
Przez godzinę przebijaliśmy się przez krzaki i zarośla i gdyby nie upór Fali, który zawziął się, żeby sprawdzić cały szczyt góry, nigdy nie dotarlibyśmy na miejsce. Mój płaszcz bardzo mocno ucierpiał podczas tej wycieczki.

Jednak radość ze znalezienia tych przegniłych, poskładanych na ziemi reliktów była tak wielka, że mogło się z nią liczyć jedynie odkrycie nieznanego dotąd nauce grodziska (dwa razy mi się w życiu przytrafił w/w numer z grodziskiem, więc mam skalę porównawczą ).
Nie cieszy należycie coś, co przychodzi łatwo.

Zdjęcia wykonałam w styczniu 2016 roku.
Lokalizacja

Ambicją każdego "kolekcjonera wież triangulacyjnych" jest znalezienie stojącej drewnianej konstrukcji . Prawie udało się to pani Karolinie Kot tutaj, a dzięki notce na wikipedii, oraz pewnemu zdjęciu z 2006 na bio-forum, niemal udało mi się to kilka dni temu. Takowa wieża stała na zalesionej górze Przygoń (354,7 m n.p.m.; najwyższe wzniesienie Jaworzna) Niestety po obiekcie pozostały już tylko leżące butwiejące belki i przewrócony betonowy słup. W przeszłości wydobywano tu odkrywkowo galman, po czym pozostało sporo śladów. Nieopodal stoi także współczesna dostrzegalnia przeciwpożarowa.
Lokalizacja

Na styku powiatów Krakowskiego i Chrzanowskiego, pośród dziesiątek szybów starych kopalni wznosi się Ostrońska Góra (483 m.n.p.m.). Wzniesienie ma bardzo długie tradycje "triangulacyjne"- punktem orientacyjnym była już w XVIII wieku, a wieża triangulacyjna istniała tu prawdopodobnie w połowie XIX stulecia. Załączam mapę z roku 1878 zaczerpniętą z portalu Mapster, na której widać już sygnaturę konstrukcji.
Na wzgórze pojechałem przy okazji poszukiwań tam na Łąkawcu w Psarach, i po kilku perypetiach wypatrzyłem aż dwa relikty. Pierwszy z nich to betonowe podstawy, podobne do tych z Jaroszowca. Reperu nie znalazłem, jednakże tamta wieża także początkowo stanowiła trianguł, więc być może były dwie takie budowle, przy czym ta konkretna później została przebudowana na przeciwpożarową. Obok leżały jeszcze spróchniałe belki, a w jednej z nich tkwiły~ 30 cm gwoździe. Dwaj turyści przechodzący obok wspominali ze wspinali się tutaj jeszcze jakieś 20 lat temu.
Obok tkwią w ziemi dwa słupki- graniczne? Załączam zdjęcia.
Lokalizacja reliktów pierwszej wieży

Nie pasowało mi położenie pierwszych reliktów- na mapie były jakieś 200 metrów dalej. Na leśnej polanie znajduje się tam niewielki prostokątny kopczyk z reperem, a dookoła symetrycznie wbite co najmniej 4 belki, ułamane przy podstawie. W okolicy można znaleźć także inne fragmenty drewnianej konstrukcji, a ze stanu zarośnięcia okolicy wnioskuję że upadek nastąpił kilkanaście lat temu.
W ten sposób zakończyła się ponad stuletnia historia triangulacji na górze Ostrońskiej. I nie tylko Ostrońskiej - w całej Polsce upadły już zapewne niemal wszystkie wieże drewniane, a śmiem przypuszczać ze także większość konstrukcji betonowych. Nieco dziwne że za granicą znajdują się środki przynajmniej na odnowę pojedynczych takich obiektów. Dobra baza do ich konserwacji była jeszcze do lat 90- według wielu opowiadań w większości gmin znajdowały sie jeszcze drewniane wieże w niezłym nawet stanie- potem zostały wysadzone, obalone lub same upadły ze starości. Można wspomnieć o Beskidach, gdzie postawiono wyjątkowo wiele takich konstrukcji (nazwa ludowa patria bądź patryja- wiele wzgórz nadal się tak nazywa). Do niedawna wiele z nich służyło turystom jako wieże widokowe. Mimo to obecnie ten rejon jest pod tym względem niemal totalną pustynią.
Lokalizacja drugiego reliktu

A jedna jeszcze stoi na Kujawach: link. Przynajmniej jej podest na teodolit stał jeszcze dwa lata temu, a bloger sugeruje że jest tam ich parę... niestety to trochę daleko od moich terenów .

Bardzo ciekawy artykuł na temat konstrukcji wież triangulacyjnych pojawił się jakiś czas temu na Fotopolsce. Najciekawsze info w skrócie: żywotność typowej wieży wynosiła 40 lat, czas budowy najwyższych konstrukcji (nawet 50 metrowych) 30 dni.