Strażnicy Czasu

Przy narożnikach wielu krakowskich kamienic zobaczyć można zabytkowe, odlane z żeliwa dolne części sytemu rynnowego. Wystające na pół metra z ziemi lub trotuaru żeliwne rury kielichowe lub bezkielichowe, niektóre zaopatrzone w wyczystkę, ozdobione są napisami - sygnaturami dawnych krakowskich odlewni żeliwa. Te liczące już po 100 lat ujęcia, nadal sprawnie odprowadzają do kanalizacji lub burzówki wodę deszczową z rynien.
Myślę, że warto pokazać ich przykłady na naszym forum:

Na początek z kamienicy pochodzącej z 1910 r. - ul. Morsztynowska, róg Wielopole - rura z Odlewni L. Zieleniewskiego.

Przy kamienicy z roku 1899, znajdującej się na ul. Ambrożego Grabowskiego jest rzadko spotykana sygnatura dawnej odlewni z żydowskim nazwiskiem jej właściciela.

Fabryka L. Zieleniewski - Oddział IV "Odlewarnia Żelaza" - wyprodukowała najwięcej, spotykanych w Krakowie różnego rodzaju żeliwnych odlewów, w tym też rur spustowych.
Oto inny przykład - z terenu nieczynnych już Zakładów Przemysłu Tytoniowego przy ul. Dolnych Młynów.

Przedwojenne, prywatne odlewarnie żelaza przestały istnieć po II wojnie światowej. Zostały znacjonalizowane i przekształcone w pokrewną branżę lub doprowadzone do upadłości. W PRL-u dominował wielki producent - Huta Lenina.
W efekcie, na dzień dzisiejszy często trudno jest rozszyfrować niektóre z sygnatur, jakie spotyka się na rurach spustowych. Oto przykład tajemniczego symbolu, widniejącego na żeliwnych wlotach z wyczystkami, w budynku z roku 1887 - róg ul. Pawiej i Basztowej:

Stojący przy ul. Batorego Dom Generalny Zgromadzenia Sióstr Felicjanek prezentuje inne przykłady, pochodzące z krakowskiej odlewarni M. Peterseim.

Odlewarnia M. Peterseim na Grzegórzkach została opisana w wydzielonym wątku naszego Forum.

Dwie kamienice z 1936 r., stojące przy ul. Wrocławskiej (12a i 12b) posiadają odprowadzenia rynien do rur spustowych z sygnaturą żorskiej odlewni Huta Pawła.
Zakład powstał w 1842 r. przy drodze w kierunku Rybnika. Przez 1,5 wieku produkował żeliwne odlewy różnego użytku. W okresie PRL-u nosił nazwę Odlewnia Żeliwa Fabryka Maszyn Żory. Został likwidowany w 2005 r.

Dwie sąsiadujące ze sobą - współczesna plastikowa i historyczna żeliwna przy kamienicy z 1899 r. - ul. Librowszczyzna.

Kamienica z lat 1872-74 przy ul. Długiej 7 i jej stare spusty rynnowe. Odlewarnia Braci Kemsler mieściła się w leżącym po sąsiedzku, osobnym wówczas mieście Podgórze.

Pokazane przez Mario rury spustowe, powstały w odlewarni żelaza i metali, należącej do braci Jakuba i Hermana Kamslerów. Była to pierwsza na terenie c.k. Galicji odlewnia, założona w 1889 r. przy ówczesnej ul. Dąbrowskiego 7 – dziś Powstańców Wielkopolskich.