Kłodzko - miejsce po synagodze

[Karolina Kot]

W Kłodzku, u zbiegu ulic Wojska Polskiego (czyli dawnej Grüne Straße) i Zawiszy Czarnego, znajduje się niewielki skwer ze skromnym głazem pamiątkowym, ustawionym w tym miejscu w roku 1995. Obelisk upamiętnia dawną synagogę, spaloną przez Niemców podczas „nocy kryształowej” z 9 na 10 listopada 1938 roku.

Zniszczenie synagogi pozbawiło miasta jednego z ciekawszych i piękniejszych obiektów. Murowany budynek bóżnicy powstał pod koniec XIX wieku (w latach 1884–1885), według projektu Alberta Graua, niemieckiego architekta żydowskiego pochodzenia.
Obiekt powstał w stylu mauretańskim. Był orientowany na wschód. Zaopatrzono go w charakterystyczną wieżę zwieńczoną kopułą.
We wnętrzu miesiła się główna sala modlitewna z Aron ha-kodesz na wschodniej ścianie oraz galerią przeznaczoną dla kobiet, do której wejść należało po schodach.

Zdjęcia wykonałam w sierpniu 2019 roku.
Lokalizacja

[Karolina Kot]

W Muzeum Ziemi Kłodzkiej obejrzeć można wyjątkową makietę, przedstawiającą wypaloną skorupę synagogi, wykonaną przez niemieckiego rzeźbiarza i historyka sztuki, Gerharda Roese, na podstawie oryginalnych zdjęć autorstwa Güntera Veita.

Gerhard Roese (ur. 14 lutego 1962 r. w Darmstad) – niemiecki rzeźbiarz, historyk sztuki, architekt. W latach 1984-1989 studiował rzeźbę w Państwowej Akademii Sztuk Pięknych w Karlsruhe (pod kierunkiem Hiromi Akiyamy). Naukę archeologii klasycznej i chrześcijańskiej oraz historię sztuki bizantyjskiej kontynuował w latach 2001-2003 na Uniwersytecie Jana Gutenberga w Moguncji. Od 2009 r. tworzy w swoim atelier w Darmstadt. Znany jest z rzeźb, płaskorzeźb i modeli architektonicznych.
(...)
Synagoga z mapy miasta zniknęła podczas Nocy Kryształowej (9/10 listopada 1938), kiedy hitlerowskie bojówki dokonały pogromu ludności żydowskiej. Bilansem tych wydarzeń była śmierć kilkuset osób i ogromne straty materialne. Pożar synagogi trwał przy biernej postawie straży pożarnej, zabezpieczającej jedynie sąsiednie budynki.

Gerhard Roese, rzeźbiarz z Darmstad, 6 marca 2013 r. otrzymał przesyłkę z 26 negatywami zakupionymi w serwisie eBay. Okazało się, że znajdują się na nich wizerunki kłodzkiej synagogi po pożarze z 1938 r. Autorem zdjęć był Günter Veit, naoczny świadek wydarzeń Nocy Kryształowej, który mimo zakazu sfotografował spaloną budowlę.

Analizując fotografie Gerhard Roese spostrzegł, że w wystroju zewnętrznym synagogi znajdują się tablice dekalogu. Przyszło mu wówczas na myśl, że naziści dokonując pogromu ludności żydowskiej postawili siebie w roli Boga, chcąc zburzyć ustalony porządek i nadać światu nowy, własny bieg.
Gerhard Roese, tworząc w latach 2015-2016 model-rzeźbę spalonej kłodzkiej synagogi, chciał podkreślić, że plany nazistów obróciły się wniwecz.

Obiekt, który artysta wykonał ze stopu aluminium w oparciu o archiwalne plany i zdjęcia, 20 maja 2018 r. podarował miastu Kłodzko.

Źródło: Muzeum Ziemi Kłodzkiej